Του Marc Champion

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ουκρανία αντιμετωπίζει προβλήματα με την υποστήριξη του Βερολίνου. Έχει επίσης πρόβλημα με τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και ακόμη και με το Ηνωμένο Βασίλειο. Όλα αυτά μαζί, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό γιατί ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι πήρε το ρίσκο να στείλει στρατεύματα να πολεμήσουν στη Ρωσία, τη στιγμή που είχε μόλις και μετά βίας αρκετούς για να κρατήσει τη γραμμή του μετώπου στο εσωτερικό.

Είναι εύκολο να τα βάλει κανείς με τη Γερμανία, το έθνος που αρχικά προσέφερε στην Ουκρανία μόνο κράνη για να την βοηθήσει να αμυνθεί απέναντι στην πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022. Η ομιλία που εκφώνησε στη συνέχεια με τόλμη ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς για να μετασχηματίσει τις γερμανικές πολιτικές ενέργειας και ασφάλειας τα άλλαξε όλα αυτά. Αλλά με το δημοσίευμα της Frankfurter Allgemeine αυτής της εβδομάδας, σύμφωνα με το οποίο το υπουργείο Οικονομικών της χώρας σχεδιάζει να μειώσει στο μισό τον προϋπολογισμό για τη βοήθεια προς την Ουκρανία το επόμενο έτος και να τον περικόψει περαιτέρω στη συνέχεια, η “καμπή” του Σολτς μοιάζει λίγο περισσότερο με στροφή.

Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της έκδοσης εντάλματος σύλληψης από το Βερολίνο για έναν Ουκρανό υπήκοο που κατηγορείται ότι πραγματοποίησε το σαμποτάζ τον Σεπτέμβριο του 2022 στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream από τη Ρωσία προς τη Γερμανία, θα μπορούσατε επίσης να σκεφτείτε ότι οι φερόμενες περικοπές αποτελούν εκδίκηση. Δεν είναι, και όχι επειδή η κυβέρνηση λέει ότι δεν έχουν ληφθεί ακόμη αποφάσεις για περικοπές. Η απάντηση είναι πολύ πιο απλή: μια δυσλειτουργική κυβέρνηση συνασπισμού και ένας υπουργός Οικονομικών προσκολλημένος σε παράλογα περιοριστικούς δημοσιονομικούς κανόνες.

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορείς να έχεις ένα σημείο καμπής που θα αλλάξει το επιχειρηματικό μοντέλο και το μοντέλο ασφάλειας της Γερμανίας χωρίς να ξοδέψεις χρήματα. Η χώρα περνάει κάποιες σοβαρές οικονομικές αναταράξεις, αλλά παραμένει περισσότερο από αρκετά πλούσια ώστε να διατηρήσει τη χρηματοδότηση για την Ουκρανία, να αυξήσει τις δαπάνες για την αμυντική παραγωγή και να φροντίσει ταυτόχρονα για τις κοινωνικές ανάγκες.

Αυτό το πρόβλημα είναι πολύ ευρύτερο από το πρόβλημα της Γερμανίας, ακόμη και αν η περίπτωση του Βερολίνου φαίνεται εξωφρενική, καθώς σε αντίθεση με ορισμένες άλλες χώρες, η κυβέρνηση διαθέτει άφθονο δημοσιονομικό περιθώριο. Τα εν λόγω ποσά είναι – σε αντίθεση με τη λαϊκίστικη ρητορική – ασήμαντα: για τη Γερμανία, 8 δισεκατομμύρια ευρώ (9 δισεκατομμύρια δολάρια) το επόμενο έτος, ή 0,002% του ΑΕΠ. Επομένως, αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την έλλειψη πόρων όσο με την πολιτική δυσλειτουργία, την άνοδο των φιλορώσων λαϊκιστών και την έλλειψη βούλησης.  Η επίθεση του Ζελένσκι στο Κουρσκ στοχεύει να το αλλάξει αυτό.

Η απροθυμία να αναγνωριστεί ότι οι ρωσικές απειλές για την εξαπόλυση ενός πυρηνικού Αρμαγεδδώνα ήταν κούφιες και δεν πρέπει να επιτραπεί να εμποδίσουν τον εξοπλισμό της Ουκρανίας είναι μια αποτυχία.

“Γινόμαστε τώρα μάρτυρες μιας σημαντικής ιδεολογικής αλλαγής, δηλαδή, ολόκληρη η αφελής  έννοια των λεγόμενων κόκκινων γραμμών όσον αφορά τη Ρωσία, η οποία κυριαρχούσε στην αξιολόγηση του πολέμου από ορισμένους εταίρους, έχει καταρρεύσει αυτές τις ημέρες κάπου κοντά στη Σούντζα”, δήλωσε ο Ζελένσκι στην ετήσια ομιλία του προς το διπλωματικό προσωπικό της χώρας αυτή την εβδομάδα, αναφερόμενος στην κύρια ρωσική πόλη που κατέλαβαν οι ουκρανικές δυνάμεις.

Για να τονίσει την άποψή του, ο Ζελένσκι είπε ότι η όλη επιχείρηση στο Κουρσκ θα ήταν περιττή, αν οι σύμμαχοι είχαν άρει τους περιορισμούς στη χρήση των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς τους για να πλήξουν τα βασικά πλεονεκτήματα της Ρωσίας στη δύναμη πυρός εκεί που βρίσκονται, πολύ πίσω από τις γραμμές του μετώπου. Οι αμερικανικοί πύραυλοι επιφανείας-επιφανείας ATACMS και – αντίστοιχα – οι βρετανικοί, γαλλικοί και γερμανικοί πύραυλοι κρουζ Storm Shadow, SCALP_EG και Taurus θα επέτρεπαν στην Ουκρανία να καταστρέψει αποτελεσματικότερα γέφυρες, αποθήκες όπλων και κυρίως τα αεροδρόμια από τα οποία απογειώνονται τα ρωσικά αεροσκάφη οπλισμένα με βόμβες ολίσθησης.

Αυτά τα όπλα είναι από τις πιο αποτελεσματικά εργαλεία που έχει η Ρωσία από την αρχή του πολέμου. Πρόκειται για μη κατευθυνόμενες βόμβες που ζυγίζουν έως και 1,5 τόνο- εκτοξεύονται κατά των ουκρανικών δυνάμεων με ρυθμό 130 έως 150 την ημέρα, μου είπε ο Mykola Bielieskov, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας του Κιέβου. Είναι καταστροφικές, ειδικά σε συνδυασμό με το ακόμα συντριπτικό πλεονέκτημα της Ρωσίας σε βλήματα πυροβολικού.

Μεγάλη προσοχή στην αξιολόγηση του παιχνιδιού του Ζελένσκι έχει, δικαιολογημένα, επικεντρωθεί στο κατά πόσον η κίνηση αυτή μπορεί να αναγκάσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να απομακρύνει τα στρατεύματα από τις γραμμές του μετώπου στην ανατολική περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας. Αν ναι, η επιχείρηση θα έχει πετύχει στρατιωτικά, “ανακουφίζοντας” την πίεση σε ένα μέτωπο που σιγά σιγά λύγιζε.

Μέχρι στιγμής αυτό δεν λειτουργεί. Η Ρωσία έχει αντίθετα εντείνει τις επιθέσεις στο Ντονμπάς, ενώ έχει συγκεντρώσει ένα ετερόκλητο πλήρωμα δυνάμεων από αλλού για να σταματήσει την ουκρανική προέλαση στο Κουρσκ. Εάν η επίθεση στο Κουρσκ μπορεί -όπως σαφώς ελπίζει ο Ζελένσκι- να κινητοποιήσει τη συμμαχική υποστήριξη και τις προμήθειες όπλων, πείθοντας παράλληλα τους δυτικούς ηγέτες να άρουν τους περιορισμούς στη χρήση των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς τους εναντίον στόχων στο ρωσικό έδαφος, μπορεί να πετύχει πολύ περισσότερα με αυτό το ρίσκο ο Ουκρανός πρόεδρος.

Με την εξουδετέρωση των βασικών πλεονεκτημάτων της Ρωσίας, η Ουκρανία θα είναι σε θέση να “ανακουφίσει” την πίεση στην άμυνά της ακόμη και χωρίς η Ρωσία να εκτρέψει στρατεύματα. Το Κίεβο θα μπορούσε επίσης να μείνει με μια μικρή κατοχή εδάφους για να ανταλλάξει σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Αυτό το ομολογουμένως αισιόδοξο σενάριο θα εξασφάλιζε τακτικά στρατιωτικά κέρδη, καθώς και στρατηγικά με δυνατότητα να επηρεάσουν την έκβαση του πολέμου στο σύνολό του.

Αν το στοίχημα του Ζελένσκι δεν καταφέρει να κινητοποιήσει τη Δύση ή έστω να χαλαρώσει τους περιορισμούς στα όπλα μεγάλου βεληνεκούς, αυτά τα πιθανά στρατηγικά κέρδη θα χαθούν. Η Ουκρανία πιθανότατα θα χάσει επίσης τον σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο του Ποκρόβσκ στο Ντονμπάς και ο Πούτιν θα βρίσκεται κοντά στην κατάκτηση όλων των επαρχιών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ, την προσάρτηση των οποίων κήρυξε λίγο πριν εισβάλει. Η Ουκρανία είναι πιθανό κάποια στιγμή να ζητήσει ειρήνη με όρους που, όπως απέδειξε μια παρόμοια συμφωνία το 2014, θα ενθάρρυναν τον Πούτιν να επιστρέψει στις μάχες αργότερα.

Αυτό όμως δεν χρειάζεται να συμβεί. Πράγματι, η Ρωσία έχει λιγότερες πολιτικές προκλήσεις για τη διατήρηση του πολέμου, επειδή ο Πούτιν μπορεί να ελέγχει τι βλέπει και τι ακούει το ρωσικό κοινό, ενώ όπως το θέτει ο Stefan Meister, ειδικός σε θέματα Ρωσίας, Ανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων: “Βρισκόμαστε σε μια διαφορετική πραγματικότητα αυξανόμενου λαϊκισμού”. Αυτό απαιτεί από τις κυβερνήσεις να κάνουν καλύτερη δουλειά στο να δείξουν στο κοινό τους ότι έχουν ένα βιώσιμο σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, χωρίς να αφήσουν τον Πούτιν να κερδίσει.

Η Γερμανία παίζει ξεχωριστό ρόλο σε όλη αυτήν την κατάσταση, επειδή έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων της Ουκρανίας μετά τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τα πιο αποτελεσματικά, όπως το σύστημα αεράμυνας IRIS-T, και τον πύραυλο κρουζ Taurus εμβέλειας 500 χιλιομέτρων που δεν έχει ακόμη προσφέρει, από φόβο μήπως προκαλέσει ρωσική κλιμάκωση. Ωστόσο, στο νυχτερινό του διάγγελμα προς το έθνος την Κυριακή, ο Ζελένσκι κατηγόρησε τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ για καθυστέρηση στις υποσχεθείσες παραδόσεις όπλων.

Όλοι οι ενδιαφερόμενοι, συμπεριλαμβανομένου του Ζελένσκι, γνωρίζουν ότι αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το ερώτημα είναι με ποιους όρους. Εναπόκειται στους δυτικούς ηγέτες να ορίσουν επιτέλους την εξασφάλιση μιας ισχυρής διαπραγματευτικής θέσης για την Ουκρανία ως νίκη και να συγκροτήσουν την οικονομική και στρατιωτική στρατηγική για να το επιτύχουν. Έχουν τα μέσα, και μπορούν να ξεκινήσουν με την άρση των περιορισμών σε αυτούς τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν

Πηγή: Bloomberg, capital.gr