Επικίνδυνες διαστάσεις προσέλαβε εκ νέου η πολιτική πόλωση στην Τουρκία, μετά τη σύλληψη εισαγγελέα με την κατηγορία συμμετοχής στην τρομοκρατική οργάνωση Εργκένεκον. Κυκλοφορούν φήμες πως επίκειται νέα προσφυγή για την απαγόρευση του κυβερνώντος κόμματος από το Συνταγματικό Δικαστήριο, ενώ πολλοί είναι πια όσοι χαρακτηρίζουν την κυβέρνηση Έρντογαν «εκλεγμένη απολυταρχία».

Ανησυχία έχουν προκαλέσει σε πολλούς κύκλους οι φήμες πως επίκειται νέα προσπάθεια δικαστικής απαγόρευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες που κατακλύζουν τον τουρκικό τύπο, ο εισαγγελέας του Ανωτάτου Ακυρωτικού Αμπντουρραχμάν Γιαλτσίνκαγια ετοιμάζει νέα προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο με αίτημα τη δικαστική απαγόρευση του κυβερνώντος κόμματος.

Ο Γιαλτσίνκαγια είχε καταθέσει παρόμοια προσφυγή ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου το Μάρτιο του 2008, ισχυριζόμενος ότι το κόμμα του Ταγίπ ‘Ερντογαν έχει καταστεί «κέντρο δράσεων κατά του κοσμικού πολιτεύματος». Ο Γιαλτσίνκαγια ζητούσε στην τότε προσφυγή του τη διάλυση του κόμματος και την απαγόρευση της πολιτικής δράσης του πρωθυπουργού Έρντογαν, του προέδρου Γκιουλ και άλλων 71 συνολικά στελεχών του κόμματος. Τότε ο φιλελεύθερος και ο φιλοκυβερνητικός τύπος μιλούσαν για «δικαστικό πραξικόπημα» κατά της εκλεγμένης κυβέρνησης, ενώ διάχυτη ήταν η πεποίθηση πως την προσφυγή του Γιαλτσίνκαγια ζήτησε ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ιλκέρ Μπάσμπουγ.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε δεχθεί την ουσία του ισχυρισμού του Γιαλτσίνκαγια, αλλά για μία ψήφο δεν είχε επιτευχθεί η αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων που απαιτείτο για την απαγόρευση του κόμματος. Αντί της απαγόρευσης που είχε ζητήσει ο εισαγγελέας, επεβλήθη κατά του κόμματος χρηματική ποινή.

Σύμφωνα με τις φήμες που κυριαρχούν στην Τουρκία, ο Γιαλτσίνκαγια σχεδιάζει να υποβάλει εκ νέου προσφυγή με το ίδιο αιτιολογικό και το ίδιο αίτημα να τεθεί λουκέτο στο ΑΚΡ. Το Συνταγματικό Δικαστήριο προέβη τον περασμένο Δεκέμβριο στην απαγόρευση του κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Τουρκίας, με την αιτιολογία ότι αποτελεί πολιτική «προέκταση» του ΡΚΚ. Σύμφωνα με τις – ανεπιβεβαίωτες πάντα – πληροφορίες, ο Γιαλτσίνκαγια ετοιμάζει τη νέα προσφυγή, ενώ σε συνάντησή του με τον εισαγγελέα ο Μπάσμπουγ φέρεται να τον προέτρεψε σε επανάλειψη του εγχειρήματος ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Καθώς έχει παρέλθει πλέον η εποχή που οι ένοπλες δυνάμεις έβγαζαν τα τανκς στους δρόμους για να ανατρέψουν την κυβέρνηση, η δικαιοσύνη καλείται να επιτελέσει το «ρόλο» αυτό. Στο παρελθόν, ο ακραίος κεμαλιστής πρόεδρος Σέζερ λειτουργούσε ως «φρένο» των Κεμαλιστών σε πολλές πρωτοβουλίες του ΑΚΡ, μπλοκάροντας σειρά νομοσχεδίων και διορισμών σε καίριες κρατικές θέσεις. Μετά την οξεία πολιτική κρίση που προκάλεσε το ζήτημα της διαδοχής του το 2007 και την ανάδειξη του φιλοκυβερνητικού Αμπντουλλάχ Γκιουλ στον προεδρικό θώκο, ωστόσο, η δικαιοσύνη αποτέλεσε το μόνο προπύργιο της παλιάς πολιτικής ελίτ. Η δικαστική απαγόρευση του ΑΚΡ είναι η τελευταία δυνατότητα που έχουν οι κεμαλιστές να «απομακρύνουν» το κυβερνών κόμμα από την εξουσία, δίνοντας στην ενέργειά τους μία επίφαση νομιμότητας.

Η δικαιοσύνη είναι ο μόνος χώρος όπου οι Κεμαλιστές μπορούν να ορθώσουν προσκόμματα στο ΑΚΡ, καθώς το Ρεπουμλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Ντενίζ Μπαϊκάλ απέβη επανειλημμένα ανίκανο να τους ανταγωνισθεί στις κάλπες. Ο χώρος της δικαιοσύνης αποτελεί, μαζί με κάποιους πυρήνες της κρατικής γραφειοκρατίας, από τα τμήματα του ευρύτερου δημόσιου τομέα που δεν έχουν στελεχωθεί με πρόσωπα «δεδηλωμένης συμπάθειας» προς την κυβέρνηση και το συντηρητικό κοινωνικό της όραμα.

Ο χώρος της δικαιοσύνης είναι συνεπώς ο κατεξοχήν χώρος, σήμερα, από τον οποίο μπορεί να χτυπηθεί αποτελεσματικά η κυβέρνηση Έρντογαν. Και με τη δικαιοσύνη επέλεξε η κυβέρνηση να ανοίξει τον τελευταίο κύκλο αντιπαράθεσης με τις φωνές που την αντιπολιτεύονται. Αφορμή για το νέο κύκλο πόλωσης έδοσε η απόφαση δίωξης του εισαγγελέα του Ερζίντζαν, Ιλχάν Τζιχανέρ, με την κατηγορία της συμμετοχής του στην τρομοκρατική ομάδα Εργκένεκον. Η ένοπλη συμμορία σχεδίαζε σειρά τυφλών κτυπημάτων και ενεργειών προβοκάτσιας, με στόχο την οικοδόμηση κοινωνικού και πολιτικού χάους τέτοιου μεγέθους, που θα «δικαιολογούσε» την επιβολή στρατιωτικού νόμου. Ο Τζιχανέρ συνελήφθη και κρατείται με απόφαση των εισαγγελικών αρχών του Ερζερούμ.

Ωστόσο, το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων της Τουρκίας θεώρησε πως οι εισαγγελείς του Ερζερούμ υπερέβησαν τις έκτακτες εξουσίες που τους είχαν δοθεί στα πλαίσια της διαδικασίας εξάρθρωσης της Εργκένεκον, και επέβαλαν πειθαρχικές ποινές εναντίον τους.

Ο τουρκικός Τύπος αποκαλύπτει πως η σύλληψη του Τζιχανέρ διαθέτει παρασκήνιο. Ο εισαγγελέας ερευνούσε τη δράση του τάγματος Ισμαήλ Αγά, ενός ακραίου τάγματος ισλαμιστών που δρα σε καθεστώς ανοχής από τις αρχές (τα θρησκευτικά τάγματα απαγορεύθηκαν από τον Ατατούρκ). Τα μέλη του τάγματος Ισμαήλ Αγά έχουν την εμφάνιση και τις ιδέες των Ταλιμπάν. Αν και το τάγμα δεν έχει δείξει δείγματα βίαιης συμπεριφοράς έναντι του κοσμικού κράτους, στους κόλπους του έχουν σημειωθεί δολοφονίες και σκάνδαλα διαφθοράς. Ωστόσο, όπως δήλωσαν στον τουρκικό τύπο στελέχη του ίδιου του τάγματος, οι αρχές το ανέχονται και μάλιστα το προώθησαν επί μακρόν ως «αντίβαρο» στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι αρχές «εγκατέστησαν» το τάγμα και την ομώνυμη κοινότητα στη συνοικία Τσαρσάμπα της περιφέρειας Φάτιχ της Πόλης, στο λόφο επάνω από το Φανάρι.

Ο Τζιχανέρ είχε διεξάγει έρευνες για τη θρησκευτική κατήχηση που παρέχει το τάγμα Ισμαήλ Αγά, ενώ παράλληλα είχε διεξάγει έρευνες και για το πανίσχυρο θρησκευτικό τάγμα του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ Φετουλλάχ Γκιουλέν. Το τάγμα Γκιουλέν αποτελεί από τους βασικούς πυλώνες στήριξης του κυβερνώντος κόμματος μεταξύ των μαζών, ενώ διατηρεί σημαντικά ερείσματα στον φιλοκυβερνητικό τύπο. Το κίνημα Γκιουλέν διαθέτει τεράστια περιουσία και δραστηριοποιείται μέσω της ίδρυσης τουρκικών σχολείων στο εξωτερικό, όπου οι αλλοδαποί μαθητές κατηχούνται τόσο στην τουρκική εκδοχή του Ισλάμ, όσο και στον τουρκικό εθνικισμό. Το τάγμα Γκιουλέν αποτελεί το «νούμερο ένα» εχθρό των Κεμαλιστών, αλλά και όσων φιλελεύθερων φοβούνται την ανεξέλεγκτη δύναμη των ταγμάτων και το ενδεχόμενο να γίνει η Τουρκία μία κοινωνία κατευθυνόμενη από θρησκευτικά τάγματα.

Πολλοί είναι εκείνοι πέραν του «σκληρού πυρήνα» της κεμαλικής ελίτ που εκφράζουν φόβους ότι ο εισαγγελέας του Ερζίντζαν συνελήφθη μόνο και μόνο διότι τόλμησε να τα βάλει με το πανίσχυρο τάγμα του Γκιουλέν, και τις σχέσεις του με το ΑΚΡ. Προς το παρόν, δε φαίνεται να υφίσταται εναντίον του Τζιχανέρ καμμία αξιόπιστη κατηγορία που να δικαιολογεί την προσαγωγή του για συμμετοχή στην Εργκένεκον, τονίζουν πολλοί αναλυτές. Η μόνη «διασύνδεσή» του με σχέδια του παρακράτους προκύπτει σε άρθρα του φιλοκυβερνητικού τύπου, που προσπάθησαν να συνδέσουν την εισαγγελική έρευνα του Τζιχανέρ με το «Σχέδιο εξουδετέρωσης του σκοταδισμού και του τάγματος Γκιουλέν» που είχαν πρόσφατα καταστρώσει κύκοι εντός των ενόπλων δυνάμεων.

Ενάντια στο κλίμα αυτό της καχυποψίας του δικαστικού κόσμου, αλλά και μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης, έναντι των προθέσεων και μεθοδεύσεων της κυβέρνησης άρχισαν να οργιάζουν οι φήμες πως ο Γιαλτσίνκαγια μαγειρεύει νέα προσφυγή.

Ο εισαγγελέας δήλωσε, «Παρακολουθώ τις εξελίξεις στο Ερζερούμ, το Ερζίντζαν και το Χαμπούρ». Ερωτηθείς σχετικά, ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΑΚΡ δήλωνε πως δε θεωρεί μία νέα προσφυγή με αίτημα την απαγόρευση του κόμματος πολύ πιθανή. Παρατηρητές υποστηρίζουν πως τις φήμες επικείμενου κλεισίματος σπέρνουν κύκλοι του ίδιου του ΑΚΡ, με στόχο να κερδίσουν τη συμπάθεια της κοινής γνώμης και να την αποπροσανατολίσουν παράλληλα από τις κατηγορίες για κυβερνητικό αυταρχισμό. Άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες δηλώνουν πως μία τυχόν προσφυγή με αίτημα το κλείσιμο του κόμματος θα οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές.

Οι φωνές που μιλούν πια ανοικτά για αυταρχισμό και αλαζονεία της κυβέρνησης Έρντογαν έχουν αυξηθεί θεαματικά. Πολλοί μάλιστα είναι εκείνοι που συμπλέουν με την άποψη του Ριζά Τουρμέν, πρώην δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο Τουρμέν, απηχώντας την κριτική όλων των φιλελεύθερων Τούρκων, κατηγόρησε το ΑΚΡ ότι παρά τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις της πρώτης του θητείας, απέκτησε πρόσωπο αυταρχικό μετά τον εκλογικό του θρίαμβο το 2007. Ξένοι παρατηρητές στην Τουρκία μιλούν για «εκλεγμένη απολυταρχία», ενώ πηγή της ΕΕ στην Άγκυρα μίλησε στο newstime.gr για «σουλτανική συμπεριφορά» του Έρντογαν.

Διαδηλωτές φωνάζουν συνθήματα κατά της κυβέρνηση Ερντογάν στο πλαίσιο της διαμαρτυρίας κατά της δίκης στην υπόθεση Εργκένεκον Αυξάνονται παράλληλα οι φωνές που ισχυρίζονται ότι η πρώτη κυβέρνηση Έρντογαν πέρασε τις σαρωτικές μεταρρυθμίσεις και την ατζέντα αποστρατιωτικοποίησης του δημόσιου βίου με στόχο ότι την ένταξη στην ΕΕ, αλλά τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού. Στόχος των μεταρρυθμίσεων ήταν η καταστροφή εκείνων των κέντρων που θα μπορούσαν να θέσουν φραγμούς στις κυβερνητικές πρωτοβουλίες, διατείνονται πια πολλοί Τούρκοι και ξένοι σχολιαστές. Κατονομάζουν δε την υπόθεση Εργκένεκον ως το μέσο δια του οποίου ο Έρντογαν και το κόμμα του προσπαθούν να εξουδετερώσουν κάθε αντιφρονούντα, κατηγορώντας τον/την για συμμετοχή στην οργάνωση.

Σα να ήθελε να επιβεβαιώσει τις χειρότερες κατηγορίες που αρθρώνονται κατά του ΑΚΡ, ο βουλευτής του κόμματος Αβνί Ντογάν δήλωσε σε κομματική εκδήλωση: «Σε αυτή τη χώρα φακέλωσαν όλους όσων οι κόρες φορούσαν μαντήλα. Όλους όσους έστελναν τα παιδιά τους στα ιεροδιδασκαλεία. Όλους όσους είναι συντηρητικοί, όλους όσους νηστεύουν το Ραμαζάνι. Ε, τώρα είναι η σειρά μας να τους φακελώσουμε. Αν είναι θέλημα Θεού, τώρα είναι η σειρά μας να τους κάνουμε ότι μας έκαναν αυτοί επί 40 χρόνια».

Περισσότερο από αποδεικτική της βλακείας του ίδιου του βουλευτή, η δήλωση είναι ενδεικτική μιας νοοτροπίας. Το μείζον πρόβλημα, ωστόσο, στην Τουρκία δεν είναι οι αυταρχικές τάσεις του ΑΚΡ, αλλά η εν γένει πολιτική κουλτούρα της χώρας. Την οποία μέσα στο παραλήρημά του ο Ντογάν αποτύπωσε επιτυχώς. Η τουρκική κοινωνία δεν έχει ασπασθεί τον πλουραλισμό και βασικές αρχές δημοκρατίας. Δυστυχώς, στην Τουρκία ως δημοκρατία νοείται από μεγάλο μέρος του πληθυσμού ο νόμος της πλειοψηφίας, χωρίς τα σαφέστατα στις δυτικές κοινωνίες όρια που θέτουν παραδεδεγμένες αρχές πρακτικής. Έτσι, ανά πάσα στιγμή η χώρα μπορεί να διολισθήσει σε επικίνδυνη πολιτική και κοινωνική πόλωση.

Παράλληλα, το έτερο σοβαρότατο πρόβλημα είναι η έλλειψη ουσιαστικής αντιπολίτευσης. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είτε είναι προσηλωμένα σε απηρχαιωμένες ιδέες και σλόγκαν, με αποτέλεσμα να μην έχουν απήχηση (όπως το κεμαλικό CHP), είτε διεφθαρμένα και περιθωριακά, όπως το ακροδεξιό ΜΗΡ, είτε τοπικής και εθνικής απήχησης, όπως τα κουρδικά κόμματα. Η νεολαία των μεγάλων αστικών κέντρων, ακόμη, δεν έχει δυστυχώς αρχίσει να αρθρώνει πολιτικό λόγο και οι νεωτεριστικές της ιδέες παραμένουν στον κόσμο των ιδεών. Λείπει, με άλλα λόγια, το πολιτικό όχημα που θα δώσει τη λύση εκτονώνοντας την πόλωση και αρθρώνοντας πολιτικό λόγο αδέσμευτο από τις αγκυλώσεις του κεμαλισμού και την κοινωνική και ιδεολογική καθυστέρηση που είναι έμφυτη στο πολιτικό Ισλάμ και το ΑΚΡ.
NEWSTIME.GR