REUTERS/Murad Sezer

Νέο-Οθωμανικές φαντασιώσεις και απειλές

Ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει τον εαυτό του ως κληρονόμο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μιλά ανοιχτά για αυτό το «σενάριο»

Μιχάλης Ψύλος • psilosm@naftemporiki.gr

Πολύ ντόρο έκανε διεθνώς η «απειλή» του Τούρκου προέδρου Ερντογάν ότι θα εισβάλει στο Ισραήλ. Όπως έκανε στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και τη Λιβύη.

Κατ’ αρχήν δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει ο Τούρκος πρόεδρος.

Πολλές φορές χρησιμοποιεί εκφράσεις για εσωτερική πολιτική κατανάλωση. Για να τραβήξει την προσοχή των εθνικιστικών και ισλαμοσυντηρητικών δυνάμεων. Ειδικά όταν πιέζεται. Είτε λόγω της άσχημης κατάστασης της οικονομίας -ο πληθωρισμός στο 71% κατατρώει τα πενιχρά εισοδήματα των κατώτερων στρωμάτων- είτε γιατί σκέφτεται από τώρα πώς θα επανεκλεγεί. Το τουρκικό Σύνταγμα απαγορεύει τρίτη προεδρική θητεία και ο Ερντογάν αν και έχει δηλώσει πώς δεν θα θέσει ξανά υποψηφιότητα, σίγουρα «τρώγεται» .

Άλλωστε, το 2028 που θα διεξαχθούν οι επόμενες εκλογές, θα είναι μόλις 74 ετών.

Επειδή όμως το κόμμα του Ερντογάν δεν έχει την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή, προσπαθεί να προσελκύσει τη στήριξη και άλλων κομμάτων.

«Εργαλείο» το Παλαιστινιακό
Στην Τουρκία, από την άλλη πλευρά, όλοι ευθυγραμμίζονται στο πλευρό των Παλαιστινίων και η αναφορά του Ερντογάν για εισβολή στο Ισραήλ στοχεύει κυρίως σε εσωτερικά πολιτικά οφέλη.

Μπορεί πραγματικά να κερδίσει πόντους στη χώρα του αν ακολουθήσει σκληρή γραμμή απέναντι στο Ισραήλ.

Δεδομένης της σοβαρής οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία, η σύγκρουση στη Γάζα είναι ένα από τα λίγα ζητήματα για τα οποία ο Ερντογάν μπορεί επί του παρόντος να είναι ακόμη πειστικός στο εσωτερικό.

Όποια γνώμη όμως και αν έχει κανείς για την πολιτική του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων, το Εβραϊκό κράτος δεν είναι ούτε Λιβύη, ούτε Αρμενία.

Όπως και ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν είναι Σαντάμ Χουσείν, παρά την ατυχή σύγκριση που έκανε ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών, Ισραελ Κατζ.

Το να ασκείς κριτική στις καθολικά καταδικασταίες πολιτικές του Μπενιαμίν Νετανιάχου στη Γάζα, είναι ένα πράγμα, αλλά το άνοιγμα ενός μετώπου εναντίον όλων των Εβραίων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιδρούν στον Νετανιάχου, είναι μια εξαιρετικά λανθασμένη προσέγγιση.

Η κατανόηση της ολοένα και πιο τεταμένης και δυνητικά επικίνδυνης δυναμικής μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ ,που κάποτε ήταν σταθερά ευθυγραμμισμένες σε αυτήν την περιοχή, απαιτεί να αφήσουμε στην άκρη τις ανοησίες και να υιοθετήσουμε μια προσέγγιση realpolitik.

Σχέδιο επέκτασης
Πριν από τον πόλεμο της Γάζας, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ «βελτιώνονταν συνεχώς». Μέχρι και επίσημη πρόσκληση είχε γίνει για επίσκεψη του Νετανιάχου στην Τουρκία.

Τώρα ο Ερντογάν έχει αλλάξει γενικά το στρατιωτικό του δόγμα.

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Άγκυρας στη Συρία, τη Σομαλία, τη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν ακολούθησαν ένα νεο-οθωμανικό σχέδιο επέκτασης με γνώμονα δήθεν την «ισλαμική πίστη». Περισσότεροι από 60.000 Τούρκοι στρατιώτες δραστηριοποιούνται ήδη σε ξένες αποστολές, με πιο πρόσφατη στο Αζερμπαϊτζάν, όπου συμμετείχαν στην εθνοκάθαρση και την απέλαση των Αρμενίων Χριστιανών από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Με περίπου 450.000 στρατιώτες και 380.000 εφέδρους, η Τουρκία είναι η δεύτερη ισχυρότερη αριθμητικά στρατιωτική δύναμη στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ.

Και ο Ερντογάν επανεξοπλίζεται μαζικά. Πέρυσι, οι αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας αυξήθηκαν κατά 37% στα 16 δισεκατομμύρια δολάρια. Για το τρέχον έτος, οι δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 150% στα 40 δισεκατομμύρια. Στρατιωτικοί ειδικοί προειδοποιούν ότι ο μαζικός επανεξοπλισμός δείχνει τις προθέσεις του Ερντογάν να χρησιμοποιήσει την τεράστια στρατιωτική του δύναμη.

Κληρονόμος των Σουλτάνων
Ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει τον εαυτό του ως κληρονόμο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μιλά ανοιχτά για αυτό το «σενάριο»: «Μερικοί άνθρωποι μπορεί να βλέπουν τη Γάζα ως ένα μακρινό μέρος που δεν έχει καμία σχέση με εμάς», είπε το περασμένο Σάββατο. «Αλλά πριν από 100 χρόνια, για αυτό το έθνος, η Γάζα δεν ήταν διαφορετική από τα Άδανα».

Τα λόγια του Ερντογάν μπορούν να γίνουν κατανοητά μόνο αν θυμηθούμε επιτέλους ότι η Τουρκία έχει ένα ισχυρό οθωμανικό παρελθόν. Και η μεγαλομανία του Τούρκου προέδρου βασίζεται στη φαντασίωση της αποκατάστασης του οθωμανικού μεγαλείου.

Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε ο Ερντογάν δήλωσε χθες πως «δεν θα κάνει το παραμικρό βήμα πίσω στην προστασία της Γαλάζιας Πατρίδας, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της πατρίδας μας».

Κατηγόρησε μάλιστα για «κοντόφθαλμη στάση» όσους στο εσωτερικό της Τουρκίας χαρακτηρίζουν «παραμύθι» τη «Γαλάζια Πατρίδα» και κατηγορούν την κυβέρνηση Ερντογάν για επεκτατισμό, «κλείνοντας το μάτι σε κάποιους». Δηλαδή, στην Ευρώπη και ιδίως στην Ελλάδα, όπως προκύπτει αβίαστα από τα συμφραζόμενα…

Ναυτεμπορική