Το θέμα της αύξησης του ορίου χρέους στα χέρια του Κογκρέσου

Του Noah Feldman

Εάν το Κογκρέσο δεν αυξήσει τελικώς το ανώτατο όριο δημοσίου χρέους των ΗΠΑ, μπορεί ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν να δανειστεί με κάποιο τρόπο περισσότερα χρήματα για να σώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη χρεοκοπία; Η σύντομη απάντηση είναι “όχι”. Αυτό ωστόσο δεν εμπόδισε μια ομάδα Δημοκρατικών της Γερουσίας να παροτρύνει τον Μπάιντεν να ενεργήσει μονομερώς, επικαλούμενος την 14η Τροπολογία αναθεώρησης του αμερικανικού συντάγματος.

Ωστόσο, η αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου και του Κογκρέσου σχετικά με το ανώτατο όριο του χρέους έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για μια ελάχιστα γνωστή διάταξη της 14ης Τροπολογίας που αναφέρει ότι “η εγκυρότητα του δημόσιου χρέους των Ηνωμένων Πολιτειών, που έχει εγκριθεί με νόμο … δεν μπορεί να αμφισβητηθεί”. Αυτή η δήλωση, εκ πρώτης όψεως, απαιτεί από το ομοσπονδιακό κράτος να πληρώνει τα χρέη του σε κάθε περίπτωση. Δεν επιτρέπει ωστόσο στον πρόεδρο των ΗΠΑ να αγνοήσει τον νόμο ο οποίος έχει ψηφιστεί από το Κογκρέσο και ο οποίος θέτει ανώτατο όριο στον δανεισμό του κράτους.

Στα χέρια του Κογκρέσου

Το Σύνταγμα των ΗΠΑ καθιστά το Κογκρέσο απόλυτα υπεύθυνο τόσο για τον δανεισμό, όσο και για τις δαπάνες. Η ισχύς της ρήτρας για τα δημόσια χρέη δεν επιτρέπει ως δια μαγείας στον πρόεδρο να παραβιάσει αυτό το βασικότατο στοιχείο της διάκρισης των εξουσιών.

Η τρέχουσα δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια συζήτηση σχετικά με το υποκείμενο συνταγματικό ερώτημα εάν η 14η Τροπολογία καθιστά το όριο χρέους κατά κάποιο τρόπο αντισυνταγματικό. Και είναι κατανοητό το γιατί. Όταν ένας πρόεδρος αντιμετωπίζει ένα Κογκρέσο το οποίο δεν ελέγχεται από το δικό του κόμμα, θα αναζητήσει στοιχεία ισχύος ενάντια στα μέλη του νομοθετικού σώματος τα οποία επιθυμούν παραχωρήσεις σε αντάλλαγμα για την αύξηση του ανώτατου ορίου. Ακόμη κι αν ο πρόεδρος δεν επικαλεστεί ποτέ τη ρήτρα (κανένας αρχηγός του κράτους δεν το έχει κάνει), το επιχείρημα μπορεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση του προέδρου.

Είναι σημαντικό ωστόσο να θυμόμαστε ότι ο όλος λόγος που το Σύνταγμα παραδίδει τις εξουσίες περί δαπανών και δανεισμού στο Κογκρέσο ήταν προκειμένου να διασφαλίσει τον διαχωρισμό των εξουσιών μεταξύ του Κογκρέσου και της εκτελεστικής εξουσίας. Αυτός ο διαχωρισμός είχε σκοπό να αφήνει στα χέρια των πολιτικών διεργασιών και όχι στη βούληση ενός και μόνου ανθρώπου τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ δανείζονται και ξοδεύουν χρήματα.

Εάν ο πρόεδρος μπορούσε μονομερώς να αγνοήσει το ανώτατο όριο του ομοσπονδιακού δημοσίου χρέους, θα μπορούσε να δανειστεί χρήματα χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Αυτό είναι ένα μικρό βήμα πριν από τη δυνατότητα να ξοδεύει κανείς ελεύθερα χρήματα χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν το Κογκρέσο – άλλη μια παραβίαση του θεμελιώδους συνταγματικού πλαισίου.

Στην πράξη, είναι εξαιρετικά απίθανο η κυβέρνηση Μπάιντεν να επικαλεστεί συνταγματικούς λόγους προκειμένου να αγνοήσει το όριο του δημοσίου χρέους. Γιατί λοιπόν να μπει κανείς στον κόπο να εξετάσει το ερώτημα, ειδικά αφού είναι δύσκολο να παραπονεθεί η κυβέρνηση για τυχόν εργαλεία τα οποία θα τη βοηθούσαν να αποκρούσει την τρέλα της απειλής του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Ρεπουμπλικανού Κέβιν ΜακΚάρθι, να οδηγήσει τη χώρα σε χρεοκοπία;

Συνταγματική σταθερότητα

Η απάντηση είναι ότι η πολύ χαλαρή συζήτηση σχετικά με την ικανότητα του προέδρου να αγνοεί το Κογκρέσο είναι κακή για τη διάκριση των εξουσιών – και επομένως κακή για τη συνταγματική σταθερότητα.

Θυμάστε όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ήθελε να χτίσει το τείχος του στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, παρόλο που το Κογκρέσο είχε αρνηθεί να του εξασφαλίσει χρήματα γι’ αυτό; Αυτή η αναμέτρηση αντιπροσώπευε επίσης μια απειλή για τη διάκριση των εξουσιών.

Ο Τραμπ επίσης τότε είχε ένα είδος συνταγματικής επιχειρηματολογίας. Επικαλείτο ζητήματα εθνικής ασφάλειας και τις εξουσίες του ως αρχιστρατήγου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Αυτός ο ισχυρισμός ήταν έκνομος. Ο πρόεδρος δεν μπορεί να ξοδέψει χρήματα για πράγματα που το Κογκρέσο αρνείται να εγκρίνει.

Γι’ αυτό λυπήθηκα όταν είδα τον συνάδελφό μου από το Harvard, ομότιμο καθηγητή Laurence Tribe, να αντιστρέφει τη μακροχρόνια (και σωστή!) θέση του σχετικά με τη συνταγματικότητα της μονομερούς εκτελεστικής δράσης για την αποφυγή χρεοκοπίας. Για να δικαιολογήσει την αλλαγή των απόψεών του, ο Tribe ανέφερε τη μονομερή αναστολή του habeas corpus από τον πρόεδρο Αβραάμ Λίνκολν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου.

Η πράξη του Λίνκολν, ωστόσο, ήταν βαθιά αμφισβητήσιμη από συνταγματική άποψη. Το Σύνταγμα, σε οποιαδήποτε εύλογη ανάγνωσή του, δίνει την εξουσία αναστολής του habeas corpus στο Κογκρέσο, όχι στον πρόεδρο. Ο Λίνκολν, αντιμέτωπος με εκείνο που θεωρούσε ως υπαρξιακή απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες με τη μορφή της απόσχισης του Νότου και της συμπάθειας των συνοριακών πολιτειών προς τη Συνομοσπονδία των Νοτίων, παραβίασε το Σύνταγμα για να σώσει την Ένωση.

Ο Λίνκολν μπορεί να δικαιώθηκε. Αυτό είναι ένα θέμα συζήτησης για το οποίο οι μελετητές έχουν γράψει ολόκληρα βιβλία (το δικό μου ονομάζεται The Broken Constitution). Ανεξάρτητα από αυτό, οι ενέργειες του Λίνκολν έγιναν στις πιο ακραίες συνθήκες που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Δεν θα πρέπει να αποτελούν προηγούμενο για συνηθισμένες πολιτικές διαμάχες, όσο άδικο κι αν κουβαλάει στο κεφάλι της η μία πλευρά της αντιπαράθεσης.

Η απειλή Τραμπ

Καθώς ο Τραμπ διεξάγει εκστρατεία για την εκ νέου ανάληψη της προεδρίας – και εξακολουθεί να διαδίδει ψέματα για την ήττα του στις εκλογές του 2020 – δυσκολεύομαι να σκεφτώ χειρότερη στιγμή για τους φιλελεύθερους να υιοθετήσουν μια τόσο σαρωτική οπτική για την προεδρική εξουσία.

Η υποχρέωση να πληρωθούν τα χρέη του ομοσπονδιακού κράτους ανήκει στο Κογκρέσο – όπως τουλάχιστον τοποθέτησε το ζήτημα ο συνταγματικός νομοθέτης. Εάν ο ΜακΚάρθι αποφασίσει να μην πληρώσει τους λογαριασμούς του έθνους, ο Μπάιντεν δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό.

Bloomberg Opinion