Του Χάρη Φλουδόπουλου 

Το peak της κατανάλωσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη φαίνεται να ανήκει οριστικά στο παρελθόν, καθώς η ήπειρος βλέπει τη ζήτηση για το καύσιμο να καταγράφει μείωση 20% στο πρώτο εξάμηνο του 2024 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Την ίδια στιγμή ο μέσος βαθμός χρησιμοποίησης των τερματικών σταθμών LNG της ΕΕ μειώθηκε κάτω από το 50% το πρώτο εξάμηνο του 2024, εξέλιξη που φαίνεται ότι βάζει πρόωρο τέλος στη σπουδή για κατασκευή νέων τερματικών LNG σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης.

Σημειώνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να σχεδιάζουν νέους τερματικούς σταθμούς. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με το Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA), μέχρι το 2030 τα τρία τέταρτα της χωρητικότητας εισαγωγής LNG της ηπείρου να παραμένουν αχρησιμοποίητα.

Την ίδια στιγμή, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 oι εισαγωγές ρωσικού LNG στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 11% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, παρά την πρόθεση της ΕΕ για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του European LNG Tracker της IEEFA, οι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιούνται λιγότερο καθώς η ζήτηση για το καύσιμο συνεχίζει να μειώνεται σε ολόκληρη την ήπειρο.

Παρά το γεγονός ότι το 2023 η κατανάλωση φυσικού αερίου έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο της δεκαετίας, στο πρώτο εξάμηνο του 2024 κατέγραψε περαιτέρω μείωση της τάξης του 5,4%.

Αυτό μεταφράζεται σε μειωμένη ανάγκη για εισαγωγές LNG, οι οποίες συρρικνώθηκαν κατά 20% συνολικά στην Ευρώπη και κατά 11% στην ΕΕ. Σύμφωνα με την εκτίμηση της IEEFA, το peak της κατανάλωσης LNG για την Ευρώπη ανήκει στο παρελθόν, με το Ινστιτούτο να προβλέπει ότι η ζήτηση για το καύσιμο θα μειωθεί περαιτέρω κατά 37% έως το 2030.

Όπως είναι λογικό, οι τερματικοί σταθμοί εισαγωγής LNG έχουν επηρεαστεί από την υποχώρηση της κατανάλωσης. Ο μέσος βαθμός χρήσης των τερματικών σταθμών της ΕΕ έπεσε από 62,8% το πρώτο εξάμηνο του 2023 στο 47,2% το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και τη διακοπή της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών, οι ευρωπαϊκές χώρες έσπευσαν να κατασκευάσουν νέους τερματικούς σταθμούς εισαγωγής LNG. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις υποδηλώνουν ότι τα πρότζεκτ για νέα τέρμιναλ αερίου χάνουν τη δυναμική τους.

Η κατασκευαστική έξαρση τερματικών σταθμών LNG στην Ευρώπη μπορεί να φτάνει στο τέλος της, και αρκετές χώρες καθυστερούν ή ακόμη και ακυρώνουν νέα πρότζεκτ. Από τις αρχές του 2023, νέοι τερματικοί σταθμοί ή αναβαθμίσεις υφιστάμενων υποδομών έχουν αναβληθεί στην Αλβανία, την Κύπρο, την Ιρλανδία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία. Επίσης, είναι αβέβαιο αν θα προχωρήσουν τρεις προγραμματισμένοι τερματικοί σταθμοί στην Ελλάδα, ανέφερε σχετικά η Ana Maria Jaller-Makarewicz, επικεφαλής αναλύτρια ενέργειας στην Ευρώπη, στην IEEFA.

Από τις αρχές του 2022, η Ευρώπη έχει αυξήσει τη χωρητικότητα εισαγωγής LNG κατά 23% ή 58 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm). Οι χώρες που πρόσθεσαν τη μεγαλύτερη χωρητικότητα είναι η Γερμανία (16 bcm), η Ολλανδία (13 bcm), η Τουρκία (7,7 bcm), η Ιταλία (7,5 bcm), η Γαλλία (6,5 bcm) και η Φινλανδία (5 bcm).

Παρά τη μείωση της ζήτησης, πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να σχεδιάζουν επενδύσεις σε νέες υποδομές εισαγωγής LNG. Μέχρι το 2030, η IEEFA προβλέπει ότι αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τα τρία τέταρτα της χωρητικότητας εισαγωγής LNG στην Ευρώπη να παραμένουν αχρησιμοποίητα.

Οι εισαγωγές ρωσικού LNG συνεχίζουν να αυξάνονται

Σύμφωνα με το IEEFA, η Ευρώπη αύξησε τις εισαγωγές ρωσικού LNG κατά 11% το πρώτο εξάμηνο του 2024 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η ΕΕ στοχεύει να τερματίσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027.

Οι εισαγωγές ρωσικού LNG στη Γαλλία αυξήθηκαν κατά 110%, ενώ στην Ισπανία παρέμειναν σταθερές και στο Βέλγιο μειώθηκαν κατά 16%. Αυτές οι τρεις χώρες αντιπροσωπεύουν το 87% των εισαγωγών ρωσικού LNG στην Ευρώπη το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Τον Ιούνιο, η ΕΕ συμφώνησε να απαγορεύσει τη μεταφόρτωση ρωσικού LNG στα λιμάνια της και την αποστολή του σε τρίτες χώρες. Η απαγόρευση θα τεθεί σε ισχύ από τον Μάρτιο του 2025. Η Ευρώπη αύξησε τις εισαγωγές LNG από τον τερματικό σταθμό Γιαμάλ της Ρωσίας κατά 15% το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Αύξηση των ρωσικών εισαγωγών και στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Gaswatch του Greentank, η ίδια τάση, δηλαδή η αύξηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου παρατηρείται και στη χώρα μας. Συγκεκριμένα με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, συνεχίζεται η υψηλή εξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο μέσω αγωγού με τις δεύτερες υψηλότερες εισαγωγές ιστορικά τον μήνα Αύγουστο (3,64 TWh). Αυξημένες ήταν και οι εισαγωγές αζέρικου αερίου από τον TAP, ενώ μείωση παρατηρείται στις εισαγωγές LNG.

Πιο αναλυτικά, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγού τον Αύγουστο 2024 (3,64 ΤWh) ήταν οι δεύτερες υψηλότερες ιστορικά μετά τον προηγούμενο μήνα, τον Ιούλιο 2024 (3,66 ΤWh). Ως αποτέλεσμα, το μηνιαίο μερίδιο εισαγωγών από τον Turkstream ξεπέρασε το 60% (64,4%), κατατάσσοντας το ρωσικό αέριο στην πρώτη θέση, ως προς τις εισαγωγές αερίου στη χώρα.

Στο οκτάμηνο του 2024, το ρωσικό αέριο ξεπέρασε το 55% των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα (τουλάχιστον 57,9%). Το υψηλό αυτό μερίδιο οφείλεται κυρίως στις εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγού, καθώς οι εισαγωγές ρωσικού LNG ήταν μειωμένες τους πρώτους δύο μήνες του 2024 και μηδενικές για τους υπόλοιπους μήνες (Μάρτιο – Ιούλιο).

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κατά την περίοδο Ιουνίου 2023 – Αυγούστου 2024 οι συνολικές εισαγωγές ρωσικού αερίου ήταν τουλάχιστον 44,2 TWh, δηλαδή 85% περισσότερες από την αντίστοιχη περίοδο πριν και κατά την πρώτη περίοδο του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία (23,9 TWh μεταξύ Ιουνίου 2021 και Αυγούστου 2022).

Παρατηρείται, λοιπόν, πως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου όχι απλά αυξήθηκαν, αλλά έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με τα επίπεδα της ενεργειακής κρίσης. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε αρχικά η αύξηση των εισαγωγών ρωσικού LNG, αλλά κυρίως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω του Turkstream (πύλη Σιδηροκάστρου). Το ρωσικό αέριο από αγωγό παρουσιάζει σημαντική αύξηση ειδικά τους τελευταίους οκτώ μήνες, καταλαμβάνοντας παράλληλα την πρωτιά σε μερίδιο ως προς τις συνολικές εισαγωγές.

Πηγή: capital.gr