Jean-Μarie Colombani
Oι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα μπορούν πλέον να προβούν σε αντίποινα χρησιμοποιώντας πυρηνικά, ακόμη και σε περίπτωση επίθεσης με βιολογικά ή χημικά όπλα, αν η επιτιθέμενη χώρα έχει υπογράψει τη συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Αυτή ήταν η σύνοψη του νέου αμερικανικού στρατηγικού δόγματος, όπως ανακοινώθηκε από τον Μπαράκ Ομπάμα. Πρόκειται για αλλαγή του κλασικού δόγματος της ισορροπίας του τρόμου, η οποία οδηγεί στη μείωση του αριθμού των πιθανών πυρηνικών στόχων και στον περιορισμό των συνθηκών υπό τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι οι ΗΠΑ διατηρούν ταυτόχρονα το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά εναντίον του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, εφόσον αυτές οι δύο χώρες αθετήσουν τις υποχρεώσεις τους και αποκτήσουν πυρηνικό οπλοστάσιο.

Την επομένη της ανακοίνωσης αυτού του νέου δόγματος, ο αμερικανός πρόεδρος μετέβη στην Πράγα για να υπογράψει πανηγυρικά μαζί με τον ρώσο πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ τη νέα συνθήκη μείωσης των στρατηγικών όπλων «SΤΑRΤ», μέσω της οποί ας η Μόσχα και η Ουάσιγκτον θα περιορίσουν το πυρηνικό τους οπλοστάσιο σε 1.550 πυρηνικές κεφαλές. Η συνθήκη έπεται της στρατηγικής συμφωνίας του 1991. Η υπογραφή της προηγήθηκε κατά μερικές ημέρες της Συνόδου Κορυφής η οποία θα γίνει στην Ουάσιγκτον στις 12 και 13 Απριλίου και στην οποία θα παρευρεθούν περίπου 40 αρχηγοί κρατών για να συζητήσουν για την πυρηνική τρομοκρατία και τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.

Βλέπουμε λοιπόν ότι έναν χρόνο ύστερα από εκείνη την ομιλία που εκφώνησε στην Πράγα, στην οποία δήλωνε ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά, ο κ. Ομπάμα σκιαγραφεί ένα νέο δόγμα για τον περιορισμό της χρήσης τους. Σε αυτό το στάδιο, είναι δύσκολο να προχωρήσουμε σε συγκεκριμένες εκτιμήσεις όσον αφορά την έκταση αυτής της στρατηγικής στροφής. Πράγματι, αν διαβάσουμε την εφημερίδα «Τhe Νew Υork Τimes», καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για ρήξη με το κλασικό δόγμα, το λεγόμενο δικαίωμα του «πρώτου χτυπήματος», εκείνο δηλαδή που συνίσταται στο να επιτίθεται κανείς πρώτος ασχέτως του επιπέδου οπλισμού του επιτιθέμενου.

Αντιθέτως αν συμβουλευθούμε τη «Wall Street Journal» θα διαβάσουμε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν τη στρατηγική του «πρώτου χτυπήματος» και ότι ο κ. Ομπάμα προέβη σε ελάχιστες αλλαγές. Κατά πάσα πιθανότητα, η πραγματικότητα βρίσκεται μεταξύ των δύο θεωρήσεων, όπως ξεκαθάρισε ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος όταν έκανε λόγο για τα πρώτα « σίγουρα βήματα στην κατεύθυνση για τη μείωση του ρόλου των πυρηνικών όπλων » στην αμερικανική αμυντική στρατηγική.

Υπάρχουν δύο πιθανές ερμηνείες. Η πρώτη λέει ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να θεωρούν ότι διατηρούν το δικαίωμα χρήσης πυρηνικών σε συνάρτηση με την ανάλυση που κάνουν ως προς τη βαρύτητα της επίθεσης που θα δέχονταν εκείνες ή κάποιος από τους συμμάχους τους. Η δεύτερη λέει ότι ο κ. Ομπάμα θεωρεί ότι οι ΗΠΑ δεν θα χρησιμοποιούσαν πρώτες πυρηνικά όπλα ενάντια σε μια χώρα η οποία έχει υπογράψει τη συνθήκη της μη διάδοσης. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ πιστεύουν πως διαθέτουν αρκετά συμβατικά μέσα για να αντιμετωπίσουν αυτόν τον τύπο επιτιθέμενου. Για να μάθουμε περισσότερα, θα πρέπει συνεπώς να περιμένουμε ώστε οι ειδήμονες να συντάξουν το πραγματικό περιεχόμενο του νέου δόγματος.

Oσο για την υπογραφή μιας νέας στρατηγικής συμφωνίας με τη Ρωσία, ουσιαστικά αποκτά συμβολική σημασία. Για τον Μπαράκ Ομπάμα, το ζήτημα είναι να πείσει τη διεθνή κοινότητα και ένα μέρος των ψηφοφόρων του ότι επιθυμεί πράγματι να βαδίσει προς την κατεύθυνση του πυρηνικού αφοπλισμού. Ο αμερικανός πρόεδρος επισήμαινε πάντοτε ότι αν οι ΗΠΑ θέλουν να γίνονται πιστευτές όταν κάνουν λόγο για μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, οφείλουν, σε συνεργασία με τη Ρωσία, να δώσουν το καλό παράδειγμα.

Για τους Ρώσους, το πυρηνικό τους οπλοστάσιο αποτελεί έναν τρόπο να διατηρήσουν τον ρόλο τους στη σκακιέρα των ισχυρών. Στις ημέρες μας η Ρωσία έχει αποδυναμωθεί από την κρίση. Δεν έχει πια τη στρατιωτική ισχύ της Σοβιετικής Ενωσης. Μέσω αυτού του στρατηγικού διάλογου, η Μόσχα βρίσκει έναν παράδοξο τρόπο να συντηρεί το διεθνές της κύρος.

O αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν μπόρεσε να κάνει λόγο για μια συνθήκη η οποία γυρίζει την πλάτη « στην ψυχροπολεμική νοοτροπία », τη στιγμή που στη Μόσχα συνεχίζουν να παριστάνουν ότι η κύρια απειλή εναντίον της Ρωσίας είναι το ΝΑΤΟ και όχι η τρομοκρατία και η διάδοση των πυρηνικών όπλων. Το επόμενο βήμα θα γίνει στη Σύνοδο Κορυφής της Ουάσιγκτον, στην οποία θα συμμετάσχει και η Κίνα. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα της συνόδου είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για συναίνεση σε μια πιο αυστηρή αντιμετώπιση του Ιράν.

Ο κ. Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό, ανά Κυριακή, άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα».
ΒΗΜΑ