του Γιώργου Προβόπουλου
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών κάποιοι σχολιαστές υποστηρίζουν ότι η ευρωζώνη θα καταρρεύσει. Βάσει αυτού του επιχειρήματος, υποστηρίζεται ότι η δημοσιονομική κρίση στην Ελλάδα θα οδηγήσει την χώρα εκτός ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα, θα αντιμετωπίσει την ίδια μοίρα με χώρες που επέλεξαν σταθερές ισοτιμίες (ή σύνδεση των νομισμάτων τους με άλλα νομίσματα), όπως για παράδειγμα η Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Μία ακόμη Ελληνική Τραγωδία- συνεχίζουν- είναι έτοιμοι να παιχτεί.

Οι παραπάνω απόψεις στηρίζονται σε λάθος επιχειρήματα. Στην καρδιά των ελληνικών προβλημάτων βρίσκεται η υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, από την εποχή που εντάχθηκε στην ευρωζώνη το 2001. Αυτή η απώλεια οφείλεται σε δημοσιονομικές αδυναμίες, μεταξύ των οποίων η δημοσιονομική «ασωτία» σε περιόδους ισχυρής ανάπτυξης και ένας διευρυμένος δημόσιος τομέας, ο οποίος έχει ενισχυθεί κατά 6% επί του ΑΕΠ (φθάνει στο 51% του ΑΕΠ) από την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη έως και σήμερα.

Οι ακαμψίες στην αγορά εργασίας αλλά και στην παραγωγή έχουν οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα μισθούς και πληθωρισμό, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, πλήττοντας τον ανταγωνισμό. Τα υψηλά ελλείμματα έχουν οδηγήσει υψηλότερα το κόστος δανεισμού, κάτι που διευρύνει τα ίδια αυτά ελλείμματα. Ο διευρυμένος δημόσιος τομέας έχει πλήξει τις εξαγωγές και την αποτελεσματικότητα. Το αποτέλεσμα είναι ένα πρόβλημα δίδυμων ελλειμμάτων, μεγάλες δημοσιονομικές ανισορροπίες.

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία είναι ιδιαίτερα σοβαρό. Όμως, η βασική ερώτηση είναι αν θα πρέπει να λυθεί εντός ή εκτός ευρωζώνης. Η απάντησή μου είναι ότι θα είναι σαφώς ευκολότερο να λύσεις αυτά τα προβλήματα παραμένοντας στην ευρωζώνη.

Όσοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα καταλήξει να φύγει από την ευρωζώνη, δεν πιστεύουν την θέληση της χώρας να προχωρήσει σε μείωση του ελλείμματός της και να εφαρμόσει τις προσαρμογές στο κόστος αλλά και τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρειάζονται προκειμένου να ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα. Υποστηρίζουν ότι υποτίμηση ενός εθνικού νομίσματος θα είναι το μαγικό ραβδί που θα οδηγήσει σε αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. Υπάρχει αυτή η περίπτωση;

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, η Ελλάδα είχε, επίσης, ισχυρά δημοσιονομικά προβλήματα αλλά και το δικό της νόμισμα, τη δραχμή. Χρησιμοποίησε το μαγικό ραβδί δύο φορές, με ισχυρές υποτιμήσεις της δραχμής το 1983 και το 1985, αλλά χωρίς μακροχρόνιες διαρθρωτικές αλλαγές και ορθή δημοσιονομική προσαρμογή. Τις υποτιμήσεις ακολούθησαν υψηλότεροι μισθοί και πληθωρισμός, χωρίς καμία ουσιαστική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Οι κερδοσκοπικές επιθέσεις στην δραχμή αποφεύχθηκαν λόγω σκληρών κανόνων για τις εισροές κεφαλαίων, κάτι το οποίο δεν ισχύει, ούτε είναι επιθυμητό να ισχύει, πλέον. Τα ελλείμματα παρέμειναν. Αυτά για το μαγικό ραβδί της υποτίμησης ενός νομίσματος.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι η Ελλάδα θα ξεχάσει το παραπάνω μάθημα και θα αποφασίσει να υιοθετήσει ένα νέο δικό της νόμισμα. Τι θα σημάνει η έξοδός της από την ευρωζώνη; Ας δούμε κάποιες πιθανές συνέπειες:

– Κάθε υποτίμηση του νέου νομίσματος θα ενίσχυε το κόστος των εισαγωγών, ενισχύοντας τον πληθωρισμό.

– Η νομισματική πολιτική δεν θα είχε την αξιοπιστία αυτής που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ως αποτέλεσμα οι προοπτικές του πληθωρισμού θα ενισχύονταν.

– Οι πιθανότητες για νέες υποτιμήσεις θα ενισχύονταν, αυξάνοντας το risk premium τόσο για το νόμισμα όσο και για τη χώρα.

– Εξαιτίας των παραπάνω θα ενισχύονταν τα ονομαστικά επιτόκια, οδηγώντας σε αύξηση του κόστους χρηματοδότησης του δημοσίου χρέους και πλήττοντας την δημοσιονομική προσαρμογή. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα απορροφούσαν χρηματοδοτήσεις από άλλους παραγωγικούς τομείς.

– Το κόστος μετατροπής του νέου νομίσματος στα άλλα νομίσματα των κρατών της ευρωζώνης θα επανέρχονταν στο προσκήνιο, αναχαιτίζοντας το εμπόριο και τις επενδύσεις.

– Η αβεβαιότητα για την πορεία της συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ θα ενίσχυε το κόστος για τις επιχειρήσεις, πλήττοντας και αυτή το εμπόριο και τις επενδύσεις.

– Το χρέος σε ευρώ θα μετατρέπονταν σε χρέος σε συνάλλαγμα. Κάθε υποτίμηση του νέου νομίσματος θα ενίσχυε αυτό το χρέος.

– Η Ελλάδα δεν θα ωφελούνταν πλέον από τις οικονομίες κλίμακας, μεταξύ των οποίων και η διεύρυνση της συναλλαγματικής αγοράς, κάτι το οποίο μειώνει την μεταβλητότητα των τιμών και οφείλεται στην ύπαρξη της ευρωζώνης.

Η ελληνική οικονομία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Η αλήθεια είναι ότι θα έχει λιγότερο κόστος για την Ελλάδα να λύσει τα προβλήματά της εντός της ευρωζώνης. Αντί για ελληνική τραγωδία μία καλύτερη παρομοίωση για τα ελληνικά προβλήματα είναι η «Οδύσσεια» του Ομήρου.

Σε αυτό το έπος οι σειρήνες παρότρυναν τους ναυτικούς να πέσουν στην θάλασσα, όπου θα έβρισκαν τον θάνατο. Αυτοί που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη είναι σαν τις σειρήνες του Ομήρου. Η Ελλάδα δεν θα υποκύψει σε αυτά τα κελεύσματα αλλά θα εφαρμόσει τα απαραίτητα, τολμηρά μέτρα. Το μέλλον της οικονομίας της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον της ευρωζώνης.

* Ο κ. Γιώργος Προβόπουλος είναι διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ.
euro2day.gr