Η οικονομία των ΗΠΑ έχει υποστεί σοβαρή διαρθρωτική ζημιά από τις εισαγωγές που γίνονται από την Κίνα

Bloomberg Businessweek

Απόδοση – επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος

Εάν υπάρχει ένα πεδίο διακομματικής συναίνεσης στις ΗΠΑ, είναι η πολιτική έναντι της Κίνας. Δημοκρατικοί ή Ρεπουμπλικάνοι, όλοι είναι αντικινεζικά “γεράκια”, ανεξάρτητα από το πόσο διαφέρουν σε οτιδήποτε άλλο, από την αντιμετώπιση της πανδημίας μέχρι τα αίτια του πληθωρισμού.

Είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή σε σχέση με πριν από 20 χρόνια, όταν μια πλειοψηφία στην Ουάσινγκτον υποστήριζε την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου στις 11 Δεκεμβρίου 2001. Σημαντικός και καλά τεκμηριωμένος λόγος για τη στροφή αυτή είναι το έργο των οικονομολόγων David Autor, David Dorn και Gordon Hanson. Από το 2013 περιγράφουν λεπτομερώς την “εξάρθρωση” στην οικονομία των ΗΠΑ από την αύξηση των εισαγωγών από την Κίνα, η οποία είχε οδηγήσει σε απώλεια έως 2,4 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας έως το 2011.

Αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως “κινεζικό σοκ” έχει συνδεθεί με την πτώση εισοδημάτων στις κάποτε πολύβουες εργοστασιακές πόλεις, την πολιτική δυσαρέσκεια και την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ, τις φθίνουσες προοπτικές δημιουργίας οικογένειας από τους εργαζόμενους, την κρίση των οπιοειδών και εκείνο που ονομάζεται “θάνατοι απόγνωσης”.

Σε εργασία που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο, οι Autor, Dorn και Hanson τεκμηρίωσαν πώς, ενώ το “κινεζικό σοκ” κορυφώθηκε το 2010, ήταν ακόμη αισθητό το 2019. Όπως αναφέρουν, οι Αμερικανοί πολιτικοί δεν έχουν λάβει σωστά μαθήματα από ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια της πρόσφατης οικονομικής ιστορίας. Κι αυτό έχει σημασία, γιατί έρχονται και άλλα σοκ.

Οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι, συνολικά για την οικονομία των ΗΠΑ, η άνοδος της Κίνας ήταν στην πραγματικότητα ευεργετική. Οι επιτυχίες της Apple με το iPhone δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τις εκτεταμένες εγκαταστάσεις παραγωγής της Foxconn στην Κίνα. Το πρόβλημα είναι ότι οι απώλειες θέσεων εργασίας συγκεντρώθηκαν με ένταση σε μέρη όπως η ζώνη παραγωγής επίπλων της Βόρειας Καρολίνας και οι εργοστασιακές πόλεις στις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ − και οι πολιτικές που προορίζονταν να βοηθήσουν αυτές τις περιοχές να ανακάμψουν ήταν εξαιρετικά δειλές. Γι’ αυτό οι οικονομικές και πολιτικές συνέπειες παραμένουν ορατές.

Αποτυχία

Με άλλα λόγια, το “κινεζικό σοκ” δεν ήταν στην πραγματικότητα αποτυχία εμπορικής πολιτικής. Ήταν πάνω από όλα αποτυχία εσωτερικής οικονομικής πολιτικής.

Οι τρεις υποστηρίζουν ότι καλά χρηματοδοτούμενες, στοχευμένες κρατικές πολιτικές θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει στην αποτροπή της οικονομικής καταστροφής που έπληξε πολλές κοινότητες. Τα πάντα, ωστόσο, από επιδόματα ανεργίας έως προγράμματα επανεκπαίδευσης, ήταν “πολύ περιορισμένης κλίμακας”.

Ορισμένες αμερικανικές ιδιαιτερότητες −συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής εξάρτησης από τους φόρους σε τοπικό (και όχι ομοσπονδιακό) επίπεδο για τη χρηματοδότηση σχολείων και αστυνομικών τμημάτων− στην πραγματικότητα ενισχύουν τον αντίκτυπο των οικονομικών σοκ. Όταν η βιομηχανία εγκαταλείπει μια περιοχή, οι τοπικές αρχές συχνά προχωρούν σε νέες φορολογικές ελαφρύνσεις για να προσελκύσουν νέους εργοδότες. Στη συνέχεια οι κοινότητες παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο, με τη φορολογική βάση να διαβρώνεται, οδηγώντας σε περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες και στις επενδύσεις, αναγκάζοντας οικογένειες να μετακινηθούν αλλού.

Στην εργασία των οικονομολόγων επικρίνονται έντονα τα εργαλεία που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση Τραμπ για να αποκαταστήσει τη ζημία: “Η λύση των λαϊκιστών είναι η άνοδος των φραγμών στις εισαγωγές και το μπλοκάρισμα της μετανάστευσης”. Οι δασμοί Τραμπ στις εισαγωγές από την Κίνα έβλαψαν πολλούς καταναλωτές και επιχειρήσεις, χωρίς να δημιουργήσουν σημαντική αύξηση θέσεων εργασίας. Όταν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τους διατηρεί, απλώς συνεχίζει στον ίδιο δρόμο.

Ο Autor αποδοκιμάζει επίσης την απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από την εμπορική συμφωνία των 12 χωρών του Ειρηνικού που διαπραγματεύτηκε η κυβέρνηση Ομπάμα. Η TPP χτίστηκε με στόχο τη διασφάλιση της θέσης της Αμερικής στον Ειρηνικό και την απόκτηση μόχλευσης έναντι της Κίνας. Καθιέρωνε αυστηρότερους ελέγχους στις κρατικές επιχειρήσεις και νέους κανόνες για ζητήματα όπως οι ροές δεδομένων, που θα είχαν ωφελήσει τους Αμερικανούς. Το ότι ο Μπάιντεν βλέπει την επανένταξη στην TPP ως πολιτικά τοξική απλώς διαιωνίζει ένα λάθος.

Τα νέα σοκ

Η επανεξέταση των διδαγμάτων από την ανεπαρκή απάντηση της Αμερικής στο “κινεζικό σοκ” μπορεί να βοηθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κάνουν καλύτερες επιλογές όταν χτυπήσει ο επόμενος “κατακλυσμός”.

Η ενεργειακή μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι βέβαιο ότι θα φέρει ακόμα έναν γύρο συμπυκνωμένου οικονομικού πόνου. Για κάθε νέο εργοστάσιο μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων που ανοίγει, υπάρχει ένα εργοστάσιο κινητήρων εσωτερικής καύσης καταδικασμένο να κλείσει. Μια κοινότητα κερδίζει, μια άλλη χάνει.

Παρόλο που το σχέδιο Μπάιντεν “Build Back Better” περιλαμβάνει ορισμένες δαπάνες για περιοχές που ενδέχεται να επηρεαστούν, αυτές δεν επαρκούν ούτε κατά διάνοια.

Έρχονται και άλλα πιθανά σοκ: ρομπότ και αυτοματισμός, μια νέα πανδημία και ίσως ακόμα και ένα δεύτερο “κινεζικό σοκ”. Το Πεκίνο έχει φιλοδοξίες να γίνει κυρίαρχος παίκτης σε κλάδους όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι ημιαγωγοί και τους υποστηρίζει με επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουάσινγκτον, ως απάντηση, υιοθέτησε μια δική της βιομηχανική πολιτική, ξεκινώντας με επιδοτήσεις για την κατασκευή εγχώριων εργοστασίων τσιπ.

Ωστόσο η αντιμετώπιση των οικονομικών κραδασμών δεν είναι μόνο αντιμετώπιση ενός γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Έχει να κάνει με τη διασφάλιση της προστασίας των πολιτών από τις επιπτώσεις των αλλαγών. Έχει να κάνει με επιδόματα ανεργίας που να αφορούν όλους και εξίσου, οικονομικά βιώσιμη στέγαση και σχολεία που να μπορούν να προσαρμοστούν στην εκπαίδευση μιας νέας γενιάς εργαζομένων. Είκοσι χρόνια μετά την ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ, δεν είναι ακόμη σαφές ότι στην Ουάσινγκτον έχουν καταλάβει τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω.

capital.gr