Συμφωνία σχετικά με τους δύο βασικούς πυλώνες της μεταρρύθμισης ασύλου και μετανάστευσης πέτυχε το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης την περασμένη εβδομάδα με ενισχυμένη πλειοψηφία, αφού η Πολωνία και η Ουγγαρία καταψήφισαν, ενώ απείχαν η Βουλγαρία, η Μάλτα, η Λιθουανία και η Σλοβακία..

Η θέση αυτή θα αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων του Συμβουλίου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σκοπό την έγκριση της μεταρρύθμισης πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2024.

Τα στοιχεία της Frontex

Η Frontex η Ευρωπαϊκή υπηρεσία ελέγχου των συνόρων, κατέγραψε το πρώτο τρίμηνο του 2023 περίπου 55.000 παράνομες διελεύσεις. Ενας αριθμός διπλάσιος, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2020 ή το 2021, όταν η επιδημία του Covid είχε διακόψει τις μεταναστευτικές ροές.

Σε σύγκριση με τις αρχές του 2016, ωστόσο, όταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι και Αφγανοί εγκατέλειψαν τον πόλεμο για να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη, ο αριθμός των παράνομων διελεύσεων των συνόρων της ΕΕ είναι πέντε φορές μικρότερος.

Αυτό που είναι προφανές, ωστόσο, είναι ότι οι βασικοί δρόμοι που ακολουθούν οι μετανάστες έχουν αλλάξει. Η διαδρομή από την Ελλάδα μέσω Τουρκίας έχει παροπλιστεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ οι μισές από τις παράνομες διελεύσεις γίνονται πλέον μέσω της κεντρικής Μεσογείου -από τη Βόρεια Αφρική προς τα ιταλικά λιμάνια.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) κατέγραψε 475.000 αιτήσεις ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση πέρυσι – χαμηλό 10ετίας και πολύ μακριά από το 1,3 εκατομμύρια που καταγράφηκαν το 2015 και το 2016.

Η πολύ ιδιαίτερη περίπτωση των Ουκρανών

Όσον αφορά τους πρόσφυγες που βρίσκονται στο ευρωπαϊκό έδαφος, σίγουρα δεν ήταν ποτέ τόσο πολλοί:  6,7 εκατομμύρια το 2022 ,σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έναντι 2,8 εκατομμυρίων το 2021. Αλλά αυτό οφείλεται ουσιαστικά στη συρροή Ουκρανών που φεύγουν λόγω του πολέμου από την πατρίδα τους.

Οι Ουκρανοί πρόσφυγες υπολογίζονται τώρα σε περισσότερα από 4 εκατομμύρια- οι περισσότεροι είναι κατανεμημένοι σε τρεις χώρες: Πολωνία, Γερμανία και Τσεχία.

Το πρόβλημα της διανομής  όλων των προσφύγων παραμένει  όμως άλυτο. Μόνο η Γερμανία φιλοξενεί το 44%, έναντι 17% για τη Γαλλία ή 0,3% για την Πολωνία.

Σε σύγκριση με τον πληθυσμό καθεμιάς από τις 27 χώρες, η Σουηδία είναι η πιο ανοιχτή με 2,3% προσφύγων στον πληθυσμό της – έναντι μέσου όρου 0,7% στην ΕΕ.

Αν μόνο από αυτή την άποψη, η αναθεώρηση των κοινών κανόνων φαίνεται απαραίτητη. Και οι υπουργοί που συναντήθηκαν στο Λουξεμβούργο γνωρίζουν ότι, ακόμη και αν η τρέχουσα κατάσταση απέχει πολύ από το να είναι τόσο σοβαρή όσο το 2015, δεν υπάρχει λόγος να περιμένουμε μια νέα κρίση παρόμοιου μεγέθους, για να αναλάβει η ΕΕ δράση.