Η επιθυμία της Τουρκίας να καταστεί ηγετική δύναμη στον ευρύτερο αραβικό κόσμο, ήταν η αιτία να διαλυθούν οι δεσμοί της με την πάλαι ποτέ φίλη χώρα Ισραήλ.Όλα ξεκινούν από την απόφαση της Τουρκίας να γίνει περιφερειακή δύναμη, γεγονός που αναφέρεται και στο βιβλίο του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου

Το σύστημα ασφάλειας και σταθερότητας που δημιούργησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες γύρω από την εξέδρα της Noble Energy στην ανατολική Μεσόγειο, νότια της Κύπρου, εμποδίζει τις κινήσεις της Τουρκίας, που θέλει να διατηρεί ηγετικό ρόλο στην περιοχή. Στο ρεπορτάζ που ακολουθεί, η Δόκτωρ Έλενα Σταύρου, Ειδική σε Θέματα Μέσης Ανατολής, αναλύει τη σημερινή συμπεριφορά της Άγκυρας και παραθέτει τις αναγκαίες κινήσεις στις οποίες πρέπει να προβεί εγκαίρως η Κύπρος. Εξηγεί, ακόμη, γιατί είναι δύσκολο για την τουρκική κυβέρνηση να διατηρήσει όλα τα μέτωπα που έχει ανοίξει.

Η κρίση ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ξαφνική, δεδομένου ότι παλαιότερα ήταν φίλες χώρες;
Όχι, η κρίση αυτή δεν μας εκπλήσσει. Ήταν κάτι που το περιμέναμε. Όλα ξεκινούν από την απόφαση της Τουρκίας να γίνει περιφερειακή δύναμη, γεγονός που αναφέρεται και στο βιβλίο του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου. Οπότε μέσα στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η Τουρκία πολύ σωστά προχώρησε στο να διακόψει τις σχέσεις της με το Ισραήλ. Η κρίση ουσιαστικά άρχισε από τότε που η Τουρκία αποφάσισε να στραφεί προς τις μουσουλμανικές χώρες, για να καταστεί ηγέτιδα δύναμη.

Την ίδια ώρα, οι εργασίες για εξόρυξη του πετρελαίου και η Αραβική Άνοιξη απλώς επέσπευσαν τα γεγονότα. Από τη σκοπιά των τουρκικών σχεδίων και συμφερόντων, οι κινήσεις αυτές ήταν επιβεβλημένες. Τώρα από την πλευρά της η Κύπρος πρέπει να εκμεταλλευτεί την κρίση των δύο και να συσφίγξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, που αυτήν τη στιγμή μας έχει περισσότερη ανάγκη απ’ ό,τι εμείς. Είμαστε η μόνη του διέξοδος, μαζί με την Ελλάδα, για να βγει προς την Ευρώπη.

Ποιοι ήταν δεσμοί που διατηρούσαν, πριν ψυχρανθούν, Ισραήλ και Τουρκία;
Υπήρχε συνεργασία σε πάρα πολλούς τομείς ανάμεσα στις δύο χώρες. Για παράδειγμα, πραγματοποιούσαν εναέρια κοινά γυμνάσια, εκπαιδεύοντας πιλότους και από τις δύο πλευρές. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε εδώ ότι το Ισραήλ τη δεκαετία του ’80 προσπάθησε έντονα να πλησιάσει Ελλάδα και Κύπρο και να συνάψει συμφωνίες για εκπαίδευση πιλότων. Ωστόσο, η Ελλάδα, λόγω ανοίγματός της στον τρίτο κόσμο, έδειξε να μην ενδιαφέρεται για οποιουδήποτε είδους συμφωνία. Παρόμοια ανοίγματα είχε και η Κύπρος, παρόλο που στην πορεία φάνηκε ότι αυτοί οι δεσμοί με τους Άραβες δεν απέδωσαν ιδιαίτερους καρπούς. Έτσι απευθύνθηκαν στους Τούρκους, πραγματοποιώντας, μάλιστα, κατά καιρούς, κατασκοπευτικές πτήσεις και αποστολές για χάρη της Άγκυρας, εναντίον του ΡΚΚ.

Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου ανάμεσα στις δύο πλευρές;
Είναι απομακρυσμένο ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δεδομένης της στήριξης που διατηρούν οι ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ. Όπως δυναμικά ανέφεραν, δεν θα επιτρέψουν κανένα θερμό επεισόδιο εναντίον της εξέδρας της Noble Energy ή εναντίον του Ισραήλ. Η μόνη περίπτωση, είναι ένα νέο επεισόδιο να συμβεί στη διάρκεια μιας νέας νηοπομπής με ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα. Να πούμε, πάντως, ότι στο επεισόδιο που συνέβη το Μάιο του 2010, το Τελ Αβίβ δεν έδειξε σκληρότητα όπως πολλοί λένε. Αυτό πρέπει να κάνει οποιαδήποτε χώρα, να μην επιτρέπει σε κανένα πλοίο ξένης χώρας να πλησιάζει τα χωρικά της ύδατα. Το Ισραήλ δήλωσε ότι θα το ξανακάνει αν χρειαστεί και γι’ αυτό αρνήθηκαν να ζητήσουν συγγνώμη από την Τουρκία.

Μόλις αναφέρατε ότι η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία ήταν ξεκάθαρη. Με πιο απλά λόγια, η Κύπρος έχει τις πλάτες των ΗΠΑ.

Σίγουρα κοντά στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα. Οι ΗΠΑ έκτισαν ένα σύστημα ασφαλείας και σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με πολύ βαρύ τίμημα. Και κινδυνεύει να τους το ανατρέψει η Τουρκία. Κινδυνεύει, επίσης, ν’ ανατραπεί και το Δίκαιο της Θάλασσας παγκοσμίως και ειδικά τα κριτήρια οριοθέτησης των ΑΟΖ διεθνώς. Οπότε θα δημιουργηθεί κακό προηγούμενο εάν αφήσουν την Τουρκία να το παίζει τρομοκράτης και ηγεμόνας της περιοχής. Συνεπώς οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν αποπυροδότηση της κρίσης. Το θέμα είναι ποιος θα κάνει πίσω. Εκτιμώ ότι η Τουρκία θα είναι αυτή, γιατί δεν έχει άλλη επιλογή.

Την ίδια ώρα που οι ΗΠΑ προστατεύουν Ισραήλ και Κύπρο, επιδιώκουν και κάτι άλλο. Να διώξουν τη Ρωσία από την ενεργειακή αγορά της Ευρώπης. Αυτό είναι το μεγάλο πλάνο των ΗΠΑ για το μέλλον, κάτι που επιδιώκουν επίσης η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.

Το μήνυμα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι σαφές: Καμία παραβίαση της ελάχιστης απόστασης από την εξέδρα της Noble. Όσο προς την Κυπριακή Δημοκρατία ότι στηρίζει τις νόμιμες αποφάσεις και ενέργειές της, και προς το Ισραήλ επαναβεβαιώνει τη σταθερή υποστήριξή τους. Τέλος προς την Ε.Ε., στέλνει το μήνυμα ότι θα συμμετάσχει ενεργά στην εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων της ανατολικής Μεσογείου.

Πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά της Τουρκίας τις τελευταίες ημέρες;
Οι δραστηριότητες της Τουρκίας αυτές της ημέρες αποτελούν επανάληψη της γνωστής μεθόδου της τουρκικής διπλωματίας. Χρησιμοποιεί, δηλαδή, τη στρατιωτική της δύναμη για την επιβολή της θέλησής της. Η ιστορία του Κυπριακού επιβεβαιώνει, δυστυχώς, την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής αυτής. Αυτήν τη φορά, όμως, οι τουρκικές απειλές στο χώρο του γεωτρύπανου δεν πιάνουν τόπο διότι τώρα έχουν να κάνουν με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Το Ισραήλ δεν θα κάτσει να βλέπει να χτυπούν το γεωτρύπανο.

Από την άλλη, ποιες, κατά την άποψή σας, πρέπει να είναι οι ενέργειες της Κύπρου;
Η Τουρκία θα συνεχίσει να προχωρεί σε αμφισβήτηση της κυπριακής ΑΟΖ και συγκεκριμένα για τα οικόπεδα 1, 2, 4, 5, 6, 7 στα δυτικά, σε μία προσπάθεια αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οπότε πρέπει οπωσδήποτε και άμεσα να δοθούν αδειοδοτήσεις σε άλλες μεγάλες, ξένες εταιρείες, για να έρθουν και να εξορύξουν τον ορυκτό πλούτο σε αυτήν την περιοχή. Έτσι θα υπάρχει κινητικότητα από εταιρείες από χώρες όπως Γαλλία, Ρωσία, Αγγλία, συνοδευόμενες πάντα με στρατιωτική προστασία. Η Τουρκία δεν θα μπορεί τότε να τα βάλει με κανέναν. Ταυτόχρονα η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στη διακήρυξη της ΑΟΖ της.

Επίσης, δεν πρέπει να δεχθούμε να συζητηθεί το θέμα των υδρογονανθράκων στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ως μέρος των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού.

Ακόμη, τώρα που οι σχέσεις μας με το Ισραήλ βρίσκονται σε πολύ κρίσιμο σημείο, η Κύπρος δεν πρέπει να προχωρήσει στην αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους. Το Ισραήλ είναι ξεκάθαρο: θέλει από εμάς να ψηφίσουμε εναντίον αυτού του αιτήματος.

Τέλος, είναι άμεση ανάγκη, η Κύπρος να υπογράψει τις συμφωνίες που εκκρεμούν με το Ισραήλ, είτε για εξόρυξη είτε για μεταφορά φυσικού αερίου είτε για κατασκευή του τερματικού, μιας και το Ισραήλ θα αναλάβει την πτυχή της ασφάλειας του τερματικού. Όσο δεν τις υπογράφουμε, δεν φαινόμαστε έμπρακτα εταίρος.

Η Τουρκία έχει ανοίξει πολλά μέτωπα. Είναι σε θέση αντέξει όλα αυτά τα ανοίγματα στρατιωτικά;

Πιστεύω πως όχι, και σιγά-σιγά θα διαβρωθεί το σύστημα. Έχει ανοίξει πολλά μέτωπα. Πάντως ένα από τα δόγματα του Νταβούτογλου, αυτό για μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες, καταρρέει. Η Άγκυρα έχει ανοίξει μέτωπο με το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Συρία και το ΡΚΚ. Γεγονός που πρέπει να το εκμεταλλευτούμε. Η Τουρκία πιστεύει ότι ο αραβικός κόσμος είναι διατεθειμένος να την ακολουθήσει, ωστόσο τα αραβικά κράτη δεν είναι ενωμένα και επιπλέον δεν επιθυμούν να έχουν ξανά ρήξη με το Ισραήλ. Ακόμη η βοήθεια από τις δυτικές χώρες στην Αραβική Άνοιξη προέρχεται από χώρες που είναι φίλες χώρες με το Ισραήλ.

Ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν χαρακτηρίζεται ως ένας ηγέτης, ο οποίος προβαίνει σε τολμηρές δηλώσεις και μετά τις μαζεύει, αναδιπλώνεται.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι όλη αυτή η επίδειξη δύναμης από τον Ερντογάν έχει σαν στόχο και το εσωτερικό της Τουρκίας, γιατί η προώθηση και υλοποίηση πανεθνικών στόχων εξυπηρετεί ταυτόχρονα και το στόχο του Τούρκου Πρωθυπουργού να εξασφαλίσει εσωτερική υποστήριξη για την αναθεώρηση του συντάγματος.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/423577