ΚΥΠΕ – Αθηνά Αρσαλίδου – ΛΕΥΚΩΣΙΑΗ βάση για τη λύση του Κυπριακού βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο ακαδημαϊκός και πολιτικός επιστήμονας Δρ. Βαγγέλης Κουφουδάκης, ο οποίος τάσσεται υπέρ της εντατικοποίησης των προσπαθειών της κυπριακής πλευράς για ανάδειξη του Κυπριακού διεθνώς ως θέμα καταπάτησης των προνοιών της Σύμβασης αυτής, την οποία υπέγραψε και η Τουρκία.
Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, με αφορμή την παρουσίαση απόψε στην Κύπρο του νέου του βιβλίου στην αγγλική γλώσσα που τιτλοφορείται «International aggression and violations of human rights: The case of Turkey in Cyprus», ο κ. Κουφουδάκης υπογραμμίζει την ανάγκη συστηματικής πληροφόρησης ξένων χωρών που έχουν επιρροή στην ΕΕ για αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο.
Η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από την πολιτική λύση του Κυπριακού, επισημαίνει ο Ελλαδίτης ακαδημαϊκός.
Αντιθέτως, συνεχίζει, η πολιτική λύση του Κυπριακού πρέπει να εξευρεθεί μέσα στην ίδια την ΕΕ και μάλιστα να βασίζεται στην εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εάν η ΕΕ αποφύγει την εφαρμογή των προνοιών της δικής της Σύμβασης, τότε το κύρος της Ευρώπης θα πληγεί σοβαρά, σημειώνει ο κ. Κουφουδάκης.
Το βιβλίο του Βαγγέλη Κουφουδάκη αποτελεί ίσως την πρώτη συνολική εξέταση στη διεθνή βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο θέμα και ο συγγραφέας ευελπιστεί ότι το βιβλίο του θα μεταφραστεί, όπως και προηγούμενο του βιβλίο, στα αραβικά και τα κινέζικα καθώς, όπως δηλώνει, δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου βιβλιογραφία σε αυτές τις γλώσσες για θέματα που αφορούν το Κυπριακό.
Στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο κ. Κουφουδάκης τάσσεται υπέρ της συνέχισης των συνομιλιών για το Κυπριακό γιατί, όπως είπε, με αυτόν τον τρόπο η κυπριακή πλευρά επιδεικνύει την καλή της θέληση για εξεύρεση λύσης, αν και εκφράζει σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσον είναι εφικτή μια λύση αυτή τη στιγμή, δεδομένης της στάσης της Τουρκίας.
Εκφράζει, επίσης, ανησυχία γιατί, όπως λέει, ελλοχεύουν κίνδυνοι να επιβληθούν ιδέες του σχεδίου Ανάν που διαχώριζε τους Κύπριους με βάση τη θρησκεία, την εθνότητα και τη γλώσσα, πρόνοιες που απαγορεύονται από το Αρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης.
Ο κ. Κουφουδάκης είναι Ομότιμος Πρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Ομότιμος Καθηγητής και Πρύτανης του Indiana University-Perdue University, στο Φορτ Γουέιν των ΗΠΑ. Ως πολιτικός επιστήμονας, έχει αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας στη μελέτη της Κύπρου.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

Ερ. Το νέο σας βιβλίο «International Aggression and Violations of Human Rights – The Case of Turkey in Cyprus» καταπιάνεται με τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα με την περίπτωση της Κύπρου. Ποιο μήνυμα θέλετε να δώσετε με το νέο σας σύγγραμμα;
Απ. Βασικά θέλω να αναδείξω τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως βάση λύσης του Κυπριακού. Διότι, λαμβάνοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και γενικά ευρωπαϊκούς οργανισμούς, η αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι απαραίτητη για μια σωστή και βιώσιμη λύση του Κυπριακού και επίσης είναι απαραίτητη για τη νομιμοποίηση της λύσης του Κυπριακού. Δηλαδή για να γίνει αποδεκτή μια νέα λύση του Κυπριακού πρέπει να συνάδει με τις ιδέες της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ερ. Δηλαδή καμία έκπτωση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια μελλοντική λύση.
Απ. Ακριβώς. Διότι κοιτάξτε μπορεί σε μια μελλοντική λύση να υπάρξουν αποκλίσεις από ορισμένους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, αλλά δεν μπορούν να υπάρξουν αποκλίσεις από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που την έχει υπογράψει και η Κύπρος και η Τουρκία και είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας. Δεν υπάρχει τρόπος, ούτε κανένας διεθνής μεσολαβητής ή οποιαδήποτε Κυβέρνηση, να περιορίσει δικαιώματα Κυπρίων πολιτών, Ε/κ και Τ/κ, κάτω από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ερ. Εχετε πει ότι η εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να είναι η βάση της λύσης του Κυπριακού. Πιστεύετε ότι οδεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση;
Απ. Βλέπω πολλούς και διάφορους κινδύνους. Το σχέδιο Ανάν, ναι μεν απορρίφθηκε από την ε/κ κοινότητα, αλλά από την άλλη βλέπουμε ότι διάφοροι ξένοι μεσολαβητές επαναφέρουν κομμάτια αυτού του σχεδίου πάλι προς συζήτηση. Αυτό το σχέδιο ουσιαστικά παραβίαζε τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και επίσης το σχέδιο Ανάν δεν έδινε σημασία στις δικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που είναι νόμος της ΕΕ. Εάν επιβληθούν ιδέες όπως αυτές που ήταν στο σχέδιο Ανάν, το οποίο δυστυχώς εμφανίζεται υπό διάφορες μορφές τα τελευταία χρόνια, αυτό δεν δέχεται την εφαρμογή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δηλαδή στο θέμα της περιουσίας, της επανάκτησης της περιουσίας από τους πρόσφυγες, δεν δέχεται τις προσφυγές που έγιναν στο ΕΔΑΔ, επίσης εάν προωθήσουν την εφαρμογή αυτής της αυστηρής διζωνικής, δικοινοτικής συνομοσπονδίας, όχι ομοσπονδίας, συνομοσπονδίας την οποία πρότεινε ο κ. Ανάν, αυτό το συνταγματικό σχήμα παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λόγω του ότι βασίζεται σε διαχωρισμό με βάση τη θρησκεία, την εθνότητα και τη γλώσσα. Αυτά απαγορεύονται από το Αρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Ανησυχώ διότι μαθαίνουμε μόνο κομμάτια – κομμάτια του τι συζητείται αλλά εάν δούμε να επανέρχονται αυτές οι παλιές ιδέες ως βάση μιας λύσης του Κυπριακού αυτοί είναι κίνδυνοι.

Ερ. Παρουσιάζοντας το βιβλίο σας στην Αθήνα είπατε ότι το Κυπριακό αφορά το μέλλον της ΕΕ. Εξηγήστε μας αυτή τη θέση.
Απ. Σίγουρα, υπάρχει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που είναι ένας από τους πυλώνες της ΕΕ. Εάν, επομένως, οι Ευρωπαίοι κλείσουν τα μάτια τους για πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους για να ικανοποιηθεί η Τουρκία ή οι ΗΠΑ τότε η ίδια η Ευρώπη θα τραυματιστεί γύρω από αυτό το θέμα διότι στην Ευρώπη έχουμε δει μια σημαντική πρόοδο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μετά το 1950. Δημιουργήθηκε αυτή η Σύμβαση και οι μηχανισμοί εφαρμογής των δικαιωμάτων και εάν αποφύγουν την εφαρμογή αυτών των προνοιών της Σύμβασης, τότε το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό για την ίδια την ΕΕ διότι το κύρος της θα έχει μειωθεί σοβαρά.

Ερ. Ωστόσο η ΕΕ δεν είχε αντίρρηση με το σχέδιο Ανάν.
Απ. Δεχόταν αποκλίσεις από κοινοτικούς κανονισμούς δεν νομίζω να εννοούσε αποκλίσεις από τη Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εάν όμως είχε εννοήσει και αυτό τότε ήταν πραγματικά ένα τραγικό λάθος διότι υποβάθμιζε ένα από τους πυλώνες της ΕΕ.

Ερ. Επίσης είπατε ότι η αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί να περιμένει τη λύση του Κυπριακού.
Απ. Αυτό είναι μέσα στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δηλαδή η μη θεραπεία της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθυστερεί τη λύση και δεν δικαιολογείται από το ότι υπάρχουν συνομιλίες. Δηλαδή, η εφαρμογή της νομοθεσίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από την πολιτική λύση του Κυπριακού. Το αντίθετο, η πολιτική λύση πρέπει να βασίζεται στην εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και αυτό είναι μια από τις βασικές θέσεις αυτού του βιβλίου. Να εφαρμοστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ως βάση λύσης του Κυπριακού.

Ερ. Η σημερινή πολιτική πραγματικότητα δεν συμβαδίζει πάντα δυστυχώς σύμφωνα με τις νομικές και ανθρωπιστικές πτυχές. Πώς μπορούμε να πείσουμε προς αυτή την κατεύθυνση;
Απ. Νομίζω ότι χρειάζεται μια συστηματική πληροφόρηση σε ξένες χώρες που έχουν επιρροή στην ΕΕ και πιστεύουν σε αυτές τις αρχές. Η έμφαση δεν είναι καθαρά εναντίον της Τουρκίας είναι πάνω στην εφαρμογή των προνοιών της Ευρώπης που η ίδια λέει ότι τη διαχωρίζουν από τις ΗΠΑ. Επομένως, η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή παρά να εφαρμόσει τη Σύμβαση. Και για αυτό η έμφαση πρέπει να δοθεί σε αυτή την κατεύθυνση από εδώ και πέρα. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1950 είναι ένας από τους βασικούς νόμους της ΕΕ σήμερα. Οπότε η Κύπρος δεν ζητά τίποτε παραπάνω από την εφαρμογή αυτών των υποχρεώσεων που σήμερα είναι νόμος της ΕΕ.

Ερ. Πιστεύετε ότι γίνονται βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
Απ. Θα ήθελα να πω ναι, αλλά έχω σοβαρές αμφιβολίες.

Ερ. Δηλαδή θέλετε να δείτε εντατικοποίηση των προσπαθειών με μεγαλύτερη έμφαση και ανάδειξη του Κυπριακού ως θέμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Απ. Ακριβώς.

Ερ. Μπορεί το Κυπριακό να λυθεί εύκολα εάν βάση του είναι η εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Απ. Ναι, πολύ εύκολα. Ξέρετε, στο παρελθόν η Τουρκία έφερνε αντιρρήσεις ότι δεν υπήρχαν μηχανισμοί προστασίας των δικαιωμάτων των Τ/κ. Τώρα υπάρχουν οι μηχανισμοί αυτοί μέσω και της ΕΕ και της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οπότε αυτό το εμπόδιο έχει παραμεριστεί πια. Τώρα εάν η Τουρκία δεν θέλει να το αναγνωρίσει αυτό και χρησιμοποιεί το Κυπριακό ως ένα μοχλό πίεσης για να προωθήσει την ένταξή της στην Ευρώπη αυτό είναι άλλο πράγμα. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας παρακάμπτονται εμπόδια τα οποία είχαν μπλοκάρει τη λύση μέχρι τώρα.

Ερ. Βέβαια, το Κυπριακό και οι συνομιλίες που διεξάγονται τώρα είναι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Και ο ΟΗΕ έχει τη Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που δεν είναι πολύ διαφορετική από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση.
Απ. Σωστά, αλλά η διαφορά είναι ότι στην Ευρώπη υπάρχουν μηχανισμοί εφαρμογής των υποχρεώσεων γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ η Διακήρυξη των ΗΕ ήταν μια ευχή για να γίνουν αυτές οι αρχές η βάση του μεταπολεμικού διεθνούς συστήματος. Η Ευρώπη έκανε βήματα πιο πέρα με μηχανισμούς εφαρμογής αυτών των προνοιών.

Ερ. Οι μηχανισμοί όμως αυτοί δεν φέρνουν πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Απ. Κοιτάξτε, ακόμη και στην Ευρώπη υπάρχουν πολλά στρατηγικά, οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που καθυστερούν την εφαρμογή. Είδαμε όμως πολλές θετικές κινήσεις, όπως όταν η Τουρκία πλήρωσε την αποζημίωση στην υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν χώρες, όπως οι ΗΠΑ, που προσπαθούν να επιβάλουν στρατηγικούς στόχους στο θέμα της εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αυτό υπονομεύει το κύρος της Ευρώπης.

Ερ. Πώς θα βλέπατε μια εφικτή λύση, όχι ευκταία, του Κυπριακού;
Απ. Η εφικτή λύση του Κυπριακού πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσα στην ΕΕ. Εάν εφαρμοστούν οι κανονισμοί της ΕΕ παρακάμπτονται πολλοί από τους φόβους που εξέφραζε η Τουρκία στο παρελθόν. Η Τουρκία όμως δεν βλέπω να είναι έτοιμη να δεχθεί ένα ενιαίο κυπριακό κράτος, να δεχθεί ότι το λεγόμενο τ/κ κράτος δεν θα αναγνωριστεί ή να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κύπρο. Οπότε, έχω σοβαρές αμφιβολίες εάν είναι εφικτή μια λύση αυτή τη στιγμή.

Ερ. Οι συνομιλίες όμως ξεκίνησαν και συνεχίζονται.
Απ. Ασφαλώς, οι συνομιλίες πρέπει να συνεχιστούν διότι η κυπριακή πλευρά δείχνει για άλλη μια φορά την καλή της θέληση να βρει μια λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Δυστυχώς η άλλη πλευρά δεν συνεργάζεται διότι ας μη ξεχνάμε ότι όσο καλός και συνεργάσιμος να είναι ο κ. Ταλάτ, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Ταλάτ δυστυχώς δεν αποφασίζει, αποφασίζει η Αγκυρα. Και εφόσον η Αγκυρα δεν αλλάζει την πολιτική της, λύση βιώσιμη και λειτουργική για το Κυπριακό δεν θα υπάρξει.

Ερ. Πιστεύετε ότι υπό αυτές τις συνθήκες πρέπει να συνεχίσουν Κύπρος και Ελλάδα να τάσσονται υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ;
Απ. Νομίζω ότι αυτή η άνευ συνθηκών στήριξη της τουρκικής πορείας προς την Ευρώπη μπορεί να εξυπηρετεί πολιτικούς στόχους, αλλά δεν βοηθά ούτε τα ελληνικά θέματα ούτε το Κυπριακό. Νομίζω ότι η τοποθέτηση έπρεπε να είναι πιο ξεκάθαρη, δηλαδή εάν η Τουρκία εφαρμόσει τους κανονισμούς και τις απαιτήσεις που υπάρχουν γύρω από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο τότε να εξεταστεί με σοβαρότητα η αίτησή της, αλλά αυτή η λευκή επιταγή του τύπου ‘ελάτε’, δεν βοηθά. Η Τουρκία έχει υποχρεώσεις που πρέπει να εφαρμόσει. Δεν μπορεί κανείς να της δίνει συγχωροχάρτι κάθε μέρα είτε για τα εσωτερικά της προβλήματα είτε για το γεωστρατηγικό της ρόλο.

Ερ. Το βιβλίο σας θα κυκλοφορήσει και σε άλλες γλώσσες εκτός από τα αγγλικά;
Απ. Οχι ακόμα. Το προηγούμενο βιβλίο που έγραψα για το Κυπριακό έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, τα αραβικά και τώρα ετοιμάζεται και κινεζική μετάφραση. Ελπίζω να μεταφραστεί και αυτό διότι είναι ένα έργο το οποίο πρέπει να διαβαστεί ευρύτερα και δυστυχώς σε χώρες ιδίως του αραβικού κόσμου ή την Κίνα δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου βιβλιογραφία για τα θέματα που αφορούν την Κύπρο.
(ΚΥΠΕ/ΑΑΡ/ΓΠ)