Κλιμακώνεται για μία ακόμη φορά η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ως αποτέλεσμα μιας σειράς ενεργειών της γειτονικής χώρας, που τροφοδοτούν περαιτέρω τη θέση της πάγιας πλέον τακτικής της να καλλιεργεί πολεμική ρητορική εις βάρος της Ελλάδας.

Μετά τις πρόσφατες ευθείες απειλές του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής του G20 περί ξαφνικής στρατιωτικής επιχείρησης εναντίον της χώρας μας, τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και την έκδοση νέας Navtex για τη διενέργεια ερευνών με το γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στην Ανατολική Μεσόγειο, τα πνεύματα φαίνεται πως οξύνονται ιδιαίτερα, σε μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα.

Ο Πολιτικός Επιστήμονας, Διεθνολόγος-Επικοινωνιολόγος, Σταύρος Καλεντερίδης, αναλύει την τωρινή στάση της Τουρκίας, με φόντο τις επικείμενες εκλογές, την οργάνωση του εξοπλιστικού προγράμματος Ελλάδας-Τουρκίας, το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, τους Έλληνες μουσουλμάνους της Θράκης και την επικρατούσα εικόνα του παγκόσμιου σκηνικού σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Παράλληλα, εξηγεί το πώς ενδείκνυται να αντιδράσει η Ελλάδα από εδώ και στο εξής απέναντι στην επεκτατική πολιτική «ενός κράτους-πειρατή, που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο».

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Για «διαρκή κλιμακούμενη κρίση άνευ προγουμένου, όπου αμφισβητείται ευθέως η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και ακόμη και οριακά και της ίδιας της Κρήτης» έκανε λόγο πρόσφατα ο Έλληνας ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας. Πού οφείλεται αυτή η «άνευ προηγουμένου κρίση» από την πλευρά της Τουρκίας;

Η Τουρκία έχει διακρίνει μια τεράστια ευκαιρία με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Θεωρεί τον εαυτό της σε θέση ισχύος απέναντι σε μια Ελλάδα η οποία παρουσιάζεται ως «βέβαιος» και «προβλέψιμος» σύμμαχος του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Υπό αυτή την έννοια, η Ουάσινγκτον είναι πολύ πιθανό να επιδείξει τεράστια ανοχή στις τουρκικές προκλήσεις εναντίον της Ελλάδας.

Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός πως το 2023, εκτός από τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Συνθήκη της Λωζάννης, Ελλάδα και Τουρκία οδηγούνται σε εκλογές, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της πολεμικής ρητορικής. Αυτό ισχύει ιδίως αφ’ ης στιγμής διακυβεύεται η ίδια η πολιτική επιβίωση του Ερντογάν. Τέλος δεν πρέπει να λησμονούμε την διαχρονική και επί δεκαετιών επεκτατική πολιτική της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας.

Οι παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και οι υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από τα νησιά, συνεχίζονται. Υπάρχει κάποιο επιπλέον μήνυμα που επιδιώκει να μεταφέρει η Άγκυρα μέσω αυτών;

Οι λεγόμενες υπερπτήσεις, πάνω δηλαδή από το χερσαίο έδαφος της Ελλάδας στα νησιά, συστηματοποιήθηκαν μετά το κοινό ανακοινωθέν των Ανδρέα Παπανδρέου και Τουργκούτ Οζάλ, το 1988, στο Νταβός της Ελβετίας. Έκτοτε, όπως και τώρα, η Άγκυρα κλιμακώνει και εντατικοποιεί την εν λόγω πολιτική παραβιάσεων για να ασκήσει αποπνικτική και αποτρεπτική πίεση στην Αθήνα.

Σκοπός της Τουρκίας είναι είτε να αποτρέψει την Ελλάδα από μία συγκεκριμένη ενέργεια, εν προκειμένω τις Ελληνικές έρευνες εντός της περιοχής του παράνομου τουρκο-λιβυκού μνημονίου, είτε να απειλήσει την Ελλάδα να μην αντιδράσει σθεναρά σε κάποια επικείμενη τουρκική προκλητική ενέργεια.

Η Τουρκία έχει βάλει πλώρη για τη διενέργεια ερευνών στη Μεσόγειο, με το γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν». Πώς ενδέχεται αυτή η ενέργεια να πυροδοτήσει περαιτέρω αντιδράσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα;

Το 2020 το τουρκικό ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» παραβίασε την ελληνική υφαλοκρηπίδα και διενήργησε έρευνες επί των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, για παραπάνω από έναν μήνα. Την περίοδο εκείνη, η κυβέρνηση φάνηκε ανήμπορη να αντιδράσει και περιορίστηκε σε ρητορικές καταγγελίες της Τουρκίας και εσωτερική επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος στην Ελλάδα.

Δεδομένου του γεγονότος πως η απραξία δημιουργεί προηγούμενα και ενθαρρύνει την τουρκική επιθετικότητα, περιμένουμε να δούμε την κυβέρνηση να είναι αυτή τη φορά προετοιμασμένη για παν ενδεχόμενο, έτσι ώστε να αποτρέψει το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» και τα πλοία που θα το συνοδεύουν, από παραβιάσεις των ελληνικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

Τα σενάρια για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών στη γειτονική χώρα πυκνώνουν. Λέγεται πως αυτό επιδιώκεται, έτσι ώστε να παρακαμφθεί το νομικό κώλυμα ότι ο πρόεδρος δεν μπορεί να επανεκλεγεί για πολλοστή φορά, εκτός κι αν πρόκειται για πρόωρες εκλογές. Με τη στάση που έχει υιοθετήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τι πιθανότητες έχει να βρεθεί ξανά στον προεδρικό θώκο;

Μένει ακόμα να δούμε ποιος θα είναι ο πραγματικός αντίπαλος του Ερντογάν, ενώ εκκρεμεί και η στάση που θα κρατήσει το φιλοκουρδικό κόμμα (HDP). Το τουρκικό καθεστώς θα επιλέξει την διενέργεια των εκλογών την βέλτιστη για αυτό, δημοσκοπικά περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι οι εκλογές μπορούν να καθυστερήσουν ή μέχρι και να αναβληθούν, στην περίπτωση που ο Ερντογάν διακρίνει μια πιθανή εκλογική ήττα.

Δεδομένης της εγκληματικής διακυβέρνησής του όλα αυτά τα χρόνια, με φυλάκιση και αφανισμό πολιτικών αντιπάλων και αντιφρονούντων, ο Τούρκος πρόεδρος πραγματικά τρέμει μια πιθανή αποτυχία στην κάλπη. Για τον σκοπό αυτό θα επιχειρήσει μέχρι και κάποια επεισόδια με τους παραδοσιακούς του αντιπάλους, έτσι ώστε να κερδίσει χρόνο και να διεξάγει εν συνεχεία τις εκλογές, έχοντας καταφέρει να παρουσιάσει τον εαυτό του ως νικητή σε μία στρατιωτική διαμάχη.

Κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Ικόνιο, ο Τούρκος πρόεδρος διάβασε δυνατά τα εξής, που αναγράφονταν σε πλακάτ που κρατούσε οπαδός του κόμματός του: «Ας θυσιαστούν οι ζωές μας για σημαία για την πατρίδα. Αρχηγέ, στείλε όλους τους ασεβείς στην Ελλάδα». Ενδέχεται αυτό το περιστατικό να λειτουργήσει τελικά ως «μπούμερανγκ» αντί για «ατού», στις επικείμενες εκλογές;

Ενόψει των εκλογών στην Τουρκία, θα κλιμακωθούν αδιαμφισβήτητα οι εθνικιστικές κορώνες. Νομίζω ωστόσο πως η ακραία, τοξική και ανθελληνική ρητορική στην Τουρκία, δεν περιορίζεται στο κυβερνών κόμμα και τον κυβερνητικό του εταίρο, Μπαχτσελί.

Δυστυχώς παρατηρούμε πως όλα τα κόμματα στην Τουρκία (πλην του HDP), υπερθεματίζουν στην επιθετική ρητορική τους εναντίον της πατρίδας μας. Αυτό από μόνο του αποτελεί μία παγίδα για όλο το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, το οποίο με τις επιλογές του έχει αρχίσει να προκαλεί τον εκφασισμό ολόκληρης της τουρκικής κοινωνίας. Και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο.

Πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, περί πρόθεσης της χώρας να θέσει σε λειτουργία τους S-400, έφερε την άμεση αντίδραση των ΗΠΑ, που προειδοποίησαν πως σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα έρθουν επιπλέον κυρώσεις. Κατά πόσο είναι εφικτό να τηρηθεί κάτι τέτοιο, λαμβάνοντας υπ’όψιν και την καθυστέρηση της ενίσχυσης του τουρκικού εξοπλιστικού προγράμματος, με τα F-16;

Θεωρώ πως η Τουρκία δεν πρόκειται να ρισκάρει νέα αμερικανικά μέτρα και κυρώσεις εναντίον της. Ομοίως δεν πιστεύω πως θα επιλέξει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, την ενεργοποίηση των S-400, και τουλάχιστον για όσον καιρό δεν απειλείται στρατιωτικά από κάποιον αντίπαλο.

Να θυμίσω πως ο πραγματικός λόγος αγοράς του εν λόγω συστήματος ήταν για να προστατευτεί ο Ερντογάν από το ίδιο του το στράτευμα, το οποίο επιχειρεί με αμερικανικού τύπου αεροσκάφη, καθιστώντας δύσκολη την κατάρριψή τους από αντίστοιχα αμερικανικά αντιαεροπορικά συστήματα. Αυτό άλλωστε το είδαμε να συμβαίνει στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 στην Τουρκία, και από τότε μάλιστα δημιουργήθηκε η εν λόγω φοβία του Τούρκου προέδρου.

Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε μια σειρά από συστάσεις, ζητώντας την ακύρωση του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης και τη μη εφαρμογή ουδεμίας ρήτρας για τους υδρογονάνθρακες, που προβλέπει παράνομες γεωτρήσεις στις ΑΟΖ τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική διαμόρφωση της γεωπολιτικής σκηνής και τις εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ των κρατών;

Αν και τα ψηφίσματα της Ευρωπαϊκής Βουλής δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελούν ωστόσο ιδιαίτερα ισχυρά εργαλεία για την επιρροή της διεθνούς κοινής γνώμης, πολιτικής και διπλωματίας.

Το εν λόγω ψήφισμα, παρόλο που δεν επιφέρει κάποια άμεσα αποτελέσματα, ενισχύει την διπλωματική θέση της Ελλάδας, αποδυναμώνει τους φιλότουρκους ηγέτες εντός της ΕΕ, και παρέχει τέλος ένα ισχυρό πολιτικό όπλο στην ελληνική φαρέτρα, για να αναδείξουμε πως η Τουρκία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και αποτελεί ένα κράτος-πειρατή, θέτοντας διαρκώς σε κίνδυνο την ειρήνη στην περιοχή και ιδίως στα ανατολικά ευρωπαϊκά σύνορα.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον καγκελάριο της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, ο Ρ.Τ.Ερντογάν τον κάλεσε «να επιστρέψει στην ουδετερότητα αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η στάση του Βερολίνου από εδώ και στο εξής;

Η Γερμανία διατηρεί δυστυχώς μια συνεπή και διαχρονική φιλοτουρκική πολιτική και αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αλλάξει. Οι λόγοι είναι πολλοί, αναφέρω μόνο τις ισχυρές διμερείς εμπορικές τους σχέσεις, καθώς και την πολυπληθή τουρκική μειονότητα στη Γερμανία. Ωστόσο, βλέπουμε πράγματι μία μικρή αλλαγή στη στάση του Βερολίνου, το οποίο καταγγέλλει τις τουρκικές απειλές περί «εισβολής» στην Ελλάδα.

Αυτό μπορεί να εξηγηθεί όχι ως μια αλλαγή της γερμανικής πολιτικής, αλλά ως μια συνεπής στάση της Γερμανίας, μετά την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, να καταγγέλλει κάθε επεκτατική απειλή ή εξέλιξη εντός ευρωπαϊκού εδάφους. Επί της ουσίας έχει οικοδομηθεί ένα επικοινωνιακό αφήγημα μετά τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, το οποίο καθιστά απαράδεκτες τις τουρκικές απειλές, και αυτό ακριβώς είναι που αναγκάζει τον Σολτς να κρατά μια πιο ορθή και πολιτικά έντιμη στάση.

Το ΥΠΕΞ της Τουρκίας κατηγορεί την Ελλάδα για «παραβιάσεις των δικαιωμάτων της τουρκικής μειονότητας μέσω καταπιεστικών νόμων και πρακτικών». Ποια είναι η άποψή σας γι’ αυτόν τον ισχυρισμό;

Πρόκειται απλώς για διαχρονικές αβάσιμες κατηγορίες της Τουρκίας, οι οποίες μάλιστα πρέπει να υποβαθμίζονται ως τέτοιες. Είναι ένα όπλο που θεωρεί ότι κατέχει η Τουρκία εναντίον μας, και αυτό διότι δεν έχει φροντίσει δυστυχώς η ελληνική πολιτική ηγεσία να καταγγείλει την Άγκυρα, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι οι Τούρκοι έχουν αφανίσει τον Ελληνισμό της Ίμβρου, της Τενέδου και της Κωνσταντινούπολης.

Τέλος, να μην ξεχνάμε πως η Συνθήκη της Λωζάννης αναφέρεται στην μειονότητα της Θράκης ως μουσουλμανική και όχι ως τουρκική, άρα η Ελλάδα δεν λογοδοτεί στην Τουρκία, πόσο μάλλον σε ένα φασιστικό καθεστώς σαν αυτό του Ερντογάν, το οποίο καταδιώκει τους πολίτες του. Σε κάθε περίπτωση οι Έλληνες μουσουλμάνοι της Θράκης αποτελούν μια εύρωστη μειονότητα της χώρας μας, με πλήρως κατοχυρωμένα δικαιώματα ως Ελληνίδες και Έλληνες πολίτες.

Πώς πρέπει να αντιδράσει η Ελλάδα στο άμεσο μέλλον, προκειμένου να προστατευτεί από την στάση της Τουρκίας απέναντί της;

Με πολυδιάστατες συμμαχίες και ενίσχυση των αμυντικών εξοπλισμών. Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια αναγκάστηκε να πάρει τον σωστό δρόμο, ωστόσο ακόμα υστερούμε σε πολλά επίπεδα. Αρχικά, πρέπει να αντιληφθούμε ότι χρειαζόμαστε μια πολυσχιδή εξωτερική πολιτική, η οποία να μην μας περιορίζει μονοδιάστατα και μυωπικά στο αμερικανικό άρμα, αλλά να μας παρέχει και τη δυνατότητα συμμαχιών με διάφορες δυνάμεις σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, περιπτώσεις και περιόδους.

Έπειτα, δεν πρέπει να αρκεστούμε στο κοστοβόρο μονοπάτι της εξαγοράς αμυντικών εξοπλισμών, αλλά παράλληλα να δημιουργήσουμε την δική μας εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Κάτι βέβαια που θα οδηγήσει σε καινοτομίες, ανάπτυξη τεχνολογικών τομέων και απασχόληση.

Συνοψίζοντας, πρέπει ουσιαστικά να μετακινηθούμε από μία πολιτική κατευνασμού που κυριαρχεί μέχρι σήμερα, σε μία πολιτική αποτροπής της ιμπεριαλιστικής Τουρκίας. Διότι το δίλημμα δεν ήταν ποτέ «ειρήνη ή πόλεμος» (στο οποίο σαφώς απαντάμε «ειρήνη»), αλλά «αποτροπή ή πόλεμος». Έναν πόλεμο τον οποίο θα προκαλέσει η αναθεωρητική Τουρκία, αν δεν βρει απέναντί της μία αποφασισμένη και ισχυρή Ελλάδα.

ΠΗΓΗ: vickysmagazine.com