Του Μάριου Μιχαηλίδη

Φέτος, μισό αιώνα μετά τη βάρβαρη εισβολή του Αττίλα, την ώρα που οι Τούρκοι θα γιορτάσουν για μια ακόμα φορά στο ψευδοκράτος με παρελάσεις τον «θρίαμβό» τους για την «ειρηνευτική επιχείρηση» της Τουρκίας στην Κύπρο, ένιωσα βαθιά την ανάγκη να ανακαλέσω στη μνήμη μου τα γεγονότα και να τιμήσω με την ανάγνωση της ιστορίας του τόπου μου αυτούς που θυσιάστηκαν για την πατρίδα.

Ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιο του πατέρα μου για τον Ιούλιο του ΄74, (εγώ ήμουν στην ηλικία των έξι ετών τότε), διάβασα σε λέξεις τη θλίψη και τον τρόμο, αποτυπώσεις στιγμών οδυνηρών για τον ελληνισμό της Κύπρου. Αντιγράφω αυτολεξεί:

20 Ιουλίου:

Επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο, από των πρωινών ωρών. Πόλεμος! Βομβαρδισμοί. Μάχες σε όλα τα μέτωπα. Ερρίφθησαν τουρκικά αεροπλάνα. Γενική επιστράτευσις. Άγνωστος ο αριθμός νεκρών και τραυματιών. Τη νύκτα γενικός συσκοτισμός.

21 Ιουλίου:

Εξεδόθησαν από χθες μέχρι τώρα 27 πολεμικά ανακοινωθέντα. Το πρωί βομβαρδισμός αμάχων και του νοσοκομείου Αμμοχώστου. Νεκροί και τραυματίαι αρκετοί.

22 Ιουλίου:

Οι Τούρκοι έβαλαν κατά αμάχου πληθυσμού εις Κυρήνειαν. «Νυν υπέρ πάντων αγών». Κατάπαυσις του πυρός διετάχθη υπό της εθνικής φρουράς εις τας 4μμ. Οι στρατιώται όμως εις τας θέσεις των. Τουρκικοί βομβαρδισμοί και μετά την κατάπαυσιν του πυρός.

24 Ιουλίου:

Παντού ερείπια, γκρεμίσματα, καταστροφές. Ο λαός πενθεί πολλούς νεκρούς.

27 Ιουλίου:

Ιατροφαρμακευτικά είδη από την Ελλάδα και φιάλες αίματος.

Συγκλονιστική, όμως, ήταν και η μαρτυρία της πρώτης μου ξαδέλφης, της Μαρίας Δημητρίου, που στα εννιά της χρόνια έζησε την εισβολή του βάρβαρου κατακτητή στην Κυθρέα, ένα κεφαλοχώρι, δέκα χιλιόμετρα ανατολικά της Λευκωσίας. Η Κυθρέα βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Μεσαορίας και στη βάση του Πενταδάκτυλου. Από την Κυθρέα ένας δρόμος, σκαρφαλώνει στον Πενταδάκτυλο, στο σημείο με τα “πέντε δάκτυλα” και στην άλλη πλευρά καταλήγει στη θαλάσσια περιοχή της Κερύνειας.

Μεταφέρω την περιγραφή των δραματικών εκείνων στιγμών όπως τις έζησε και μου τις διηγήθηκε:

«Το πρωί της 20^ης Ιουλίου ξύπνησα στις 6 από τα αεροπλάνα που πετούσαν πάνω από την Κυθρέα. Νομίζοντας ότι είναι τα ψεκαστικά (τα οποία περνούσαν συχνά από εκεί τα καλοκαίρια) βγήκα στο παράθυρο και φώναζα “γεια σας!”. Τότε η μάνα μου έντρομη ήρθε και μας πήρε με τον αδελφό μου φωνάζοντας “Βομβαρδίζουν οι Τούρκοι! Πάμε γρήγορα να κρυφτούμε στο υπόγειο απέναντι”. Ήταν το σπίτι μιας γειτόνισσας και εκεί πήγαν οι περισσότεροι του χωριού για να προστατευτούν. Μείναμε εκεί από το πρωινό της 20^ης Ιουλίου μέχρι το βράδυ της 21^ης Ιουλίου. Δεν είχαμε φάει, μόνο ζαχαρούχο γάλα είχαμε πιει αυτές τις δύο μέρες…».

Συνεχίζοντας την περιγραφή αναφέρει: «Νέοι βομβαρδισμοί μάς βρίσκουν κάτω από τα δέντρα με τα χέρια στο κεφάλι και τη μάνα μας να φωνάζει “Μην κοιτάζετε!”. Εγώ τότε , μικρό κορίτσι γύρισα και είδα ένα αεροπλάνο να πέφτει! Ο ήχος των αεροπλάνων ακόμα μου προκαλεί τρόμο. Κάθε φορά που ακούω αεροπλάνο πανικοβάλλομαι. Ο τρόμος κατέλαβε την ψυχή μου. Μέχρι σήμερα η εικόνα αυτή με κυνηγά. Λίγο καιρό μετά την εισβολή, όταν άκουσα αεροπλάνο πανικόβλητη άφησα το ποδήλατο στο οποίο ήμουν και χτύπησα πέφτοντας. Μου έκαναν ράμματα…».

«Στο δημοτικό σχολείο «Τούμπα» της Κυθρέας οι γυναίκες του χωριού περιέθαλψαν τους τραυματισμένους στρατιώτες. Έσκιζαν τα σεντόνια και τις μαξιλαροθήκες για να φροντίσουν τα τραύματα των πληγωμένων. Το σχολείο είχε γίνει ένα πρόχειρο νοσοκομείο…».

Ανατριχιαστική είναι και η περιγραφή για τους Τούρκους στρατιώτες –σύμφωνα με τη μαρτυρία της μητέρας της- που έκοβαν από γυναίκες τα χέρια και τα δάχτυλα για να τους πάρουν τα δαχτυλίδια και τα βραχιόλια που φορούσαν…

«Τις επόμενες μέρες, ο πατέρας μου ήθελε να γυρίσει πίσω στο χωριό για να πάρει τη βέρα, το δαχτυλίδι καθώς και τη φωτογραφία του γάμου. Δεν μπόρεσε, γιατί τον πρόλαβε η κατάληψη του χωριού από τους Τούρκους». Οι Τούρκοι έφθασαν στην Κυθρέα στις 15 Αυγούστου, επομένη της έναρξης της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής. Νωρίτερα είχαν περικυκλώσει και απομονώσει το χωριό κι έτσι ήταν δύσκολη η έξοδος οποιωνδήποτε εγκλωβισμένων -πολιτών και στρατιωτών- από το χωριό. Μέσα στην Κυθρέα είχαν παραμείνει αρκετές εκατοντάδες κάτοικοι, από παιδιά μέχρι γέροντες. Ο Αττίλας, ολοκλήρωσε, έτσι, το προσχεδιασμένο του έγκλημα, καταλαμβάνοντας και την Κυθρέα. Οι πρόσφυγες της κατεχόμενης Κύπρου κουβαλούν τα τραύματα του πολέμου και τον πόνο της απώλειας στην ψυχή τους.

Κατά τον Σεφέρη, «η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί, ο ουρανός είναι λίγος, θάλασσα πια δεν υπάρχει..». Νεκροί και αγνοούμενοι, πόνος, δάκρυα, πρόσφυγες, σφετερισμός περιουσιών, καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς, σύληση εκκλησιών και κοιμητηρίων συνθέτουν την εικόνα του δράματος της εισβολής και αναδεικνύουν το μέγεθος μιας συνεχιζόμενης εθνικής τραγωδίας. Δυστυχώς, ο σύγχρονος Έλληνας έχει καταδικαστεί στην άγνοια. Για αυτή την άγνοια, μεγάλη είναι η ευθύνη της ελληνικής πολιτείας. Κανενός άλλου. Κάθε Έλληνας έχει ιερό χρέος να γνωρίζει την ιστορία του. Η απότιση φόρου τιμής στους ήρωες και τη θυσία τους συνιστά πράξη μέγιστης εθνικής ευθύνης. Είναι συμβόλαιο διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης.

ΠΗΓΗ: ΕΣΤΙΑ