Σε έναν κόσμο που αλλάζει και νέες δυνάμεις αναδύονται τι ρόλο θέλει να παίξει η Γηραιά Αλβιώνα;

O βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μπορεί να το παρακάνει λίγο με τον ενθουσιασμό του για την αξιοποίηση των νέων επιχειρηματικών ευκαιριών στην Ινδία. Ισως θεωρηθεί υποκριτικό το γεγονός ότι διεκδικούμε από το ινδικό κράτος το άνοιγμα των θυρών του για ελεύθερες εξωτερικές συναλλαγές, ενώ εμείς κλείνουμε τα σύνορά μας στους μετανάστες. Αλλά από την άποψη ότι επαναπροσδιορίζεται η βρετανική εξωτερική πολιτική, ο πρωθυπουργός έχει την μπάλα στα χέρια του και παίζει με απίστευτο δυναμισμό.

Πριν από τις εκλογές είχε δηλώσει ότι ήθελε να αποδεσμεύσει τη χώρα από την υπερβολική επιρροή που ασκείται μέσω της «ειδικής σχέσης» ΗΠΑ- Βρετανίας και να μας δώσει μια αληθινά παγκόσμια προοπτική, βασισμένη στα συμφέροντά μας. Υλοποιεί το όραμά του, εξετάζοντας την κάθε χώρα ξεχωριστά. Την προηγούμενη εβδομάδα κατέστησε αρκετά σαφές στην Ουάσιγκτον ότι η Μεγάλη Βρετανία προσπαθεί να αναπροσανατολίσει τις προτεραιότητές της. Αυτή την εβδομάδα άρχισε να γίνεται σαφές τι εννοεί.

Η ομιλία του στην Αγκυρα επιβεβαίωσε τη στήριξη της Μεγάλης Βρετανίας στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, παρά τις αμφιβολίες- αν όχι την ξεκάθαρη αντίθεση- της Γερμανίας και της Γαλλίας. Εδώ και καιρό η βρετανική πολιτική τάσσεται υπέρ της Τουρκίας. Αλλά για έναν συντηρητικό ηγέτη και γνωστό «ευρωσκεπτικιστή» είναι μάλλον επαναστατικό να υπερθεματίζει για τη διεύρυνση της ΕΕ. Ακόμη πιο εκπληκτική ήταν η περιγραφή- καταγγελία, στην ουσίατης Γάζας ως «στρατοπέδου αιχμαλώτων».

Θα ήταν αφελές να θεωρηθεί ότι αυτό συνιστά ανατροπή στη βρετανική εξωτερική πολιτική. Η σχέση της Βρετανίας με το Ισραήλ δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση. Ο Κάμερον διάνθισε την ομιλία του στην Τουρκία με επαίνους για τον ρόλο της Αγκυρας στο πλαίσιο της αποστολής του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν- μια συμβολή στην οποία η Αγκυρα δεν δίνει προς το παρόν ιδιαίτερη έμφαση, καθώς διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στον μουσουλμανικό κόσμο. Η βρετανική συμπαράσταση στην Τουρκία για την αντιπαράθεσή της με το Ισραήλ για το θέμα της Γάζας πρέπει να αντισταθμιστεί με τη βρετανική υποστήριξη στις ΗΠΑ και το Ισραήλ ενάντια στο Ιράν.

Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός είναι έτοιμος να καθορίσει τη διπλωματική θέση της Μεγάλης Βρετανίας εφαρμόζοντας από τη μια πλευρά μια ανεξάρτητη και φιλική πολιτική έναντι μιας μουσουλμανικής χώρας, και προσεγγίζοντας την Ινδία από την άλλη με σκοπό να δημιουργήσει μια νέα και ισότιμη σχέση με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, έχει να πει κάτι σημαντικό για την αυτοπεποίθηση του Κάμερον στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Επίσης δείχνει κάτι για τον τρόπο με τον οποίο καθορίζει τα βρετανικά συμφέροντα, βασίζοντάς τα, κατά κύριο λόγο, στις εμπορικές και οικονομικές δραστηριότητες.

Πάντως, είναι αρκετά εύκολο να κηρύττουμε το εμπόριο ως τη βάση του εθνικού συμφέροντος, όπως είναι εξίσου αρκετά εύκολο να χλευάζουμε τις αξιώσεις για τη σύναψη ειδικών σχέσεων με ανερχόμενες χώρες καθώς επίσης και με τις ήδη ανεπτυγμένες (πραγματικά δεν πιστεύω ότι ο Κάμερον αυταπατάται για την περίπτωση της Ινδίας- μοιράζεται με τον Τόνι Μπλερ την ίδια έλλειψη ενδιαφέροντος και άγνοια για την Ιστορία).

Φυσικά, ζούμε σε έναν κόσμο όπου νέες δυνάμεις αναδύονται και παλιές εξασθενούν. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι η εποχή της οικονομικής ανάπτυξης άνευ εμποδίων έχει πια περάσει. Διανύουμε μια περίοδο που τα πολιτικά θέματα και η κατανόηση της πολιτικής και των διπλωματικών πιέσεων κάθε χώρας και της ευρύτερης περιοχής της αποκτούν μεγάλη σημασία. Ποιο είναι όμως σήμερα, σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Κάμερον, το μεγαλύτερο ζήτημα στην εξωτερική πολιτική της χώρας; Το Αφγανιστάν. Και ποια είναι για μας, και για τις ΗΠΑ, η μεγαλύτερη αποτυχία σε εκείνη τη χώρα, αλλά και στο Ιράκ; Είναι ότι συνεχίζουμε την εμπλοκή μας εκεί χωρίς να κατανοούμε πλήρως την κατάσταση. Παραμένουμε εισβολείς και ανίδεοι.

Η μετατροπή του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών σε εμπορική οργάνωση μάρκετινγκ υπό την επίβλεψη του νέου μόνιμου γραμματέα του, που μετατέθηκε από το υπουργείο Εμπορίου, δεν πρόκειται να βοηθήσει την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ο κόσμος αλλάζει συνεχώς με απρόβλεπτο και βίαιο (όπως αποδεικνύει το παρόν) τρόπο. Είναι πολύ πιο σημαντικό για τους επιχειρηματίες να καταλάβουν το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να κινούνται από το να συμβουλεύονται έναν ανώτατο δημόσιο υπάλληλο με εξειδίκευση στις επιχειρήσεις.

OΚάμερον το καταλαβαίνει αυτό; Βλέπει τα πράγματα από μια ευρεία και γενική σκοπιά. Μόνο οι ειδικοί μπορούν να εξετάσουν και να αναλύσουν την ιδιαίτερη ισχύ της δυναμικής του. Αλλά τουλάχιστον στην εξωτερική πολιτική του, μπορείτε να διακρίνετε τη διαφορά. Στον εσωτερικό του χώρο όμως πρώτα, εκεί όπου συναντώνται οι πραγματικές δυσκολίες, θα πρέπει να υλοποιήσει αποτελεσματικά όλα όσα δηλώνει. Εκεί θα αναμετρηθεί και θα αξιολογηθεί πραγματικά το ποιόν του.
ΒΗΜΑ