Την τελευταία δεκαετία, η ΝΑ Ευρώπη, ή τα Βαλκάνια για να χρησιμοποιήσω έναν ακόμα δημοφιλή όρο, έχει μεταμορφωθεί από μια περιοχή συγκρούσεων και υπανάπτυξης σε μία από τις πιο δυναμικές περιοχές αναδυόμενων αγορών. 

Αυτό είναι ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα, αλλά διακυβεύεται εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Όπως και αλλού, κάθε μέρα φαίνεται να φέρνει άσχημα νέα – κλείσιμο εταιρειών, απώλειες θέσεων εργασίας, καθυστερήσεις επενδύσεων και περικοπές στους προϋπολογισμούς. Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι αυτή η περιοχή είναι ακόμα ευπαθής και ότι η κρίση θα έχει ένα μακροπρόθεσμο αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία. 

Πιστεύω ότι αυτή η απαισιοδοξία είναι σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητη. Τα Βαλκάνια όχι μόνο μπορούν να επιβιώσουν από την κρίση αλλά, καθώς βελτιώνονται οι παγκόσμιες συνθήκες, θα είναι και πάλι σε καλή θέση για να αναπτυχθούν ισχυρά και να προσελκύσουν τεράστιες εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων.

Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε λόγοι που τεκμηριώνουν αυτή την άποψη:

1) Υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν. Οι περισσότερες χώρες έχουν ΑΕΠ ανά κεφαλή πολύ πιο κάτω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γνωρίζουμε ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να αναπτυχθούν γρηγορότερα από τις ανεπτυγμένες, δεδομένου ότι υπάρχουν οι σωστές συνθήκες. Αυτή είναι η αιτία που η ΝΑ Ευρώπη έχει περάσει την τελευταία δεκαετία προσπαθώντας να φτάσει στο επίπεδο των πλουσιότερων γειτόνων δυτικότερα. 

2) Το μέλλον έγκειται στην ΕΕ. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι ήδη μέλη του μπλοκ των 27 χωρών και όλες οι άλλες χώρες θα ενταχθούν αδιαμφισβήτητα κάποια στιγμή. Η ακριβής ημερομηνία ένταξης είναι ακόμα άγνωστη – θα διαφέρει σε κάθε χώρα και θα υπάρξουν δυσκολίες και καθυστερήσεις κατά τη διάρκεια. Αλλά πολλά από τα οφέλη του να είσαι μέλος προκύπτουν πολύ πριν την πραγματική ημερομηνία ένταξης, όσον αφορά την ενισχυμένη χρηματοοικονομική και τεχνική υποστήριξη, την απελευθέρωση της διασυνοριακής διακίνησης των αγαθών, των υπηρεσιών και των ανθρώπων, και την εφαρμογή των νόμων και των κανονισμών σε ευθυγράμμιση με τα κριτήρια της ΕΕ. 

3) Η ισχυρή διεθνής οικονομική υποστήριξη είναι διαθέσιμη για την περιφέρεια. Η κρίση έχει επιφέρει μια γρήγορη και σθεναρή αντίδραση από έναν αριθμό διεθνών χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) είναι απασχολημένο με το να ξανανοίγει γραφεία που είχαν κλείσει πρόσφατα. Σημαντικά νέα προγράμματα του ΔΝΤ έχουν συμφωνηθεί με τις αρχές σε Ρουμανία και Σερβία (με εκκρεμή την έγκριση του Συμβουλίου και στις δύο περιπτώσεις) και θα ακολουθήσουν πιθανώς και άλλα. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η Παγκόσμια Τράπεζα, επίσης αυξάνουν τις δραστηριότητες τους. Και, ίσως το πιο ενθαρρυντικό από όλα, οι ξένες τράπεζες παραμένουν υποστηρικτικές προς τις θυγατρικές τους, όπως φάνηκε από την πρόσφατη δημόσια δέσμευση των τραπεζών στη Ρουμανία και τη Σερβία ότι θα διατηρήσουν το τρέχον επίπεδο χρηματοδότησης όλο το 2009. Όλα αυτά τα μέτρα θα βοηθήσουν στη διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας, που είναι το θεμέλιο για τις οικονομικές επιτυχίες των τελευταίων δέκα χρόνων. 

4) Το εμπόριο μεταξύ των χωρών στην περιφέρεια γίνεται ευκολότερο. Η επεκτεινόμενη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) που υπογράφηκε στο τέλος του 2006, επικυρώθηκε τελικά από όλες τις δυτικές βαλκανικές χώρες ως το Νοέμβριο του 2007. Ενώ έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος όσον αφορά την απελευθέρωση του εμπορίου στα βιομηχανικά αγαθά, υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν σε άλλα επίμαχα θέματα, όπως κανόνες καταγωγής και εμπόδια μη τιμολόγησης. Αλλά η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής ήδη κάνει την περιοχή πιο ελκυστική σε επενδυτές. 

5) Η κρίση μπορεί να ενθαρρύνει παρά να καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις. Ο Πρόεδρος της Σερβίας, Boris Tadić, αναφέρθηκε πρόσφατα στην κρίση ως μια ευκαιρία να ‘’καθαριστεί η πίσω αυλή’’, αναφερόμενος σε αυτή την περίπτωση κυρίως στην ανάγκη για τη σερβική κυβέρνηση να μειώσει το μέγεθος των δημοσίων δαπανών. Άλλες χώρες θα πρέπει επίσης να κοιτάξουν από κοντά όχι μόνο το μέγεθος της κυβέρνησης, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μεγάλο σύμφωνα με τα διεθνή κριτήρια, αλλά και τα μέτρα που θα κάνουν ευκολότερη την ίδρυση και την επέκταση των επιχειρήσεων. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι δεν υπάρχει μεγάλη όρεξη για σοβαρή ανατροπή προηγούμενων μεταρρυθμίσεων, πολύ λιγότερο δε για επιστροφή στη διοικητική οικονομία. Η περιφέρεια έχει επιβιώσει από πολύ χειρότερες καταστάσεις από την παρούσα κρίση και υπάρχει κάθε λόγος να περιμένουμε ότι θα εκμεταλλευτεί την παγκόσμια ανάκαμψη – όποτε προκύψει. Τέτοια αισιοδοξία δεν υπάρχει πολύ στις μέρες μας, αλλά αν κανείς θέσει κατά μέρος την καθημερινή παραπλανητική προβολή και δει αντί γι’αυτό τα θεμελιώδη στοιχεία, τότε υπάρχουν σοβαρές αιτίες για να παραμείνει αισιόδοξος για τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της ΝΑ Ευρώπης. Σε αυτό το άρθρο, ο όρος ΝΑ Ευρώπη αναφέρεται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της περιφέρειας: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο, Ρουμανία και Σερβία.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι μόνο αυτές του συγγραφέα και όχι απαραίτητα της ΕΤΑΑ. 

ΠΗΓΗ