Του Ariel Cohen

Η Ευρώπη κλυδωνίζεται τους τελευταίους μήνες από μια σειρά κρίσιμων εκλογικών μαχών. Στη Γερμανία, η λαϊκίστικη δεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κέρδισε τις εκλογές στο κρατίδιο της Θουριγγίας, σηματοδοτώντας την πρώτη νίκη ακροδεξιού κόμματος σε εκλογές γερμανικού κρατιδίου από το 1945. Η νίκη αυτή ήρθε να προστεθεί στα πολιτικά κέρδη του κόμματος από τις Ευρωεκλογές, όταν ο κυβερνητικός συνασπισμός Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Ελεύθερων Δημοκρατών υπέστη βαριά ήττα και από την AfD, η οποία αναδείχθηκε δεύτερη πολιτική δύναμη, ενώ οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες έπεσαν στην 3η θέση.

Στη Γαλλία, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, ένας ευρύς αριστερός συνασπισμός, πέτυχε μια οριακή νίκη έναντι των κεντρώων του Μακρόν και της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης, μετά τα μεγάλα κέρδη των δεξιών κομμάτων στις Ευρωεκλογές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι Εργατικοί κέρδισαν τις εκλογές, και η Ολλανδία εξέλεξε μια λαϊκίστικη δεξιά κυβέρνηση. Και ο κατάλογος συνεχίζεται…

Οι παραπάνω εκλογικές μάχες έχουν λίγα κοινά σημεία μεταξύ τους. Κάποιοι από το πολιτικό κατεστημένο άντεξαν, άλλοι παραπαίουν, τα οικονομικά προβλήματα ποικίλλουν και οι ιδεολογικές επιλογές καλύπτουν μια ευρεία γκάμα. Υπάρχει, όμως, μια κοινή τάση: η ενεργειακή πολιτική.

Οι επιζήμιες επιπτώσεις της γερμανικής ενεργειακής πολιτικής στην οικονομία δημιούργησαν δυσαρέσκεια απέναντι στο πολιτικό status quo. Η απέχθεια της Γερμανίας για την πυρηνική ενέργεια την οδήγησε σε ένα ενεργειακό φιάσκο, καθώς η υπερβολική εξάρτησή της από το εισαγόμενο -μέσω αγωγών- φυσικό αέριο της Gazprom κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το Βερολίνο αποφάσισε να σταματήσει τις εισαγωγές καυσίμων από τη Ρωσία, εκτός από το LNG.

Κόντρα στον κυβερνητικό συνασπισμό, η AfD τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της πυρηνικής ενέργειας, του τερματισμού της πράσινης μετάβασης και της παύσης των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας για την εισαγωγή φυσικού αερίου. Οι προτάσεις αυτές βρήκαν απήχηση σε μερίδα ενός ταλαιπωρημένου ακροατηρίου που έπρεπε να αντεπεξέλθει στην εκτίναξη του πληθωρισμού και στις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Το ποσοστά της AfD αυξήθηκαν χάρη στους ψηφοφόρους από την πρώην Ανατολική Γερμανία και τους νεότερους ηλικιακά, τάση που παρατηρείται από τα τέλη της δεκαετίας του 2010. Οικονομικά πίσω σε σύγκριση με τους συμπολίτες τους στην ανεπτυγμένη πρώην Δυτική Γερμανία, από την επανένωση του 1990, οι ψηφοφόροι από τα ανατολικά κρατίδια αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πρόβλημα με τον πληθωρισμό. Και αυτό είναι το κίνητρο για να ψηφίζουν υπέρ μιας αλλαγής της ενεργειακής πολιτικής όποτε τους δίνεται η ευκαιρία. Η AfD θέλει φθηνή ενέργεια είτε αυτό σημαίνει τον τερματισμό των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας είτε την επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια.

Το ακόμη πιο ανησυχητικό για τη Γερμανία είναι πως η AfD έχει διασυνδέσεις με ακροδεξιές και υπερεθνικιστικές ομάδες. Επιπλέον, πολλοί στο κόμμα είναι συμπαθούντες ή έχουν και δεσμούς με τη ρωσική κυβέρνηση. Εάν κόμματα όπως η AfD μπορούν είτε να εμποδίσουν με άμεσο τρόπο τη στήριξη προς το Κίεβο είτε να επηρεάσουν έμμεσα την πολιτική απέναντι στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία, οι πιθανότητες να έχει ευνοϊκή για το Κίεβο έκβαση αυτός ο πόλεμος μειώνονται, ενώ κερδίζει πόντους το ενδεχόμενο η Ρωσία να “επανέλθει” προμηθεύοντας με περισσότερο φυσικό αέριο την Ευρώπη.

Στη Γαλλία, η νίκη-έκπληξη του Νέου Λαϊκού Μετώπου εντάσσεται στο πλαίσιο της αλλαγής στάσης απέναντι στην πολιτική μηδενικών ρύπων που εφαρμόζει η χώρα. Η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση κατέβηκε με μια πλατφόρμα που αντιτίθεται στη net zero πολιτική. Ο Ζορντάν Μπαρντελά, ο νεαρός ηγέτης του Εθνικής Συσπείρωσης, στενός συνεργάτης της Μαρίν Λεπέν, συζήτησε σχέδια για την αύξηση χρήσης της πυρηνικής ενέργειας μέσω της μείωσης των φόρων παραγωγής για τη βιομηχανία. Στον αντίποδα, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, το οποίο αναδείχθηκε πρώτη πολιτική δύναμη, τάσσεται υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κατά των ορυκτών καυσίμων, ενώ στο πρόγραμμά του η πυρηνική ενέργεια δεν βρίσκεται σε περίοπτη θέση, λόγω των διαφορετικών απόψεων που έχουν τα αριστερά κόμματα του μπλοκ για την πυρηνική ενέργεια.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο το Εργατικό Κόμμα ανέλαβε την εξουσία, εκμεταλλευόμενο την έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών για την πορεία της χώρας. Οι χειρισμοί των Συντηρητικών, οι οποίοι βρίσκονταν στο τιμόνι της Μεγάλης Βρετανίας από το 2010, απέναντι στην ενεργειακή κρίση, σε συνδυασμό με την κρίση από την πανδημία του κορονοϊού και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εκτίναξε το ενεργειακό κόστος. Θεμέλιο της ενεργειακής πολιτικής των Εργατικών είναι μια τεράστια κρατική εταιρεία που θα υλοποιεί έργα “καθαρής ενέργειας”. Οραματίζονται μια πιο κρατικά προσανατολισμένη εκδοχή του αμερικανικού νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος στοχεύει να αξιοποιήσει την ενεργειακή μετάβαση για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Κι αυτό δεν είναι καλός οιωνός για τη φθηνή ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι Εργατικοί δεν ήταν ο μόνος νικητής των βρετανικών εκλογών. Το Reform UK, το δεξιό λαϊκίστικο κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ, πήρε ποσοστό 14% και εξέλεξε πέντε βουλευτές. Το κόμμα κατέβηκε στην εκλογική μάχη βασιζόμενο στην αντι-μεταναστευτική του ατζέντα, ενώ αντιτάχθηκε σε πολλές από τις περιβαλλοντικές και ενεργειακές πολιτικές της κυβέρνησης και υποσχέθηκε ότι η κατάργηση της “net zero” πολιτικής θα μειώσει το ενεργειακό κόστος. Σε περίπτωση που ο περιβαλλοντικός στόχος των Εργατικών πονέσει την τσέπη των ψηφοφόρων, το Reform UK ίσως έχει την ευκαιρία να αυξήσει τα ποσοστά του και να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τις υποσχέσεις του για μειωμένες τιμές ενέργειας.

Η Ευρώπη κατάφερε να σταθεροποιήσει τις τιμές ενέργειας και να βάλει “φρένο” στην περιβαλλοντική-ενεργειακή ατζέντα των λαϊκίστικων δεξιών κομμάτων, χάρη στο LNG που εισήγαγε από τις ΗΠΑ και όχι μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, οι εισαγωγές LNG δεν μπορούν να αποτελέσουν μόνιμη λύση. Στις ΗΠΑ, το “μπλόκο” της κυβέρνησης Μπάιντεν στις εξαγωγές LNG, αν και έσπασε στα δικαστήρια, αφήνει ερωτηματικά σχετικά με την αξιοπιστία της Ουάσιγκτον για τον μελλοντικό εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο, καθώς η ΕΕ ακόμη προσπαθεί να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο – οι συνέπειες από αυτό το κλίμα δυσπιστίας είναι ήδη ορατές. Τον Μάιο του 2024 Ρωσία προσπέρασε εκ νέου τις ΗΠΑ ως προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη – πρωτοκαθεδρία που είχε απωλέσει το 2022. Ίσως γι’ αυτό η Γερμανία να μπλόκαρε τις κυρώσεις για το ρωσικό φυσικό αέριο τον Ιούνιο.

Τα κυβερνώντα κόμματα της Ευρώπης πρέπει να αντιμετωπίσουν γρήγορα την κρίση του κόστους ζωής που τροφοδοτείται από την αναποτελεσματική ενεργειακή πολιτική. Το “net zero” πρέπει να παραμείνει ένας μακροπρόθεσμος, φιλόδοξος στόχος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά η επιδίωξη τους να φτάσουν γρήγορα σε αυτό το αποτέλεσμα θα επιβαρύνει αυτούς που δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν το τίμημα. Μια ρεαλιστική ενεργειακή πολιτική που θα δίνει έμφαση στη φθηνή ενέργεια μέσω της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου, ενώ θα συνεχιστεί η πράσινη μετάβαση με οικονομικά βιώσιμο ρυθμό, θα εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα και την τόσο απαραίτητη οικονομική ανάπτυξη και ευημερία.

Απόδοση – επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος

Πηγή: Forbes