Ουδείς αμφισβητεί πλέον ότι η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εξελισσόμενη απειλή: την αλλαγή του κλίματος. Είναι ακριβώς αυτές οι «κλιματικές – περιβαλλοντικές κρίσεις» που συντελούν στην ανάδειξη περιφερειακών εντάσεων, αλλά και στην εμφάνιση μια έντονης ανασφάλειας στις ανεπτυγμένες κοινωνίες.

Είναι αναμφισβήτητο ότι η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί κομβικό στοιχείο, άμεσα και διαλεκτικά συνδεόμενο με τους τομείς άμυνας και ασφάλειας. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας, των υδάτινων πόρων (θαλασσών, υδροφόρων οριζόντων), η καταστροφή δασών (πυρκαγιές), οι φυσικές καταστροφές που προέρχονται από ακραία φυσικά φαινόμενα, συντελούν καθοριστικά: (α) στη μετακίνηση πληθυσμών, στην περιφερειακή οικονομική αποδυνάμωση και στη δραματική μείωση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας, (β) στην επιβάρυνση της σωματικής και της ψυχικής υγείας των κατοίκων των επηρεαζόμενων περιοχών, καθώς και στην καταρράκωση του ηθικού της κοινωνίας, (γ) στην αύξηση των δημοσίων δαπανών, ως αποτέλεσμα της υποβάθμισης των περιοχών που έχουν πληγεί, αλλά και στην οικονομική επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων υγείας, (δ) στην εξάντληση των φυσικών πόρων, εξέλιξη που αναμένεται να αποτελέσει αιτία πολέμων τον 21ο αιώνα (π.χ. πόλεμος για το νερό), (ε) στην αύξηση των παράνομων μεταναστευτικών κυμάτων.

Οι μεγάλες πυρκαγιές στη Δυτική Πελοπόννησο (2007) και στην Αττική (2009) κρίνονται ως καταστρεπτικές τόσο για τις άμεσες συνέπειες που προκάλεσαν όσο και για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους, οι οποίες επηρέασαν, μέσα από την οικολογική καταστροφή, την ίδια τη δομή ισχύος της χώρας μας (οικονομία, επιβάρυνση υγείας, καταστροφή υποδομών). Συνεπώς, υπό το πρίσμα των προαναφερόμενων διαπιστώσεων, θα μπορούσαν να σκιαγραφηθούν, σε αδρές γραμμές, οι άξονες μιας πράσινης, αμυντικής στρατηγικής.

(ι) Κατανομή των δράσεων στο χρόνο. Ορισμένες από τις πράσινες επιλογές μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα, έτσι ώστε να υπάρξουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Μεταξύ αυτών αναφέρονται: ενημέρωση και εκπαίδευση των στρατευσίμων, διαχείριση – ανακύκλωση απορριμμάτων της καθημερινής δράσης, επαναπροσδιορισμός της δομής των προμηθειών, προώθηση της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας (π.χ. η διαχείριση χημικών αποβλήτων όπως προβλέπεται από τον Κανονισμό REACH), έλεγχος των ρύπων των αυτοκινήτων, εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της χρήσης και διαχείρισης σχετικών τεχνολογιών (λαμπτήρες), κ.ά.

Μεσοπρόθεσμα, η υλοποίηση του προγράμματος θα περιλάβει πρόσθετα μέτρα: αλλαγή στη διαρρύθμιση των κτιρίων και των στρατοπέδων, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέριμνα για την καταστροφή προϊόντων αμιάντου, κ.ά.

Τέλος, σε μακροχρόνιο επίπεδο οι αλλαγές θα αφορούν τις επενδύσεις που θα στρέφονται πλέον σε «πράσινες» τεχνολογίες και στην προμήθεια «πράσινων» οπλικών συστημάτων. Ας σημειωθεί ότι, σήμερα, η συζήτηση επικεντρώνεται σε «πράσινα» οπλικά συστήματα, τα οποία τείνουν να χρησιμοποιούν μικρότερες ποσότητες ορυκτών καυσίμων, έτσι ώστε να επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον αλλά και να περιορίζουν εξαρτήσεις και κόστη. Ακόμα, η πολιτική «εκμετάλλευσης» των αντισταθμιστικών ωφελημάτων μπορεί να συνδεθεί με την «πράσινη» γνώση ή και με την προμήθεια μηχανημάτων εξοικονόμηση ενέργειας (λ.χ. υποχρέωση του προμηθευτή να εγκαταστήσει θερμοσυσσωρευτές σε στρατόπεδα).

(ιι) Η εφαρμογή της προηγούμενης πολιτικής προϋποθέτει μια δομική αναδιάρθρωση των δομών του στρατού όπου, μεταξύ των άλλων, θα δημιουργηθούν και νέες διευθύνσεις με στόχο την οργάνωση, την προώθηση, τον έλεγχο αλλά και την αποδοτικότερη προσαρμογή της πράσινης αμυντικής πολιτικής.

(ιιι) Εκπόνηση μιας στρατιωτικής στρατηγικής που θα λαμβάνει υπόψη της τα νέα δεδομένα, τις νέες απαιτήσεις αλλά και τις νέες προοπτικές ισχύος.

Η ανάδειξη νέων κινδύνων και απειλών που, σε μεγάλο βαθμό, προέρχονται από την κατασπατάληση φυσικών πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, επιβάλλουν την υιοθέτηση ανατρεπτικών επιλογών και καινοτόμων στρατηγικών, με στόχο την αναβάθμιση της εθνικής μας ισχύος.

Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να υποστηριχθεί ότι η πράσινη επίθεση αποτελεί την καλύτερη άμυνα.

Του Παναγιωτη Μπεγλιτη*
*Ο κ. Παναγιώτης Μπεγλίτης είναι αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Αμυνας.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ