Σύμφωνα με το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, τα κράτη δεν πρέπει να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών.

Αλλά όταν μια κατάσταση κλιμακώνεται και μια κυβέρνηση κάνει χρήση βίας για την καταστολή των διαφωνούντων, γίνεται επιτακτικό να αντιδράσουν τα άλλα κράτη για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου: καταρχήν με αποστασιοποίηση από τον τύραννο με ανοικτές καταγγελίες, στη συνέχεια, με συγκεκριμένες κυρώσεις.

Στο πνεύμα αυτό, τα ευρωπαϊκά κράτη αποφάσισαν ήδη την περασμένη εβδομάδα να διακόψουν τις συναλλαγές με την κυβέρνηση Καντάφι και να απαγορεύουν στα μέλη της το δικαίωμα να ταξιδεύουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. 

Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη έχουν αναστείλει τις θεωρήσεις και πάγωσαν τα ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία ορισμένων κοντινών ανθρώπων στην εξουσία, και συμφώνησαν για «κυρώσεις» που αφορούν ένα κατάλογο τραπεζών και κρατικών Λιβυκών ομολόγων, που συμμετέχουν στη χρηματοδότηση της κυβέρνησης.

Εκτός από τις κυρώσεις, ο στόχος είναι να επιβραδύνει τις μάχες που χρειάζονται κεφαλαία (χρηματοδότηση των όπλων, των μισθοφόρων …) για να συνεχιστούν. 

Αλλά θα είναι αυτό πραγματικά αποτελεσματικό, δεδομένου ότι, αν πιστεύουμε τους New York Times, ο Καντάφι φέρεται να διαθέτει «δέκα δισεκατομμύρια δολάρια σε μετρητά κρυμμένα στην Τρίπολη»;

Ενώ στη Λιβύη, η κατάσταση επιδεινώθηκε από τις δύο πλευρές, όπου ένας εκπρόσωπος των «εναλλακτικών» στην εξουσία αναδύεται και μπορεί να διεκδικήσει την αντιπροσώπευση των προσδοκιών του λαού, το ΜΕΣ (Μεταβατικό Εθνικό Συμβούλιο), τα ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να προβληματιστούν για τις διπλωματικές σχέσεις που είχαν συναγάγει με το Καντάφι. Αναγνωρίζουν τα κράτη, όχι τις κυβερνήσεις: από ποια στιγμή και μετά παύει η εξουσία να είναι νόμιμη;

Αν, βέβαια, ο Καντάφι συνεχίζει να θεωρεί το εαυτό του ως νόμιμο, και στέλνει τους απεσταλμένους του σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες (ιδίως στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και ιδιαίτερα στην Μάλτα, στην οποίαν πρότεινε να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο) για να τους εξηγήσει την θέση του, οι Ευρωπαίοι συναντιούνται επίσης με τα μέλη της αντιπολίτευσης, όπως η Άστον η οποία συναντήθηκε την Τετάρτη με δύο εκπροσώπους του ΜΕΣ στο Στρασβούργο. 

Αλλά από εκεί και πέρα για να αναγνωρίσουν επίσημα την αντιπολίτευση ως νόμιμο συνομιλητή, υπάρχει απόσταση. 

Έτσι, παρά την έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε αυτή τη κατεύθυνση, που ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας δεν πήρε τέτοια απόφαση, δηλώνοντας ότι η επιλογή ανήκει στα κράτη μέλη.

Από τη πλευρά των κρατών, οι υπουργοί των Εξωτερικών της Γερμανίας και της Βρετανίας έλαβαν θέση με έκκληση προς τους συνομηλίκους τους σε μια επιστολή: «Πρέπει να σταματήσουμε τη συνεργασία με τον Καντάφι (…), θα πρέπει να παραιτηθεί για να επιτρέψει μια πραγματική δημοκρατική μεταμόρφωση της χώρας,” έγραψαν.

Αλλά η πιο ριζοσπαστική πρωτοβουλία ήρθε την επόμενη ημέρα, από την πλευρά της Γαλλίας. 

Τα πολλά σχόλια για την καθυστερημένη ανταπόκριση της στις εξεγέρσεις στην Τυνησία είχαν πιθανότατα ζεματίσει τη γαλλική διπλωματία, η οποία αυτή τη φορά αποφάσισε να πάρει το προβάδισμα με το να είναι η πρώτη που αναγνώρισε επίσημα το ΜΕΣ ως τον μόνο νόμιμο εκπρόσωπο του λιβυκού λαού.

Νωρίς το απόγευμα, το Φόρεϊν Όφις στο Λονδίνο, την ακολούθησε.

Αυτές οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες, πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συγκλήθηκε ειδικά για τη διευθέτηση του προβλήματος, εξέπληξε τους συνεργάτες τους. 

Το Βερολίνο εξέφρασε σκεπτικισμό σχετικά με την πρωτοβουλία της Γαλλίας: «Θεωρώ ότι η κατάσταση είναι ακόμα πολύ συγκεχυμένη για να αποφασίσουμε πώς πρέπει να προχωρήσουμε», είπε ο Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του γερμανικού κράτους, ο Werner Hoyer. 

Για τον τελευταίο, ακόμα και αν η σημερινή κυβέρνηση είναι «αναξιόπιστη», οι δομές μιας μεταβατικής κυβέρνησης «είναι ακόμα ασαφείς».

 Ίδια άποψη από την ιταλική πλευρά: «Αυτή είναι η απόφαση μιας μόνης κυβέρνησης, νομίζω ότι είναι καλύτερα να ακούμε τη θέση ολόκληρης της ευρωπαϊκής κοινότητας» χαριτολόγησε ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. 

Το Βέλγιο δήλωσε επίσης να συμφωνεί με αυτή την κατεύθυνση.

“Αυτό που φαίνεται να σοκάρει το περισσότερο, είναι ο απόλυτος μονόδρομος του Γάλλου πρόεδρου, χωρίς καμία διαβούλευση με τους εταίρους του.

Αυτό προκαλεί μια αντίδραση ερεθισμού, ακόμη πιο βαθιά, ίσως, επειδή το συνηθίζει.

Ο Γάλλος πρόεδρος δίνει την εικόνα στην Ευρώπη, ενός ηγέτη ο οποίος ανταποκρίνεται επιδερμικά, ασφαλώς δραστήριος, αλλά που προσπαθεί συχνά να περάσει “βίαια”, εξηγεί η Νάταλι Nougayrède σε ένα chat που φιλοξενείται από τη lemonde.fr .

Άλλοι έχουν επικρίνει ανοιχτά τις γαλλικές μεθόδους, όπως ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου: «Οι Ευρωπαίοι καλά θα έκαναν να λάβουν τις αποφάσεις τους κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και όχι μια μέρα πριν». 

Ο Γερμανός υπουργός άμυνας, εν τω μεταξύ, είπε ότι «δεν συμφωνεί καθόλου με το δημόσιο ανακάτεμα των επιλογών για λογούς εντυπωσιασμού (…) και την αναίρεση τους την επόμενη ημέρα στο τραπέζι των διαβουλεύσεων. Όλα αυτά δεν είναι πειστικά.»

Από την άλλη πλευρά της Μεσογείου, η αντίδραση του στρατοπέδου Καντάφι ήταν ραγδαία: «Η Λιβύη σκέφτεται να διακόψει τις σχέσεις της με τη Γαλλία, λόγω των πληροφοριών που κυκλοφορούν σχετικά με τη βλαβερή δράση της Γαλλίας στις εσωτερικές υποθέσεις της Λιβύης», δήλωσε ένας υπεύθυνος. 

Με ένα επιπλέον τάκλιν ειδικά αφιερωμένο στον επικεφαλή του γαλλικού κράτους, καθώς η κυβέρνηση προειδοποίησε, σε ανακοίνωση της, ότι θα αποκαλύψει ένα “σοβαρό μυστικό” για τη χρηματοδότηση της εκλογής του Νικολά Σαρκοζί, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην πτώση του. Τίποτα δεν έχει διαρρεύσει για την ώρα.

Πέρα από τη διπλωματική απάντηση μπορεί να προκληθεί μια στρατιωτική απάντηση. 

Αυτό προτείνει ο Νικολά Σαρκοζί, με «στοχευμένες αεροπορικές επιθέσεις», με σκοπό να καταστραφεί η αεράμυνα που διαθέτει η Λιβύη. 

Πράγματι, η λιβυκή κυβέρνηση χρησιμοποιεί τον αέρα για να συντρίψει την αντίσταση με βομβαρδισμούς. 

Η Δύση σχεδιάζει να το σταματήσει εμποδίζοντας τα αεροσκάφη της να πετούν πάνω από ορισμένες στρατηγικές πόλεις όπως η Βεγγάζη, όπου η αντίσταση είναι συγκεντρωμένη. 

Η λύση αυτή τρέχει κάτω από τον όρο «αεροπορικός αποκλεισμός » ή “no-fly-zone”, και διαιρεί τους Δυτικούς, ορισμένοι έχοντας επιφυλάξεις για την σκοπιμότητα της.

Η ανακοίνωση του Νικολά Σαρκοζί, που υποστηρίζεται από τον Ντέιβιντ Κάμερον, «θύμωσε» εμφανώς το Βερολίνο, σύμφωνα το Spiegel: οι προτάσεις αυτές “σε καμία περίπτωση δεν έχουν εγκριθεί από την Μέρκελ”, δήλωσε μια κυβερνητική πηγή. 

Την Παρασκευή το πρωί, ο Jean Asselborn, ο Λουξεμβούργιος Υπουργός Εξωτερικών, προειδοποίησε ότι τυχόν «θεατρική χειρονομία» προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα ήταν αντιπαραγωγική, κάνοντας έμμεση αναφορά στη θέση του Παρισιού.

Επί της ουσίας, η Γερμανία φαίνεται να μιλήσει για την πλειοψηφία των κρατών δηλώνοντας ότι «η ώρα του ΝΑΤΟ δεν έχει έρθει». Οι 28 υπουργοί του ΝΑΤΟ συναντιούνται από χθες για να αποφασίσουν το τι θα πράξουν.

Κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που διήρκεσε δύο ώρες περισσότερο από το αναμενόμενο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων κατόρθωσαν την Παρασκευή να βρουν μια κοινή θέση, στο μέσο μεταξύ των προσδοκιών όλων.

Στο διπλωματικό μέτωπο, ο Χέρμαν Βαν Ρόμπεϊ, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ανακοίνωσε ότι οι ηγέτες είχαν συμφωνήσει να αναγνωρίσουν το ΜΕΣ ως νόμιμο συνομιλητή. Μετά από αυτήν την πολιτική δήλωση, θα πρέπει οι εθνικές διπλωματίες να ξεκινήσουν διάλογο με το ΜΕΣ με την αποστολή των πρεσβευτών τους.

Όσον αφορά τη στρατιωτική δράση, ο συμβιβασμός συνοψίζεται από τον Νικολά Σαρκοζί, που κατά την αποχώρησή του από το Συμβούλιο, δήλωσε την «διαθεσιμότητα» της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, «υπό τη ρητή προϋπόθεση ότι τα Ηνωμένα Έθνη το εύχονται, ότι ο Αραβικός Σύνδεσμος το αποδέχεται και ότι οι νέες αρχές της Λιβύης (προσφάτως αναγνωρισμένες από την Ευρώπη) το επιθυμούν».

Οι στρατιωτικές ενέργειες θα ήταν «στοχευμένες» και «καθαρά αμυντικές» και θα πραγματοποιηθούν «στις μόνες περιπτώσεις όπου ο Καντάφι θα έκανε χρήση χημικών όπλων ή της αεροπορίας κατά πληθυσμών που διαδηλώνουν χωρίς βία».

Ο κ. Σαρκοζί επιβεβαίωσε ότι καμία δράση θα λάβει χώρα χωρίς την εντολή των Ηνωμένων Εθνών. 

Η Άνγκελα Μέρκελ από την πλευρά της, παραμένει «θεμελιωδώς σκεπτικιστική» έναντι μιας στρατιωτικής επέμβασης. 

Τέλος, ο Ντέιβιντ Κάμερον ανακοίνωσε πως θα κοιτάξει για «πετρελαϊκές κυρώσεις» έναντι της Λιβύης.

Αναμένοντας, κατά συνέπεια, τις εξελίξεις της κατάστασης στη Λιβύη …

touteleurope.eu          11/03/2011