Η αποτελεσματική εθνική στρατηγική στην εξωτερική πολιτική ήταν το ζητούμενο στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Οι προκλήσεις και οι προοπτικές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής», στο πλαίσιο της ημερίδας που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) του Παντείου Πανεπιστημίου.

Απόντος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που συγκαταλεγόταν στους ομιλητές, τον λόγο πήρε πρώτος ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ Γεράσιμος Αρσένης. Ο κ. Αρσένης τόνισε ότι «είμαστε αναγκασμένοι να προχωρήσουμε στη χάραξη νέας εθνικής στρατηγικής, υπό συνθήκες διεθνούς αβεβαιότητας, να αδράξουμε τις νέες ευκαιρίες και να αποφύγουμε τις νέες απειλές». Ως ευκαιρία ανέφερε τη δυνατότητα να καταστεί η Ελλάδα πόλος οικονομικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή, στα θέματα ενέργειας, έρευνας και τεχνολογίας, εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και κέντρο παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών.

Η απειλή, είπε, αφορά την τουρκική πολιτική. «Η Τουρκία δεν θέλει την ύπαρξη ελληνικής πολιτικής οντότητας στην Κύπρο, θέλει διχοτόμηση του Αιγαίου και αυτονόμηση της Δ. Θράκης», και πρόσθεσε ότι πρέπει «να αποτρέψουμε αυτή την απειλή και να δημιουργήσουμε συνθήκες ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή, υπερασπίζοντας παράλληλα τα εθνικά μας δικαιώματα».

Σημείωσε, δε, ότι αν και τα εθνικά θέματα συνεχίζονται χωρίς προοπτική επίλυσής τους, «εμείς έχουμε υποχωρήσει από τις αρχικές μας θέσεις». Ωστόσο, υπογράμμισε ότι «δεν είναι η στιγμή να λύσουμε ανοιχτά εθνικά θέματα όταν η διαπραγματευτική μας δύναμη είναι ελαττωμένη… Σε δύο-τρία χρόνια θα πρέπει να έχουμε ανασυγκροτήσει την οικονομία μας, τη διμερή και πολυμερή διπλωματία μας ώστε να μπούμε πιο ενεργητικά στη διεκδίκηση των εθνικών θεμάτων».

Ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού Νίκος Κωνσταντόπουλος, ο οποίος ακολούθησε στο βήμα, επεσήμανε την έλλειψη επεξεργασμένης συναινετικά και ευέλικτης διπλωματικής στρατηγικής, η οποία δεν πρέπει να εντάσσεται στην τρέχουσα κομματική αντιπαράθεση. «Μιλάμε για την ανάγκη εθνικής στρατηγικής αλλά ο καθένας την αντιμετωπίζει στο πεδίο της παραταξιακής του άποψης. Δεν είναι αυτό εθνική στρατηγική, δεν είναι διαδικασίες συνεννόησης», είπε χαρακτηριστικά.

«Θα βρεθούμε μπροστά σε προβλήματα του νέου αιώνα με πολιτικούς μηχανισμούς ακατάλληλους να τα αντιμετωπίσουμε. Δεν θα βρούμε λύσεις ούτε μετρώντας ψήφους ούτε καταγράφοντας προτιμήσεις», σημείωσε, θυμίζοντας σχετική προειδοποίηση του ιστορικού Έρικ Χόμπσμπαουμ. Αναφέρθηκε στην Τουρκία, λέγοντας ότι επιστρέφει με το όραμα της μεγάλης περιφερειακής δύναμης, ενώ στα Βαλκάνια υπάρχει εύθραυστη ισορροπία. Η Ελλάδα χρειάζεται ικανότητα αναλυτικών επιλογών και προσαρμογής προκειμένου να είναι μέσα στη δυναμική των εξελίξεων και κυρίως χρειάζεται πολιτική τόλμη για να χαράξει νέα εθνική στρατηγική. Σ’ αυτή τη στρατηγική πρέπει να συμπεριληφθούν θέματα, όπως το μεταναστευτικό, το περιβαλλοντικό, η κοινωνική πολιτική, δήλωσε, τονίζοντας την οικουμενικότητα των θεμάτων.

Ο δημοσιογράφος Νικόλας Βουλέλης, Διευθυντής Σύνταξης του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, αναφέρθηκε στο “παράδοξο” της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής να μην απασχολούνται ουσιαστικά με αυτήν τα πολιτικά κόμματα, τα οποία έχουν υποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που λειτουργούν ως “αυθεντικοί εκφραστές” της λαϊκής κυριαρχίας, κατασκευάζοντας μια πλασματική “κοινή γνώμη” και κρίνοντας τους πάντες με βάση ένα εξίσου πλασματικό “πατριωτισμό”.

Ταυτόχρονα στο χώρο της εξωτερικής πολιτικής ασκούν την καταθλιπτική λαβή τους οι “επαγγελματίες του θρήνου”, όπως τους ονόμασε, οι οποίοι παρεμβαίνουν συστηματικά και καταγγέλουν για “προδοσία του έθνους” ή για την “εκχώρηση των δικαιωμάτων του ελληνισμού” σε εχθρούς, γείτονες, ξένους και άλλους. Αυτοί οι “επαγγελματίες” λειτουργούν οριζόντια, καλύπτοντας ολόκληρο το φάσμα από την άκρα δεξιά ως την άκρα αριστερά. Συνεπώς, τόνισε, χρειάζεται ριζική ανατροπή αυτής της κατάστασης, απαιτείται μια νέα ισορροπία ανάμεσα σε κυβέρνηση, κόμματα και κοινωνία για να αναδείξουν τα κόμματα την εξωτερική πολιτική ως κορυφαίο ζήτημα και να της δώσουν περιεχόμενο ώστε να είναι ενεργητική, δυναμική και όχι για εσωτερική κατανάλωση.

Τέλος, τόνισε ότι χρειαζόμαστε μια εξωτερική πολιτική που τολμά και παίρνει πρωτοβουλίες, κερδίζοντας τη συναίνεση της πραγματικής κοινής γνώμης, που δεν φοβάται τη διαπραγμάτευση, που οικοδομεί νέες πολυεπίπεδες συμμαχίες και επιδιώκει ειρηνικές λύσεις των υπαρκτών διαφορών, απόλυτα συμβατές με το Διεθνές Δίκαιο, αλλά και με αμοιβαία ωφέλιμους συμβιβασμούς, όπου είναι αναγκαίο. Χωρίς αυτό το ριζικό αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής δεν θα βελτιώσουμε τη θέση της χώρας, που είναι προϋπόθεση για να λυθούν τα ανοιχτά ζητήματα.

Ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός τόνισε αφενός «την αναθεωρητική διάθεση της Τουρκίας» η οποία «δεν παρακάμπτεται, γι’ αυτό και επηρεάζει την εξωτερική μας πολιτική» και αφετέρου, από ελληνικής πλευράς, την έλλειψη εσωτερικού διαλόγου και επεξεργασίας θέσεων για τη σχέση που επιθυμεί να έχει με τη γείτονα. «Η Ελλάδα, με το ένα πόδι χορεύει στους ρυθμούς των αρχών του 20ού αιώνα, εθνικών ανταγωνισμών, επεκτατικών πιέσεων και με το άλλο στους ρυθμούς των αρχών του 21ο με την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αυτή η αντίφαση είναι παρούσα, είναι το πρόβλημά μας, πρέπει να την αντιμετωπίσουμε», είπε χαρακτηριστικά. Πρέπει, υπογράμμισε, «να αναπτύξουμε σοβαρές πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές δεξιότητες για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο δύσκολο καθήκον…

Να γίνουμε ευρηματικοί για να διασώσουμε ό,τι μπορεί να διασωθεί, να μην εγκλωβιζόμαστε σε στερεότυπα». Κάνοντας απολογισμό, δέκα χρόνια μετά το Ελσίνκι, είπε ότι η Τουρκία διεκδίκησε και έχει πετύχει σε ένα βαθμό να βαδίζει στην ΕΕ με τους δικούς της όρους. Αναφερόμενος στο εσωτερικό της Τουρκίας, είπε ότι βιώνει «τεκτονικές αλλαγές», αλλά το «νεοοθωμανικό δόγμα» που προβάλλει δεν διαφοροποιεί τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, «ίσως την κάνει πιο ευέλικτη». Τέλος ζήτησε η Ελλάδα, αν και «εκ των πραγμάτων στριμωγμένη», να παίξει τα χαρτιά που διαθέτει ασκώντας μια πιο πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική .

«Υπέρ μιας πιο πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, την οποία καθιστά απαραίτητη το νέο διεθνές περιβάλλον», τάχθηκε και ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου, ο τελευταίος ομιλητής της στρογγυλής τραπέζης. Ο κ. Παπακωνσταντίνου αναφέρθηκε ιδιαίτερα στον μετασχηματισμό του μονοπολικού κόσμου σε πολυπολικό και στη στροφή του παγκόσμιου οικονομικού ενδιαφέροντος στην Ανατολική Ασία. Μιλώντας για την ελληνική εξωτερική πολιτική έναντι της ΕΕ είπε ότι «η Ελλάδα έχει συμφέρον να στηρίζει τις πιο προωθημένες τάσεις ευρωπαϊκής χειραφέτησης που πέφτουν στο τραπέζι», προσθέτοντας ότι η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία για την ανανέωση της ΕΕ και την ανάπτυξη μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων, με πόλους την Κ. Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Ως προς την ευρωπαϊκή ένταξη της Τουρκίας ήταν αρνητικός λέγοντας «γιατί να είμαστε βασιλικότεροι του βασιλέως».

Τέλος, ανέπτυξε την «ενδιαφέρουσα θεωρία», όπως είπε ο προεδρεύων του πάνελ και διευθυντής του ΙΔΙΣ Π. Ρουμελιώτης, μιας γαλλικής σχολής σκέψης, υπέρ της περιφερειακής συνεργασίας, ως πιο κατάλληλης κλίμακας για τη διαχείριση των σύγχρονων προκλήσεων, με το σκεπτικό ότι «η κλίμακα της παγκοσμιοποίησης είναι πολύ μεγάλη, ενώ η κλίμακα του εθνικού κράτους πολύ μικρή». Η λογική αυτή εκτιμά ότι το μέλλον ανήκει στην ενδιάμεση κλίμακα της περιφερειοποίησης, των μεγάλων πολιτικών και οικονομικών ενώσεων.

© 2009 ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ