Η οικονομική πολιτική του Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του είχε σοβαρές συνέπειες, αλλά η προοπτική του τι θα μπορούσε να κάνει στη δεύτερη θητεία του είναι τρομακτική.

Μια δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία εγκυμονεί πολλούς κινδύνους: την υπαρξιακή απειλή για τη Δημοκρατία στις ΗΠΑ, την πιθανή εγκατάλειψη παραδοσιακών συμμάχων της χώρας στην Ευρώπη και αλλού, τη φιλική στάση του για δικτάτορες όπως ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Αλλά επιπλέον εγκυμονεί κινδύνους για την ισχυρή οικονομία μας. 

Για την οικονομία; Ναι. Παρότι τα Trumponomics 1.0 είχαν σημαντικά ελαττώματα (όπως η διεύρυνση του ελλείμματος λόγω των φορολογικών “δώρων” σε επιχειρήσεις και πλουσίους), τα Trumponomics 2.0 προκαλούν τρόμο. 

Αν και ο κ. Τραμπ δεν έχει παρουσιάσει ακόμη κάποιο επίσημο σχέδιο, το συμπέρασμα που προκύπτει από όσα έχει πει μέχρι στιγμής στις προεκλογικές ομιλίες του, από τους βιντεοσκοπημένους μονολόγους του και από την υφιστάμενη ομάδα των συμβούλων του είναι ότι θα ακολουθήσει έναν δρόμο που ξεφεύγει ακόμη περισσότερο από την παραδοσιακή γραμμή των Ρεπουμπλικανών για μια οικονομική πολιτική με παγκόσμια προσέγγιση, στρεφόμενος στον λαϊκισμό και τον απομονωτισμό. Μια δεύτερη θητεία Τραμπ πιθανότατα θα ενσαρκώσει τα κάθε άλλο παρά εκλεπτυσμένα ένστικτά του και το τι αρέσει στη βάση των ψηφοφόρων του. 

Όσον αφορά τους δασμούς, τη μετανάστευση και τους ρυθμιστικούς κανόνες, ο κ. Τραμπ αναμένεται να συνεχίσει στα ανησυχητικά μονοπάτια που ακολούθησε κατά την πρώτη θητεία του. Οι ΗΠΑ θα βυθιστούν ακόμη περισσότερο στον κοντόφθαλμο προστατευτισμό με νέους εμπορικούς πολέμους. Οι επιχειρήσεις και οι πλούσιοι θα πριμοδοτηθούν με χαμηλότερους φόρους, υφιστάμενοι ταυτόχρονα ολοένα λιγότερη εποπτεία. Η δε νόμιμη μετανάστευση θα μειωθεί. Και θα συνεχίσουμε να εκλύουμε διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ενώ θα βάλουμε σκόπιμα φραγμούς στον αναπτυσσόμενο τομέα της καθαρής ενέργειας. 

Πρόκειται για μια προοπτική που προβληματίζει ακόμη και ορισμένους εκπροσώπους της επιχειρηματικής κοινότητας στους οποίους άρεσε σε γενικές γραμμές το πρώτο οικονομικό πρόγραμμα του κ. Τραμπ, ενώ εκφράζουν την αποστροφή τους για τις ικανότητές του.

Σήμερα, τα στελέχη των επιχειρήσεων φαίνεται να επιδοκιμάζουν λιγότερο τα οικονομικά σχέδιά του (ιδίως στη διεθνή σκηνή) και να απεχθάνονται τον ίδιο – παρότι έχουν απογοητευθεί από την εχθρική, όπως θεωρούν, προς τις επιχειρήσεις κυβέρνηση Μπάιντεν.

Η δική μου κορυφαία ανησυχία στην περίπτωση μιας δεύτερης θητείας του Τραμπ είναι η ακόμα πιο επιθετικά προστατευτική στάση του στο εμπόριο σε σύγκριση με την πρώτη τετραετία του. Ο κ. Τραμπ δεν συνειδητοποίησε ποτέ ότι το εμπόριο, τελικά, μπορεί να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας.

Κατά την πρώτη θητεία του, ο κ. Τραμπ επέβαλε δασμούς σε πλήθος προϊόντων που κυμαίνονταν από τον χάλυβα έως τα πλυντήρια ρούχων, οι οποίοι, σύμφωνα με οικονομικές μελέτες, αύξησαν τις τιμές σε βάρος των καταναλωτών και τελικά κόστισαν στις ΗΠΑ θέσεις εργασίας, εν μέρει διότι κάποιες χώρες προχώρησαν σε αντίποινα, επιβάλλοντας επίσης δασμούς.

Ο δε πληθωρισμός που απασχολεί σήμερα τους ψηφοφόρους θα μπορούσε να επιδεινωθεί, δεδομένου ότι ο κ. Τραμπ θέλει να αυξήσει οριζόντια στο 10% τους δασμούς στις εισαγωγές (και ακόμη περισσότερο για τις χώρες που “απαντούν” ανάλογα), από 2% που είναι κατά μέσο όρο στην παρούσα φάση. Αυτή μόνο η κίνηση θα μπορούσε να αυξήσει συνολικά τις τιμές κατά περίπου δύο έως τρεις ποσοστιαίες μονάδες.

Επιπλέον, αναμένεται μια ακόμη πιο ισχυρή “επίθεση” στις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η Κίνα ακολουθεί μια επιθετική, προστατευτική πολιτική. Αλλά η “λύση” του κ. Τραμπ θα μπορούσε κάλλιστα να μας βλάψει όσο και τους Κινέζους – αν όχι περισσότερο.

Η άρση του καθεστώς του πλέον ευνοημένου κράτους για την Κίνα, το οποίο θα οδηγούσε σε αύξηση των δασμών σε πολλά κινεζικά προϊόντα έως και κατά 40%, θα επέβαλε παράλληλα άμεσες απαγορεύσεις σε ορισμένα προϊόντα, όπως τα ηλεκτρονικά είδη, ο χάλυβας και τα φαρμακευτικά σκευάσματα.

Η προμήθεια αυτών των ειδών από άλλες χώρες σε μεγάλη κλίματα θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη, αν όχι αδύνατη, και η αντικατάστασή τους σίγουρα θα αύξανε το κόστος για τους καταναλωτές.

Η μετανάστευση αποτελεί επίσης ένα πεδίο απομονωτισμού για τον Τραμπ, καθώς παραμένει βασική προτεραιότητά του (παρότι πρόσφατα έπεισε τους Ρεπουμπλικανούς να απορρίψουν ένα υπερκομματικό νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος). Σίγουρα απαιτείται ο έλεγχος των συνόρων. Ωστόσο, η μείωση του αριθμού των νέων νόμιμων μεταναστών -ο ιστότοπος του Τραμπ προτείνει τη μείωσή του κατά το ήμισυ και πλέον- και της χορήγησης αδειών εργασίας σε όλους τους παράτυπους μετανάστες θα μας έβλαπτε οικονομικά. Με την ανεργία στο 3,7%, η Αμερική έχει έλλειψη εργαζομένων, όχι πληθώρα. 

Και με δεδομένα το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και την επικείμενη συνταξιοδότηση των baby boomers, η έλλειψη εργατικού δυναμικού αναμένεται να αυξηθεί. Για να διατηρήσουμε απλώς τον ρυθμό αύξηση του πληθυσμού μας στα επίπεδα των δύο τελευταίων δεκαετιών, θα πρέπει να αυξηθεί η υποδοχή νόμιμων μεταναστών περίπου στα 4 εκατομμύρια ετησίως, από περίπου 1 εκατομμύριο που είναι σήμερα.

Οι μετανάστες έχουν συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική επιτυχία μας, καλύπτοντας τόσο βασικές όσο και εξειδικευμένες θέσεις εργασίας σε ορισμένες από τις πιο σημαντικές, καινοτόμες αλλά και κορυφαίες επιχειρήσεις μας.

Επιπλέον, όποιος κι αν κερδίσει τις εκλογές θα κληθεί σύντονα να λάβει σημαντικές αποφάσεις φορολογικού περιεχομένου, καθώς πολλές από τις διατάξεις του νόμου περί φοροαπαλλαγών και θέσεων εργασίας που πέρασε ο κ. Τραμπ λήγουν στο τέλος του επόμενου έτους. Ο νόμος ευνόησε κυρίως τις επιχειρήσεις και τους πλούσιους Αμερικανούς. Και εν αντιθέσει με τις υποσχέσεις της κυβέρνησης Τραμπ, δεν κατάφερε ποτέ να φέρει αποτέλεσμα αυξάνοντας την οικονομική δραστηριότητα. Με το έλλειμμα του προϋπολογισμού να παραμένει επίμονα υψηλό (αγγίζοντας τα 2 τρισ. δολάρια ετησίως) θέλουμε όντως να δαπανήσουμε 3,4 τρισ. δολάρια για να παρατείνουμε τα “δώρα” αυτά για μια δεκαετία ακόμα;

Μια νέα θητεία Τραμπ στην προεδρία θα αποτελούσε, επίσης, σχεδόν σίγουρα, πλήγμα για ένα σημαντικό επίτευγμα της κυβέρνηση Μπάιντεν, τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού. Ο εν λόγω νόμος έχει πυροδοτήσει ένα κύμα νέων ενεργειακών έργων που θα συνεισφέρουν ουσιαστικά στη μείωση των εκπομπών ρύπων από ορυκτά καύσιμα.

Ο κ. Τραμπ θα κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, αφού έχει δεσμευθεί να καταργήσει πολλές διατάξεις που προωθούν την καθαρή ενέργεια, διακηρύσσοντας παράλληλα στις ομιλίες του ότι θα ενθαρρύνει τις εταιρείες ενέργειας να εντείνουν τις εξορύξεις.

Ο κ. Τραμπ, γενικότερα, θέλει να αναδιαρθρώσει εκ βάθρων τον κρατικό μηχανισμό, κατ’ εικόνα του, αυξάνοντας το ενδεχόμενο να υπάρξουν δυσάρεστες συνέπειες, από το να δρουν ανεξέλεγκτα οι επιχειρήσεις ως την έξαρση της διαφθοράς. Έχει δεσμευθεί να μειώσει την ομοσπονδιακή νομοθεσία, υποσχόμενος (όπως και στην πρώτη θητεία του) να καταργεί δύο νόμους για κάθε νέο που θεσπίζεται. Επιπλέον, θέλει να άρει την ανεξαρτησία κρίσιμων Αρχών, όπως οι Ομοσπονδιακές Επιτροπές Εμπορίου και Επικοινωνιών προκειμένου να συγκεντρώσει τις εξουσίες αυτές στον Λευκό Οίκο, μετατρέποντάς τις σε όπλο. Σχεδιάζει επίσης να υποβάλει όλους τους δημοσίους υπαλλήλους σε πολιτικές κρίσεις και δεσμεύθηκε να εξοντώσει τις τάξεις εκείνων που χαρακτηρίζει ως “αδίστακτους γραφειοκράτες”.

Αυτή η απροκάλυπτη πολιτικοποίηση κρίσιμων κυβερνητικών υπηρεσιών θα μπορούσε να επιτρέψει στον κ. Τραμπ να συνεχίσει τα καπρίτσια του. Το 2017 φέρεται ότι ήθελε να εμποδίσει την εξαγορά της TimeWarner από την AT&T λόγω της αντιπάθειάς του προς το CNN. Επίσης, είχε πει επανειλημμένως στον προσωπάρχη του, Τζον Κέλι, ότι ήθελε η Υπηρεσία Δημοσίων Εσόδων θα ξεκινήσει ελέγχους στους εχθρούς του.

Όσον αφορά τη νομισματική πολιτική, πρέπει να αναμένεται πόλεμος με τη Federal Reserve. Ο κ. Τραμπ διόρισε τον σημερινό πρόεδρο, Τζερόμ Πάουελ, αλλά σύντομα στράφηκε εναντίον του, χαρακτηρίζοντάς τον “εχθρό” αφότου ο τελευταίος σε μια ομιλία του επεσήμανε τις καταστροφικές συνέπειες που είχαν οι εμπορικοί πόλεμοι του προέδρου. Ο κ. Τραμπ έχει επικρίνει επίσης πολλάκις τις αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed, στο πλαίσιο της προσπάθειας μείωσης του πληθωρισμού στη μετά Covid εποχή.

Η θητεία του κ. Πάουελ ολοκληρώνεται το 2026, γεγονός που θα έδινε την ευκαιρία στον κ. Τραμπ να διορίσει στη θέση του έναν πιο δεκτικό επικεφαλής της Fed – ίσως κάποιον που θα συμμερίζεται το πάθος τους για εύκολο χρήμα που θα ενίσχυε την οικονομία βραχυπρόθεσμα, διακινδυνεύοντας την αναζωπύρωση του πληθωρισμού.

Μιλώντας για αξιωματούχους, ο κ. Τραμπ είναι απίθανο να συστήσει ένα ικανό οικονομικό επιτελείο που θα μπορούσε να συγκρατήσει τα επικίνδυνα ένστικτά του. Αμφιβάλλω εάν συνετοί σύμβουλοι, όπως ο Γκάρι Koν, πρώην στέλεχος της Goldman Sachs που ηγήθηκε του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου του κ. Τραμπ από τον Ιανουάριο του 2017 έως τον Απρίλιο του 2018, θα ήταν πρόθυμοι να μετέχουν σε μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ.

Επομένως, τι οικονομικό αντίκτυπο αναμένεται να έχει μια δεύτερη θητεία Τραμπ στην προεδρία; Ανεύθυνη δημοσιονομική τόνωση και φορολογικές πολιτικές που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν την οικονομία και να ενισχύουν την πληθωρισμό. Προστατευτικές πολιτικές εμπορίου που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανατιμήσεις. Κοστίζοντας εν τέλει θέσεις εργασίας.

Ίσως μια οριακή νίκη να μπορούσε να βάλει κάποιους φραγμούς στον κ. Τραμπ. Και αν οι Δημοκρατικοί διατηρήσουν τον έλεγχο τουλάχιστον του ενός εκ των δύο σωμάτων του Κογκρέσου θα μπορούσαν σε έναν βαθμό να ασκήσουν έλεγχο στην κυβέρνησή του.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρόκειται για μια δυσάρεστη εξέλιξη, και είναι ένας από τους πολλούς λόγους που οι Αμερικανοί, και τα στελέχη των επιχειρήσεων, θα πρέπει να φοβούνται -να τρομοκρατούνται- στην ιδέα επιστροφής του κ. Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

*Ο Steven Rattner είναι ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Willett Advisors και πρώην σύμβουλος του υπουργού Οικονομικών επί προεδρίας Ομπάμα.

© 2024 Διατίθεται από το “The New York Times Licensing Group”

Αναδημοσίευση από το capital.gr