Του Marc Champion

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών δηλώνει ότι θέλει μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για να επιστρέψουν ζωντανοί οι εναπομείναντες όμηροι στη Γάζα. Οι περισσότεροι λένε επίσης ότι είναι δυσαρεστημένοι με την κυβέρνηση και ότι ο πρωθυπουργός τους Μπενιαμίν Νετανιάχου παρατείνει τον πόλεμο για προσωπικούς λόγους. Έτσι, καθώς οι συνομιλίες φαίνεται να καθυστερούν και ο κίνδυνος ενός νέου πολέμου – με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο – φαίνεται πιο κοντά από ποτέ, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ο Νετανιάχου θα είχε πρόβλημα πολιτικά. Κάθε άλλο παρά αυτό συμβαίνει όμως.

Τα ποσοστά δημοτικότητας του Νετανιάχου ενισχύθηκαν αυτό το μήνα, σε οριακά επίπεδα μαζί με τον Μπένι Γκαντζ ως καλύτερου ανθρώπου για να ηγηθεί του Ισραήλ μετά την έναρξη της σύγκρουσης, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ισραηλινού πρακτορείου Lazar για την καθημερινή εφημερίδα Maariv. Και όταν το Ισραηλινό Ινστιτούτο Δημοκρατίας ρώτησε αν οι πολίτες θέλουν η χώρα τους να επεκτείνει τον πόλεμο για να αντιμετωπίσει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η απάντηση ήταν ως επί το πλείστον θετική.

Όπως έχω ξαναγράψει, το να ανοίξει το Ισραήλ ένα δεύτερο μέτωπο από δική του επιλογή, θα προκαλούσε μια απρόβλεπτη κλιμάκωση που είναι πιθανό να παρασύρει το Ιράν, τις ΗΠΑ και ίσως και άλλους, κανένας από τους οποίους δεν θα κέρδιζε από αυτό. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική μερίδα απόψεων στο Ισραήλ που πιστεύει ότι αυτή είναι ακριβώς η κατάλληλη στιγμή για να συγκρουστεί με το Ιράν και τους αντιπροσώπους του στους οποίους παρέχει εξοπλισμό. Αυτό είναι απίθανο να αλλάξει, αφού την Κυριακή το πρωί η μαζική ανταλλαγή πυρών με τη Χεζμπολάχ ακολουθήθηκε από δηλώσεις και από τις δύο πλευρές που δείχνουν ότι δεν σκοπεύουν να κλιμακώσουν περαιτέρω προς το παρόν.

Η επιχειρηματολογία λέει ότι ενώ η ίδια η Χαμάς μπορεί να μην αποτελεί υπαρξιακή απειλή, η μεγαλύτερη δύναμη με την οποία συνεργάζεται στην Τεχεράνη αποτελεί – και δεν θα υπάρξει ποτέ καλύτερη στιγμή για να εξαλειφθεί αυτή η απειλή από ό,τι τώρα.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Χαμάς έχει σε μεγάλο βαθμό συντριβεί ως στρατιωτική δύναμη, αφαιρώντας ένα βέλος από τη φαρέτρα του Ιράν – οι ισραηλινοί οικισμοί κατά μήκος των βόρειων συνόρων με το Λίβανο έχουν ήδη εκκενωθεί, σε μια προϋπόθεση για οποιαδήποτε εισβολή – οι δυνάμεις των ΗΠΑ έχουν ήδη αναπτυχθεί σε όλη την περιοχή για να βοηθήσουν στην εξουδετέρωση οποιασδήποτε αντίδρασης από το Ιράν για τη Γάζα ή τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε τον Ιούλιο – και το καθεστώς της Τεχεράνης δεν έχει ακόμη αναπτύξει πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο.

Ζήτησα από τον Άβι Μέλαμεντ, έναν πρώην αξιωματούχο της ισραηλινής ασφάλειας που έχω βρει ως αξιόπιστο διερμηνέα, να με βοηθήσει να τα ξεδιαλύνω όλα αυτά. Η ουσία, είπε, είναι ότι “το Ισραήλ μάχεται τώρα για την ύπαρξή του, με τη μεγαλύτερη απειλή να προέρχεται από το ιρανικό καθεστώς, και δεν είμαι σίγουρος ότι οι άνθρωποι στη Δύση το καταλαβαίνουν αυτό”.

Μεγάλο μέρος του κόσμου μπορεί να επικεντρώνεται στην υπαρξιακή απειλή που αντιμετωπίζουν ήδη οι απλοί Παλαιστίνιοι στη Γάζα, αλλά όπως το βλέπει Τελ Αβίβ, το Ιράν έχει περάσει δεκαετίες χτίζοντας αυτό που ο Μέλαμεντ αποκαλεί “ασφυκτική θηλιά γύρω από το λαιμό του Ισραήλ”, ξεκινώντας με τη Χεζμπολάχ και συνεχίζοντας με τη Συρία, τις πολιτοφυλακές στο Ιράκ, τη Χαμάς και τους Χούθι στην Υεμένη.

Τώρα προσπαθεί να προσθέσει και την Ιορδανία σε αυτό το κλίμα, λέει ο Μέλαμεντ. Και μόλις το Ιράν αποκτήσει πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο, η ομπρέλα του θα επιτρέψει στους πληρεξουσίους της Τεχεράνης να ενεργούν εναντίον του Ισραήλ με ακόμη μεγαλύτερη ατιμωρησία. Για το αν θα υπάρξει σύγκρουση με το Ιράν, ο ίδιος σημειώνει: “Τώρα ή αργότερα, είναι αναπόφευκτο”. Στην πραγματικότητα, για ορισμένους Ισραηλινούς, η ίδια η απροθυμία του Ιράν και της Χεζμπολάχ να ξεκινήσουν έναν πόλεμο τώρα σημαίνει ότι το Ισραήλ πρέπει να το κάνει, γιατί αυτό σημαίνει ότι η άλλη πλευρά δεν είναι έτοιμη.

Συμφωνώ με μεγάλο μέρος αυτής της ανάλυσης. Το Ιράν, η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι Χούθι είναι όλοι ανοιχτοί ως προς τον στόχο τους, που είναι η εξάλειψη του κράτους του Ισραήλ. Οι δολοφονίες και οι βιασμοί της 7ης Οκτωβρίου έδωσαν μια πρόγευση του τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό στο μέλλον για τους Ισραηλινούς.

Αλλά πριν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι αυτό είναι που θέλει το Ισραήλ, αξίζει να εμβαθύνουμε λίγο στα στοιχεία της δημοσκόπησης. Αυτό που δείχνουν είναι ένα σοβαρά διχασμένο έθνος, με το 20% του αραβικού πληθυσμού να απαντά συχνά πολύ διαφορετικά από τους φιλελεύθερους Εβραίους, και τους φιλελεύθερους Εβραίους να σκέφτονται και πάλι πολύ διαφορετικά από τους ερωτηθέντες της θρησκευτικής και εθνικιστικής δεξιάς.

Έτσι, ενώ οι περισσότεροι Ισραηλινοί λένε ότι είναι δυσαρεστημένοι με την κυβέρνηση, για κάποιους αυτό οφείλεται στη συνέχιση του πολέμου από τον Νετανιάχου και για άλλους στην αποτυχία να τον διεξάγει πιο αποφασιστικά. Αντίστοιχα, πολύ περισσότεροι δεξιοί Εβραίοι υποστηρίζουν την εισβολή στον Λίβανο για να αντιμετωπιστεί η Χεζμπολάχ απ’ ό,τι οι αριστεροί Εβραίοι. Το αποτέλεσμα δείχνει επίσης μια συγκεχυμένη εικόνα: Αυτό που θέλουν οι περισσότεροι Ισραηλινοί, ανεξαρτήτως παράταξης, είναι να πάρουν πίσω ζωντανούς τους εναπομείναντες ομήρους και ταυτόχρονα να εξαλείψουν τη Χαμάς. Αυτοί είναι ασύμβατοι στόχοι.

Υπάρχουν πραγματικά μόνο δύο τρόποι για να επιλυθεί ο πόλεμος στη Γάζα: είτε μέσω μιας διαμεσολαβημένης και διεθνοποιημένης λύσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που θα έχει ως στόχο να παραμερίσει τη Χαμάς και να εξομαλύνει τη θέση του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή με την πάροδο του χρόνου, είτε μέσω μιας οριστικής αναμέτρησης μεταξύ του Ισραήλ, υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ από τη μία πλευρά, και του Ιράν και των πολλών πληρεξουσίων του από την άλλη.

Ούτε ο νέος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, ούτε ο Νετανιάχου ενδιαφέρονται για το πρώτο. Είναι δελεαστικό να ισχυριστεί κανείς ότι η επιθυμία του Σινουάρ να επεκτείνει τον πόλεμο πηγάζει από απελπισία, ενώ του Νετανιάχου από την αυτοπεποίθηση για τη συνδυασμένη δύναμη πυρός των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Αλλά και τα δύο σενάρια με ανησυχούν.

Το πρώτο σενάριο είναι ανησυχητικό, επειδή ο άγριος χαρακτήρας της επίθεσης που οργάνωσε ο Σινουάρ στις 7 Οκτωβρίου υποδηλώνει ότι ήθελε να παρασύρει τη Χεζμπολάχ και το Ιράν στη σύγκρουση από την αρχή. Αυτό παραπέμπει λιγότερο σε απελπισία παρά σε στρατηγική. Ο Μέλαμεντ πιστεύει ότι είναι πιθανό το μήνυμα της Χεζμπολάχ την Κυριακή ότι δεν θέλει να κλιμακωθεί περαιτέρω με το Ισραήλ να κάνει τον Σινουάρ να χάσει την ελπίδα επέκτασης του πολέμου και να δεχτεί την τροποποιημένη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που είναι ακόμη υπό συζήτηση. Ελπίζω να έχει δίκιο. Αν όχι, αξίζει τουλάχιστον να σκεφτούμε αν θα ήταν σοφό να δώσουμε στον Σινουάρ την περιφερειακή σύγκρουση που θέλει.

Όσον αφορά την ισραηλινή αυτοπεποίθηση, τα στρατιωτικά εργαλεία φαίνονται πάντα πιο αποφασιστικά από τις πιο ήπιες εναλλακτικές τους, παρόλο που έχει αποδειχθεί πάρα πολλές φορές – στο Βιετνάμ, στο Λίβανο, στο Αφγανιστάν (δύο φορές), στο Ιράκ και τώρα στην Ουκρανία – ότι αυτό είναι τις περισσότερες φορές μια ψευδαίσθηση. Το Ισραήλ βρίσκεται σε μια θέση που πολύ λίγοι εκτός της χώρας είναι πρόθυμοι να αναγνωρίσουν, αλλά ένας μεγαλύτερος πόλεμος είναι λιγότερο πιθανό να φέρει τη σταθερότητα που αποζητά η χώρα.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν

Πηγή: Bloomberg, αναδημοσίευση από το capital.gr