Η Κακοπετριά τιμά αύριο Κυριακή με εθνικό μνημόσυνο τούς ήρωές της Αλέκο Κωνσταντίνου και Παναγιώτη Τουμάζο καθώς και τους απελθόντες εν ειρήνη αγωνιστές κατοίκους της. Η ιστορική κοινότητα αποτίει ελάχιστο φόρο τιμής στα παιδιά της, που έπεσαν στο πεδίο της τιμής για τη λευτεριά της Πατρίδας και τ’ άλλα που αγωνίστηκαν για τον ίδιο ιερό σκοπό και πέθαναν μετά τον υπέροχο Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ.
Θα ξαναζήσουν οι Κακοπετρίτες στιγμές εθνικής ανάτασης και περηφάνιας. Θα φέρουν στη μνήμη τους τα δύο παλληκάρια, Αλέκο Κωνσταντίνου και Παναγιώτη Τουμάζο, που έδωσαν τη ζωή τους ιερή προσφορά στο θυσιαστήρι της λευτεριάς της Κύπρου μας και της Ένωσης με τη Μάνα Ελλάδα.
Ο πρώτος, ο Αλέκος Κωνσταντίνου, έγινε ολοκαύτωμα στη φοβερή ανατίναξη στα Κούρδαλι, μαζί με τους συναγωνιστές του Παναγιώτη Γεωργιάδη, Ανδρέα Πατσαλίδη και Κώστα Αναξαγόρα, στις 20 Ιουνίου 1958, ενώ περιεργάζονταν μεγάλης ισχύος βόμβα επιτόπιας κατασκευής. Από νωρίς είχε ενταχθεί στην ΕΟΚΑ και ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα. Στις 16 Μαΐου 1958, με άλλα μέλη ομάδας του εκτελεστικού Αμμοχώστου, ανέλαβε την εκτέλεση του διαβόητου βασανιστή των αγωνιστών, αστυνόμου Ντίαρ, έξω από το κινηματοθέατρο «Ηραίο» της κατεχόμενης πόλης του Ευαγόρα. Μόλις ο αρχιβασανιστής θεάθηκε στο δρόμο, οι εκτελεστές της ΕΟΚΑ όρμησαν καταπάνω του. Ο Αλέκος, που ήταν πιο κοντά του, τράβηξε το περίστροφό του και τον άφησε στον τόπο. Προτού πεθάνει ο Ντίαρ, πρόλαβε και είπε στους Βρετανούς ότι τον πυροβόλησε ένας νεαρός, ψηλός, μελαχρινός με μουστάκι. Ο Αλέκος δεν ήταν ούτε ψηλός ούτε μελαχρινός, είχε όμως λεπτό χαρακτηριστικό μουστάκι. Ένας προδότης, όμως, που έφτιαχνε σάντουιτς κοντά στο σημείο της εκτέλεσης, κατέδωσε τον ήρωα. Έτσι, ο Αλέκος αναγκάστηκε να βγει καταζητούμενος. Εντάχθηκε στην ανταρτική ομάδα της βόρειας Πιτσιλιάς, με τομεάρχη τον αείμνηστο Χριστάκη Τρυφωνίδη. Στα μυροβόλα βουνά της Μαδαρής, ο Αλέκος έγινε δεκτός με χαρά από τους συντρόφους του και κέρδισε την εκτίμηση και την αγάπη τους.
Δεν πρόλαβε, όμως, να χαρεί την αντάρτικη ζωή. Ένα μόνο μήνα και τέσσερις μέρες έζησε στο αντάρτικο. Στις 16 Ιουνίου 1958, μεγάλη βόμβα που κατασκεύασε ο Αχιλλέας Μάρκου από τον Ασκά, έπρεπε να μεταφερθεί στα Κούρδαλι, για να εκπαιδευτούν οι αγωνιστές Κώστας Αναξαγόρα, Ανδρέας Πατσαλίδης και Παναγιώτης Γεωργιάδης. Ήταν προγραμματισμένο να πάει με τη βόμβα στα Κούρδαλι ο κατασκευαστής της, για να εκπαιδεύσει τους αγωνιστές. Ο Αλέκος, όμως, ζήτησε να τον αντικαταστήσει. Έτσι κι έγινε· το βλαστάρι της Κακοπετριάς τράβηξε στα Κούρδαλι. Όπως καταμαρτυρεί ο κατασκευαστής της, η βόμβα είχε μέσα της 60 δυναμίτες. Πώς εκράγηκε, κανένας δεν επέζησε για να ξέρουμε. Το κακό έγινε, σίγουρα, όταν οι αγωνιστές την περιεργάζονταν. Από την έκρηξη οι τέσσερις αγωνιστές κατακομματιάστηκαν και το σπίτι όπου βρίσκονταν, μετατράπηκε σε ερείπια. Θυμάμαι, μαθητής τότε στο Γυμνάσιο Σολέας, μετά τις γραπτές εξετάσεις, με άλλους πήγαμε στα Κούρδαλι και στις καρυδιές, κάτω από το σπίτι που ανατινάχθηκε, κρέμονταν μέλη των κατακομματιασμένων αγωνιστών. Το θέαμα ήταν μακάβριο. Ο θάνατος των τεσσάρων ηρώων βύθισε ολόκληρη την Κύπρο σε βαρύτατο πένθος.
Θυμάμαι ακόμα την κηδεία και την ταφή των τεσσάρων ηρώων. Τον Παναγιώτη Γεωργιάδη πήγαν οι δικοί του στα Σπήλια και τον πήραν, ενώ ψαλλόταν η νεκρώσιμη ακολουθία. Τον πήραν στη γενέτειρά του Λειβάδια Πιτσιλιάς, όπου τον έθαψαν νυκτιάτικα με τιμές ήρωα.
Στα Σπήλια, ο παπάς ενημερώθηκε για τα ονόματα του Ανδρέα Πατσαλίδη και του Κώστα Αναξαγόρα. Του τρίτου την ταυτότητα δεν την ήξερε. Έπρεπε, όμως, να μνημονέψει. Κι έτσι μνημόνεψε δύο ονόματα για τον Αλέκο, Αχιλλέας και Αλέξανδρος. Προφανώς, ο πληροφοριοδότης του γνώριζε τον Αλέκο και τον Παναγιώτη Γεωργιάδη, του οποίου το πατρικό όνομα ήταν Αχιλλέας. Όταν, όμως, ήρθαν οι δικοί του και τον πήραν, ξεκαθάρισε ότι ο άγνωστος ήρωας ήταν ο Αλέκος Κωνσταντίνου. Έτσι, θάφτηκε στα Σπήλια με τα άλλα δύο παλληκάρια της κοινότητας. Όχι, όμως, για πολύ.
Η μάνα του Αλέκου, η κυρία Ελπινίκη, που ζούσε στην Αμμόχωστο από καιρό, ειδοποιήθηκε από την Οργάνωση ότι ήταν πράγματι ο γιος της, ο Αλέκος της, το τρίτο παλληκάρι που θάφτηκε στα Σπήλια. Έτσι, μετά από πολλές ταλαιπωρίες, ο Αλέκος ξεθάφτηκε, μεταφέρθηκε στην Αμμόχωστο και νυκτιάτικα θάφτηκε, με τιμές ήρωα, στην κατεχόμενη σήμερα θαλασσοφίλητη Αμμόχωστο.

Παναγιώτης Τουμάζος
Ο δεύτερος ήρωας της Κακοπετριάς είναι ο αγνός και τίμιος έφηβος Παναγιώτης Θεοφίλου Τουμάζος, ο «Ονήσιλος» της ΕΟΚΑ, που έπεσε σ’ ενέδρα στις 22 Οκτωβρίου 1958. Συγκλονίζομαι κάθε φορά που γράφω για το λεβεντόπαιδο αυτό της Αμμοχώστου, που έβαψε με το τίμιο, νεανικό του αίμα τα χώματα της προσφιλούς μου γενέτειρας, το αξέχαστο εκείνο βράδυ. Για όσους είχαν την αγαθή τύχη να τον γνωρίσουν, ο Γιώτης ήταν πρότυπο Χριστιανού Έλληνα και ανιδιοτελούς αγωνιστή. Το τρίπτυχο «θρησκεία, πατρίδα, οικογένεια» ήταν για το νεαρό «Ονήσιλο» πυξίδα και φάρος στον αγώνα της ζωής. Μιας ζωής που ήταν γι’ αυτόν σύντομη, αλλά δοξασμένη. Και αν ο Παναγιώτης μάς έφυγε γρήγορα, η νεανική του ζωή θα μείνει πρότυπο και παράδειγμα προς μίμηση, για τους νέους που θέλουν να ζήσουν ελεύθερα και τιμημένα. Έχουν περάσει από τη μέρα του ηρωικού του θανάτου 51 χρόνια· από τη μέρα που ο «Ονήσιλος» της ΕΟΚΑ έπεσε πολεμώντας το Βρετανό κατακτητή. Όσα χρόνια, όμως, κι αν περάσουν, η μνήμη του θα παραμένει αγέραστη. Κι όσα αν λεχθούν ή γραφτούν για τον ήρωα, θα ειναι πολύ φτωχά. Δεν θ’ αποδώσουν επάξια το χαρακτήρα και το μεγαλείο της θυσίας του. Τη λεβεντιά, το ήθος και τη φιλοπατρία του. Ο Γιώτης δεν ήταν μόνο το καμάρι της οικογένειάς του. Ήταν και καμάρι των φίλων, των γνωστών και των συναγωνιστών του της Αμμοχώστου και του αντάρτικου της Κακοπετριάς, του χωριού που είχε τη μεγάλη τιμή να τον φιλοξενήσει από τη μέρα που βγήκε στο βουνό μέχρι τη μέρα του ηρωικού του θανάτου.
Παραμονές της μάχης, κατά την οποία έπεσε πολεμώντας, πήρε επιστολή από τον πατέρα του, στην οποία ο γερο-Θεόφιλος Τουμάζος, παλιός πρωτοπαλαιστής, έγραφε στο νεαρό του βλαστάρι: «Η συμβουλή μας είναι. Έχε θάρρος, να είσαι ατρόμητος, να είσαι τολμηρός, να είσαι αγαπητός στους φίλους σου και στον κύκλο που βρίσκεσαι. Και τέλος, και το καλύτερο, να μην προδώσεις τα όπλα τα ιερά. Προτίμα το σκληρότερο θάνατο. Αι ευχαί μας να σε δυναμώνουν. Οι συγγενείς, φίλοι και τα μέλη της οικογένειας είναι καλά και σου εύχονται καλή επιτυχία…»

Μαύρος Οκτώβρης
Ήταν μαύρος ο Οκτώβρης του 1958 για τους Βρετανούς κατακτητές. Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ κτυπούσαν αλύπητα το δυνάστη στους κάμπους και τα βουνά, ανοίγοντας το δρόμο της Κύπρου προς τη λευτεριά. Στη διπλή στροφή του δρόμου Κακοπετριάς – Καρβουνά, εκεί όπου είναι σήμερα στημένο το μνημείο του ήρωα, η ομάδα του «Δράκου» (Αντωνάκη Σολομώντος), με τους «Ονήσιλο» (Παναγιώτη Τουμάζο) και «Αλκίνοο» (Αντρέα Αγγελή), είχε στήσει για πολλοστή φορά νυκτερινή ενέδρα από νωρίς. Εννιά νύκτες περίμεναν, αλλά εχθρικό αυτοκίνητο δεν κινήθηκε στο δρόμο. Η διαταγή ήταν: «Η ενέδρα να στήνεται μέχρι να κτυπηθεί ο εχθρός». Τη δέκατη νύκτα ο εχθρός ξεμύτισε. Ο ηλεκτρικός πυροκροτητής της νάρκης ήταν ελαττωματικός και η έκρηξη δεν έγινε. Το πρώτο βρετανικό αυτοκίνητο έφυγε άθικτο. Οι αντάρτες παίρνουν την απόφαση να κατέβουν στο δρόμο, για ν’ αλλάξουν τον ελαττωματικό πυροκροτητή. Η ατυχία, όμως, ήταν μεγάλη.
Για δεύτερη φορά περνά βρετανικό αυτοκίνητο και η νάρκη δεν εκρήγνυται. Φεύγουν άπρακτοι, αλλά ο τομεάρχης επιμένει: «Ο εχθρός πρέπει να πληγεί».
Έτσι στις 22 Οκτωβρίου, μόλις άρχισε να βραδιάζει, ο «Δράκος», ο «Ονήσιλος» και ο «Αλκίνοος» ροβολούν από το κρησφύγετό τους για τη διπλή στροφή, κοντά στον τεσσαρακοστό μιλιοδείκτη του δρόμου Λευκωσίας – Τροόδους. Κατεβαίνοντας, ο Παναγιώτης έκοψε ένα κλωνάρι αγριελιάς και το έβαλε στην τσέπη του. Λες και είχε προαισθανθεί το θάνατό του, είπε στους συντρόφους του: «Αν πέσω στη μάχη, τότε οι Άγγλοι θα δουν τα φύλλα της ελιάς πάνω μου και θ’ αντιληφθούν ότι αγαπούμε την ειρήνη…»
Σε λίγο, οι τρεις αντάρτες πήραν θέση μάχης. Στις 7.30 η ώρα, δύο μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα «Μπέντφορντ», γεμάτα στρατιώτες, φάνηκαν να κινούνται από την Κακοπετριά προς τον Καρβουνά. Πήγαιναν εσπευσμένα στην Κυπερούντα, για να ενισχύσουν άλλους στρατιώτες, που είχαν πέσει σ’ ενέδρα ανταρτών της Μαδαρής. Τα αυτοκίνητα πλησιάζουν και η αγωνία των ανταρτών κορυφώνεται. Θα εκραγεί αυτήν τη φορά η νάρκη; Δυστυχώς, η έκρηξη δεν έγινε και οι αγωνιστές άρχισαν να κτυπούν το εχθρό με αυτόματα και χειροβομβίδες εναντίον του πρώτου αυτοκινήτου· το ακινητοποιούν. Οι στρατιώτες που δέχθηκαν τα πυρά, αρχίζουν γοερές κραυγές πόνου και τρόμου. Σε μια στιγμή, ο Παναγιώτης σηκώνει το κεφάλι και ρίχνει χειροβομβίδα στο πρώτο αυτοκίνητο. Τη στιγμή, όμως, που σήκωσε το κεφάλι, δέχθηκε αδέσποτη εχθρική σφαίρα, από στρατιώτη του δεύτερου αυτοκινήτου. Το τραύμα του ήταν θανάσιμο. Έμεινε στον τόπο, κρατώντας στο χέρι μιαν άλλη χειροβομβίδα που δεν πρόλαβε να ρίξει. Οι άλλοι δύο συναγωνιστές του εξακολουθούσαν να κτυπούν τον εχθρό. Οι γύρω θάμνοι άρχισαν να καίγονται από τις εμπρηστικές χειροβομβίδες των στρατιωτών και τα ηλεκτρικά καλώδια κόβονται από τις αδέσποτες σφαίρες τους. Ο Αντωνάκης Σολομώντος, που ήταν δίπλα στον Παναγιώτη, δεν μπόρεσε να τον μεταφέρει, διότι υπήρχε κίνδυνος να σκοτωθεί κι αυτός από τα εχθρικά πυρά που συνεχίζονταν ασταμάτητα. «Δράκος» και «Αλκίνοος» εγκατέλειψαν τον τόπο της ενέδρας, αφήνοντας εκεί το νεκρό «Ονήσιλο».
Απομακρύνθηκαν τρομοκρατημένοι και οι στρατιώτες, μόλις έπαυσε το πυρ των ανταρτών. Ο νεκρός ήρωας βρέθηκε την άλλη μέρα από εργάτες συνεργείου της ΑΗΚ, που πήγαν να επανασυνδέσουν τα καλώδια, που είχαν κοπεί από τις αδέσποτες σφαίρες των Βρετανών.
Η σορός του Παναγιώτη δόθηκε στους δικούς του και τάφηκε στη γενέτειρά του στις 22 Οκτωβρίου 1958, το βράδυ, με τιμές ήρωα.
Εκτός από τους ήρωες Αλέκο Κωνσταντίνου και Παναγιώτη Τουμάζο, η Κακοπετριά τιμά αύριο και όλα τα παιδιά της που αγωνίστηκαν στις τάξεις της ΕΟΚΑ. Τα βλαστάρια της εκείνα, που αψηφώντας κινδύνους, στερήσεις και βάσανα, απάντησαν «παρών» στο κάλεσμα του Διγενή για λεφτεριά. Ας μετατραπεί το αυριανό μνημόσυνο των ηρώων και αγωνιστών σε εθνική κολυμβήθρα για την αναβάπτιση όλων μας. Ας αποτελέσει ευκαιρία επανάληψης του όρκου ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα που εκείνοι άφησαν ημιτελή, μέχρι να φιλήσει στοργικά ολόκληρο το νησί μας η χιλιάκριβη λευτεριά.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ