Γράφει ο Γιάννης Μανιός

Επειδή η αναζήτηση της αλήθειας είναι ένας διαρκής αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη… Επειδή η αλήθεια κρύβεται κάτω από τα μεγάλα λόγια αυτών που θέλουν  να την κρύψουν… Πρέπει να ψάχνουμε κάτω από αυτά… Ας κάνουμε λοιπόν μια απόπειρα…

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Στο έργο του ‘’Αθηναίων Πολιτεία’’ όπου μελετάει την εξέλιξη του πολιτεύματος της Αρχαίας Αθήνας από τη Βασιλεία προς τη Δημοκρατία αναφέρει: ‘’… Ο Δήμος [ο λαός] έγινε ο ίδιος κύριος των πάντων και τα πάντα διοικεί με τα ψηφίσματα και τα δικαστήρια όπου ο ίδιος κατέχει την εξουσία. Πράγματι, και οι αποφάσεις που ήταν άλλοτε στην αρμοδιότητα της βουλής περιήλθαν στα χέρια του δήμου. Και σ’ αυτό φαίνεται νά έχουν πράξει σωστά διότι ευκολότερα διαφθείρονται με τα κέρδη και με τις χάριτες οι ολίγοι παρά οι πολλοί’’.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ- ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1340)

Στο Βυζάντιο η εξουσία του αυτοκράτορα σταματούσε ‘’έξω από τα τείχη κάθε πόλης’’. Ίσχυε το αυτοδιοίκητο. Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Ενετούς είναι η αφορμή για τη δημιουργία μιας τάξης φεουδαρχών κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα. Η αποχώρησή τους δεν φέρνει αυτόματα την κατάλυση της φεουδαρχίας τους. Σε αυτές τις συνθήκες γίνεται εξέγερση στη Θεσσαλονίκη. Συμμαχούν τα πληρώματα των εμπορικών πλοίων, οι δουλοπάροικοι των φέουδων, οι εργάτες και οι τεχνίτες των πολλών βιοτεχνιών της πόλης που είχε τότε 200.000 κατοίκους. Διώχνουν τον φρούραρχο και την φρουρά του που είναι άνθρωπος του Κατακουζηνού, διεκδικητή του θρόνου της Κων/πολης – ανθρώπου της τάξης των φεουδαρχών και ανακηρύσσουν την ‘’Ανεξάρτητη Δημοκρατία της Θεσσαλονίκης’’.

Στη διακύρηξή τους οι εξεγερμένοι αναφέρουν ότι ‘’ έχουμε σαν πρότυπο της κοινωνικής μας οργάνωσης τη δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας και τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες’’.

Εκδιώκονται οι φεουδάρχες, ξαναμοιράζεται η γη, οι εργάτες στις βιοτεχνίες έχουν μερίδιο στα κέρδη και λόγο στη διοίκησή τους. Η πόλη χωρίζεται σε 100 δήμους κατά τα πρότυπα της αρχαίας Αθήνας, και διοικείται από εκκλησία του δήμου που απαρτίζεται από κληρωτούς εκπροσώπους των 100 δήμων. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών της η εξέγερση της Θεσσαλονίκης στα 1340 αναφέρεται από κάποιους ιστορικούς [ανάμεσά τους και ο Γιάννης Κορδάτος] σαν η πρώτη ‘’κομμούνα’’[κοινότητα] στην ιστορία μετά τον ελληνικό αρχαίο κόσμο. Όλα αυτά 450 χρόνια πριν τη Γαλλική Επανάσταση και 530 χρόνια πριν την Παρισινή κομμούνα.

Πολλές πόλεις ειδικά σε Μακεδονία, Θράκη και Κρήτη ακολουθούν το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης. Καθώς ο κίνδυνος μιας γενικευμένης εξέγερσης  είναι ορατός, οι δύο διεκδικητές του θρόνου [Κατακουζηνός και Παλαιολόγος] γεφυρώνουν τις διαφορές τους, ενώνουν τις στρατιές τους και με τη βοήθεια ενός σώματος του Τουρκικού στρατού επιτίθενται όλοι μαζί στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη δεν αντέχει, καταλαμβάνεται από τους επιτεθέντες το 1349 μετά από ένα πετυχημένο πείραμα που κράτησε σχεδόν μια δεκαετία. Οι εξεγερμένοι μετά την ήττα καταφεύγουν στην Ιταλία και ασκούν επιρροή  στις βασιλικές αυλές της, και προετοιμάζουν το κίνημα της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Μία από τις πρώτες πράξεις του Μωάμεθ του Πορθητή μετά την άλωση της Πόλης το 1453 ήταν να αποδεχτεί το διοικητικό σύστημα του ελληνικού κόσμου με τον εκάστοτε πατριάρχη ως πολιτικό εκπρόσωπο των χριστιανικών πληθυσμών απέναντι στο σουλτάνο. Οι κοινότητες αποτελούν το όπλο του υπόδουλου  Ελληνικού κόσμου και τροφοδοτούν στις περισσότερες περιπτώσεις τις εξεγέρσεις.

Κοινότητες αναπτύσσονται όπου υπάρχει ελληνικό στοιχείο και σε πολλές περιοχές της κατεχόμενης Ελλάδας [Ζαγόρι, Πήλιο- Αμπελάκια, πολλά νησιά κλπ]. Κοινό στοιχείο τους η συμμετοχή όλων στη διαδικασία των αποφάσεων στη συνέλευση του ‘’κοινού’’, ενώ οι δημογέροντες εκλεγόμενοι για 6 μήνες ή 12 είναι άμεσα ανακλητοί [ατομικά ή στο σύνολο], εάν η συνέλευση του κοινού πάρει απόφαση ότι λειτουργούν αντίθετα από τα συμφέροντά της. Χαρακτηριστικό το ψήφισμα του ‘’κοινού’’ της Μυκόνου του 1615 όπου όλα αυτά καθορίζονται με απόλυτα σαφή τρόπο [Γ. Κοντογιώργης: Οι ελληνικές κοινότητες της Τουρκοκρατίας]. Οι κοινότητες είναι αυτές που παρά τη φορολογία του σουλτάνου εξασφαλίζουν σε έναν βαθμό τις βιοποριστικές ανάγκες των μελών τους, τη μόρφωση, τη διατήρηση της γλώσσας και των ταυτοτικών-εθνοτικών χαρακτηριστικών των υπόδουλων και γενικά την συνεχή ανάπτυξη του πολιτισμού τους.

ΦΘΑΝΟΥΜΕ  ΣΤΟ 1821…

Ο ελληνικός κόσμος δεν αντέχει άλλο την Οθωμανική κατοχή και μετά από 160 αποτυχημένες εξεγέρσεις είναι έτοιμος για απελευθερωτικό αγώνα. Τα ιστορικά γεγονότα γνωστά, όπως και ο ηρωισμός των εξεγερμένων.

ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ:  ‘’Όταν η διοίκηση βιάζει, αθετεί, καταφρονεί τα δίκαια του λαού και δεν εισακούει τα παράπονά του, το να κάμνει τότε ο λαός ή μέρος του λαού, επανάσταση, ν’ αρπάξει τ’ άρματα και να τιμωρήσει τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν απ’ όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητο απ’ όλα τα χρέη του’’.

Θ.ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ:  ‘’Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους…πέτρα πάνω στην πέτρα να μην μείνει εμείς δεν προσκυνούμε’’.

ΝΙΚΗ ΚΑΙ  ΗΤΤΑ…

Με την επανάσταση ο ελληνικός κόσμος απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς. Όμως στην Ευρώπη του Μέτερνιχ και των βασιλιάδων δεν ήταν δυνατό να αφεθεί ένας λαός να απελευθερωθεί κοινωνικά και να κάνει πράξη μια μορφή πολιτείας, όπου με βάση τα πατροπαράδοτα της δημοκρατίας και του κοινοτισμού ο ίδιος ο λαός ‘’θα διαφεντεύει τον τόπο του’’ και θα συμμετέχει στις αποφάσεις. Μια πραγματικότητα αδιάκοπη από τον αρχαίο κόσμο μέχρι και το 1821 όπως συμπεραίνουν πολλοί μελετητές [ανάμεσά τους οι Παπαρηγόπουλος, Καραβίδας, Κοντογιώργης]. Εμφύλιοι, φυλακίσεις, δολοφονίες, εξόντωση πολλών αγωνιστών. Δολοφονία του Καποδίστρια.

Και όλα αυτά για να φορεθεί στο νεοελληνικό κράτος ‘’το στενό ρούχο του Ευρωπαϊκού κοινοβουλευτισμού’’  που ήταν μεν βήμα εμπρός για τους λαούς της Ευρώπης που τότε έβγαιναν από τη φεουδαρχία, αλλά πολλά βήματα οπισθοδρόμησης για τον ελληνικό λαό καθώς ήταν δεδομένη η συμμετοχή του στη λήψη των αποφάσεων.

ΙΩΑΝΝΗΣ  ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ‘’Και λευτερωθήκαμεν από τους Τούρκους και σκλαβωθήκαμεν εις ανθρώπους κακορίζικους όπου ήταν η ακαθαρσία της Ευρώπης’’.

ΚΑΙ  Η  ΕΠΙΣΗΜΟΠΟΙΗΣΗ  ΟΛΩΝ  ΑΥΤΏΝ

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια το Σύνταγμα της Βαυαροκρατίας [ν.27/12/1833 – ΦΕΚ  3-10/1/1834 ‘’Περί  συστάσεως δήμων’’ άρθρο 38] αναφέρει: ‘’ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΙΣ  ΔΕ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ  ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΩΝ ΠΡΟΣ  ΣΥΣΚΕΨΙΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΝ ΠΕΡΙ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ  ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ’’.

ΤΕΛΙΚΑ

Αυτό που δεν έκανε κανένας κατακτητής [Ρωμαίοι, Ενετοί, Τούρκοι] το έκανε το νεοελληνικό κράτος. Κατάργησε το οξυγόνο της εξέλιξης του ελληνικού πολιτισμού. Τη συγκροτημένη και συμμέτοχη κοινωνία. Για να την αντικαταστήσει με την κοινοβουλευτική κομματοκρατία. Μετά από 200 χρόνια κυριαρχίας της, βλέπουμε τα αποτελέσματα. Σίγουρα ο αγώνας για ελευθερία δεν τελείωσε…

[βιβλιογραφία: Αριστοτέλης, Κ. Καραβίδας, Κ. Καστοριάδης,  Γ. Κολέμπας, Γ.  Κοντογιώργης, Γ. Κορδάος, Μ. Μελετόπουλος].