Το ελληνοτουρκικό μνημόνιο για την ενέργεια και η διακήρυξη για τη λαθρομετανάστευση κρύβουν «παγίδες»
ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Στις συμφωνίες για τη λαθρομετανάστευση και την ενέργεια εντοπίζεται το ενδιαφέρον μετά το τέλος των εργασιών του Α Δ Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος- Τουρκίας. Από ορισμένες πλευρές εκφράζονται αμφιβολίες για τις «γκρίζες ζώνες» που εμπεριέχονται στις συγκεκριμένες συμφωνίες, ιδιαίτερα όσον αφορά την τήρηση των δεσμεύσεων που αναλαμβάνει η Αγκυρα.

Στο Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας το ενδιαφέρον εντοπίζεται στον αγωγό φυσικού αερίου Τουρκίας- Ελλάδος- Ιταλίας (ΙΤGΙ). Η Αθήνα πίεσε να ενταχθεί στο κείμενο η φράση περί της «υψηλής πολιτικής σπουδαιότητος» που αποδίδει τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία στον ΙΤGΙ, θέλοντας να διασφαλίσει ότι η Αγκυρα δεν θα αγνοήσει τον εν λόγω αγωγό έναντι του Νabucco.

Η ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Περιβάλλοντος εκτιμά ότι έτσι θα μπορέσει να πείσει την Τουρκία να κυρώσει τη συμφωνία για τον ΙΤGΙ. Αυτό έχει προκαλέσει τη δυσφορία του Αζερμπαϊτζάν, που τροφοδοτεί με αέριο τον συγκεκριμένο αγωγό, σε συνδυασμό με την επιμονή της τουρκικής εταιρείας αερίου Βotas να παρακρατεί το 15% του αζερικού αερίου, το οποίο διέρχεται μέσω του ΙΤGΙ, για να το μεταπωλεί.

Ω ς δέλεαρ για την Αγκυρα φαίνεται ότι προσεφέρθη η εισδοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας «Ποσειδών», που ελέγχει τον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδος- Ιταλίας. Στο μετοχικό κεφάλαιο συμμετέχουν σήμερα με 50% εκάστη η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική Εdison. Ωστόσο, η συμφωνία φαίνεται ότι αφορά και την ισότιμη συμμετοχή της ΔΕΠΑ στο χερσαίο κομμάτι του ΙΤGΙ που βρίσκεται στο τουρκικό έδαφος. Σύμφωνα με πληροφορίες, το προσεχές διάστημα ίσως πραγματοποιηθεί τετραμερής συνάντηση Ελλάδος, Τουρκίας, Ιταλίας και Αζερμπαϊτζάν με σκοπό να προωθηθεί η ολοκλήρωση του ΙΤGΙ.

Στο ζήτημα της λαθρομετανάστευσης, στο οποίο η Τουρκία εξακολουθεί να μην υλοποιεί τις δεσμεύσεις που ανέλαβε μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής του 2001, η Κοινή Διακήρυξη που συμφωνήθηκε εστιάζει σε δύο βασικά σημεία:

Πρώτον, η Τουρκία θα καθορίσει εντός τριμήνου ένα λιμάνι στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης από όπου θα μπορούν να επαναπροωθούνται λαθρομετανάστες που εντοπίζονται στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Αυτή η υποχρέωση προβλεπόταν στο Πρωτόκολλο του 2001, αλλά η Τουρκία επανειλημμένως είχε αρνηθεί να την υλοποιήσει, απειλώντας με μονομερή καταγγελία του Πρωτοκόλλου.

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν τη Αγκυρα τελικά θα τηρήσει αυτή τη δέσμευση. Ωστόσο το γεγονός ότι η Αθήνα προχώρησε σε κίνηση καλής θέλησης, καταργώντας τις θεωρήσεις εισόδου για τους κατόχους των «πράσινων διαβατηρίων» που χρησιμοποιούν οι τούρκοι κρατικοί λειτουργοί, εκτιμάται ότι μπορεί να λειτουργήσει ως διασφάλιση.

Δεύτερον, η τουρκική κυβέρνηση συμφώνησε να δέχεται ετησίως 1.000 αιτήματα επανεισδοχής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα αιτήματα αυτά θα είναι ατομικά. Από την υπογραφή του πρωτοκόλλου ως σήμερα η Τουρκία έχει δεχθεί τον επαναπατρισμό περίπου 2.500 ατόμων. Παραμένει όμως ακόμη προς απόδειξη, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, το αν θα γίνονται αποδεκτά και τα 1.000 αιτήματα. Ωστόσο η Αθήνα θεωρεί κρίσιμη στο σημείο αυτό και τη μελλοντική υπογραφή της ευρύτερης συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ- Τουρκίας, οι συζητήσεις για την οποία βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο.
ΒΗΜΑ