Του Χάρη Φλουδόπουλου
Το τηλέφωνο της αρμόδιας υπηρεσίας υδρογονανθράκων των Ελληνικών Πετρελαίων ήχησε προχθές.
Στην άλλη γραμμή βρισκόταν εκπρόσωπος της ιταλικής εταιρείας Enel, που
ενημέρωνε μια μέρα πριν τη λήξη της προθεσμίας του διαγωνισμού για τα
τρία οικόπεδα της Δυτικής Ελλάδος, ότι η Enel τελικώς αποσύρεται, παρότι
μέχρι πριν λίγες ημέρες είχε δηλώσει ότι θα προσέλθει στο διαγωνισμό
και μάλιστα διαπραγματευόταν να καταθέσει κοινή προσφορά με τα ΕΛΠΕ.


Η ιταλική Enel ήταν η τελευταία διεθνής εταιρεία στην οποία προσέβλεπε η ελληνική πλευρά προκειμένου να εμφανίσει έναν διεθνή παίκτη – έστω και μεσαίου βεληνεκούς σε σχέση με την αγορά πετρελαίου – στον μικρό διαγωνισμό που προηγείται του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων που είναι προγραμματισμένος για τις αρχές Μαΐου.

Είχε προηγηθεί σύμφωνα με πληροφορίες η απόσυρση του ενδιαφέροντος από τρεις ακόμη μεγάλες διεθνείς εταιρείες, οι οποίες είχαν εξετάσει το ενδεχόμενο συμμετοχής τους στον ελληνικό διαγωνισμό. Πρόκειται για την αγγλοολλανδική Shell, η οποία σημειωτέον έχει παρουσία στην Αλβανία όπου και εκμεταλλεύεται ένα κοίτασμα, τη γαλλική Total,
η οποία είναι μία από τις εταιρείες που έχει αποκτήσει το περίφημο το
πακέτο των δεδομένων της PGS για το Ιόνιο και αποτελεί έναν ενεργό
παίκτη με ενδιαφέρον για την ευρύτερη περιοχή και την ισπανική Repsol.

Οι ξένοι επενδυτές ουσιαστικά άναψαν κόκκινο φως
δίνοντας ένα σαφές στίγμα επενδυτικής δυσπιστίας προς τη χώρα αλλά και
τη νέα κυβέρνηση, η οποία από την πλευρά της επιχείρησε τις τελευταίες
ημέρες, προφανώς πληροφορούμενη τις εξελίξεις να αμβλύνει την οξεία ρητορική που αναπτύχθηκε προεκλογικά αναφορικά με τις έρευνες για υδρογονάνθρακες.

Θυμίζουμε ότι λίγες ημέρες πριν τις εκλογές το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ Απόστολος Αλεξόπουλος,
ο οποίος μάλιστα φέρεται να αναλαμβάνει θέση γενικού γραμματέα στο
υπουργείο παραγωγικής ανασυγκρότησης, είχε δηλώσει ότι η κυβέρνηση του
κόμματός του θα ακυρώσει όλους τους διαγωνισμούς και θα επανεξετάσει ακόμη και τις υφιστάμενες συμβάσεις
που έχουν υπογραφεί με εταιρείες, προκαλώντας ένα άνευ προηγουμένου
πλήγμα εμπιστοσύνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η συνέντευξη που είχε
δώσει τότε (18 Ιανουαρίου) στην εφημερίδα των Συντακτών είχε τίτλο «Θα τους αλλάξουμε τα … πετρέλαια».

Η δήλωση προχθές του υπουργού Π. Λαφαζάνη ότι ο διαγωνισμός θα γίνει χωρίς πολιτική παρέμβαση, δεν άλλαξε το κλίμα.

Η περίπτωση της Total

Λίγες μέρες πριν την αποτυχία του ελληνικού διαγωνισμού και την απόσυρση
μεγάλων διεθνών εταιρειών από την ελληνική αγορά, στην Κύπρο είχε
στεφθεί με επιτυχία η προσπάθεια της κυβέρνησης με τη συνδρομή όλων των
πολιτικών κομμάτων να μεταπειστεί η Total και τελικώς να παραμείνει στην
κυπριακή ΑΟΖ συνεχίζοντας τις έρευνες για υδρογονάνθρακες.

Θυμίζουμε ότι η γαλλική εταιρεία είχε αρχικά δηλώσει ότι προτίθεται να
αποχωρήσει από την Κύπρο, στο πλαίσιο της περικοπής του επενδυτικού της
budget εξαιτίας της πτώσης των τιμών του πετρελαίου αλλά και εξαιτίας
των μέχρι στιγμής αρνητικών αποτελεσμάτων στις έρευνες που είχε κάνει.

Ωστόσο υπήρξε μια τεράστια κινητοποίηση από την κυπριακή κυβέρνηση
και τελικώς επήλθε συμφωνία ώστε η Total να παραμείνει στην κυπριακή
ΑΟΖ και να συνεχίσει τις γεωφυσικές έρευνες παρατείνοντας το συμβόλαιό
της μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου του 2016. Υπογραμμίζεται ότι για την
απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης να παρατείνει τη σύμβαση της Total
υπήρξε ομοφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και των πολιτικών κομμάτων.

Χθες μάλιστα ο υπουργός ενέργειας της Κύπρου Γ. Λακκοτρύπης σε παρέμβασή
του σε συνέδριο υψηλού επιπέδου για την Ενεργειακή Ένωση στη Ρίγα της
Λετονίας, ζήτησε από την ΕΕ να συνδράμει με την αρωγή της στην ανάπτυξη
του φυσικού αερίου στην Κύπρο. «Η ΕΕ θα καταφέρει να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια πρωτίστως μέσα από την εκμετάλλευση των δικών της εγχώριων πηγών»
τόνισε ο κ. Λακκοτρύπης προσθέτοντας ότι «η ΕΕ θα πρέπει να μιλά με μια
φωνή στους εξωτερικούς της εταίρους» και «είναι απαραίτητο οι τρίτες
χώρες να δείχνουν σεβασμό στο κοινοτικό κεκτημένο και το διεθνές
δίκαιο».

Σημειώνεται ότι στην Κύπρο σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία της
εμπορικής αξιοποίησης του κοιτάσματος της Αφροδίτης, στην οποία
συμμετέχει η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Noble Energy αλλά και η
ισραηλινών συμφερόντων εταιρεία Delek.

Αλλαγή των όρων

Παρά τη χλιαρή προσπάθεια της κυβέρνησης να αμβλύνει την ύστατη στιγμή
πριν το διαγωνισμό τις σκληρές θέσεις περί ακύρωσης όλων των διαδικασιών
που ξεκίνησαν από την προηγούμενη κυβέρνηση, επί της ουσίας οι θέσεις του κυβερνητικού επιτελείου παραμένουν σταθερές κάτι που αποδεικνύεται και από την τοποθέτηση του «σκληροπυρηνικού» Απ. Αλεξόπουλου στη θέση του γενικού γραμματέα του ΥΠΑΠΕΝ.

Δηλαδή το μήνυμα που συνεχίζει να εκπέμπει το υπουργείο είναι ότι η νέα κυβέρνηση επιθυμεί να αλλάξει το μοντέλο εκμετάλλευσης,
με το οποίο η προηγούμενη κυβέρνηση ουσιαστικά άνοιξε την αγορά των
υδρογονανθράκων και μάλιστα με εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα
(πρωτοβουλία Μανιάτη, εξαιρετικά επιτυχημένος γύρος open door με
συνολικά 4 διεθνείς εταιρείες να συμμετέχουν στις κοινοπραξίες
εκμετάλλευσης μαζί με ελληνικές εταιρείες, έρευνες PGS σε Ιόνιο και
Κρήτη, προκήρυξη του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων κλπ).

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αρμόδιος υπουργός έχει προαναγγείλει τη
χρονική μετάθεση του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων, επικαλούμενος όχι μόνο
την αρνητική συγκυρία της αγοράς πετρελαίου (πτώση των τιμών που όντως
επηρεάζει τα επενδυτικά πλάνα των εταιρειών του κλάδου) αλλά την πρόθεση
της κυβέρνησης να αλλάξει το μοντέλο παραχωρήσεων και να
«κρατικοποιήσει» τις κοινοπραξίες που θα εκμεταλλεύονται κοιτάσματα.

Βάσει του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ οι όποιες έρευνες για υδρογονάνθρακες
θα γίνουν με βάση το μοντέλο συμβάσεων PSA (production sharing
agreements). Πρόκειται για το μοντέλο που ακολουθείται σε χώρες όπως Γκάνα, Νιγηρία, Βενεζουέλα αλλά και σε χώρες της Ασίας,
σύμφωνα με το οποίο το κράτος συμμετέχει με μια δική του εταιρεία στις
κοινοπραξίες που ερευνούν και εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα.

Σημειώνεται ότι το μοντέλο που εφαρμόζεται σήμερα στην Ελλάδα και θέλει
να αλλάξει η κυβέρνηση είναι αυτό που ακολουθείται σε πιο προηγμένες δυτικές χώρες
και αγορές όπου τα κοιτάσματα παραχωρούνται για έρευνα και εκμετάλλευση
σε κοινοπραξίες έναντι ενοικίου (royalties), με το κράτος να εισπράττει
ένα σταθερό έσοδο (και τη φορολογία) επί του τζίρου.

Οι προσφορές

Οι προσφορές που κατατέθηκαν χθες στο διαγωνισμό για τα τρία οικόπεδα
της Δ. Ελλάδας, προέρχονται από δύο ελληνικές εταιρείες τα ΕΛΠΕ και την Energean
με «αναγκαστική» δραστηριότητα εντός των ελληνικών συνόρων. Και οι δύο
εταιρείες έκαναν προσπάθειες να αναζητήσουν διεθνή εταίρο να τις
«συνοδεύσει» στην προσφορά τους χωρίς ωστόσο επιτυχία. Βεβαίως στο
μετοχικό κεφάλαιο της Energean και στο ΔΣ με δύο μέλη, μετέχει το
αμερικανικό fund Third Point, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη
του οποίου δεν θα μπορούσε να κατέβει στο διαγωνισμό η ελληνική
εταιρεία. Πάντως, παρά τις προσπάθειες που έγιναν, καμία ξένη ενεργειακή εταιρεία δεν απάντησε θετικά στην προοπτική να αναλάβει «ελληνικό ρίσκο».

Σημειώνεται σε σχέση με την Enel ότι κάποιες πληροφορίες που
διοχετεύτηκαν κυρίως από κυβερνητικές πηγές, ήθελαν την ιταλική εταιρεία
να εκδηλώνει το ενδιαφέρον της για τα τρία οικόπεδα, ενόψει της
αποκρατικοποίησης της ΔΕΗ, στην οποία κυρίως προσέβλεπαν οι ιταλοί.
Ωστόσο η χρονική συγκυρία της διαρροής μαρτυρά ότι κάτι τέτοιο δεν
ισχύει και ότι απλά επιχειρείται να αμβλυνθούν οι αρνητικές εντυπώσεις.

Γεωπολιτική σημασία των ερευνών

Υπογραμμίζεται ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί
στενά τις εξελίξεις που συντελούνται στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Οι Βρυξέλλες έχουν καλλιεργήσει προσδοκίες ότι οι πιθανοί πόροι υδρογονανθράκων της περιοχής μπορούν να αποτελέσουν μια εναλλακτική πηγή τροφοδοσίας ενέργειας και να ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία της Ένωσης.
Στο πλαίσιο αυτό η Ε.Ε. έχει υπογραμμίσει τη σημασία των ερευνών που
γίνονται στην ανατολική Μεσόγειο, τόσο σε Ισραήλ και Κύπρο, όσο και την
προσπάθεια που είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση να
ανοίξει την αγορά και να προκηρύξει το μεγάλο γύρο παραχωρήσεων με τα 20
οικόπεδα σε Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης.

Βασική πολιτική στόχευση των Βρυξελλών σε αυτήν την κατεύθυνση είναι ο
εντοπισμός όσο το δυνατόν περισσότερων «ευρωπαϊκών» κοιτασμάτων που θα
βοηθήσουν στην μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως από τη Ρωσία.

Ο διαγωνισμός αυτός, δηλαδή ο μεγάλος γύρος παραχωρήσεων με τα 20
οικόπεδα σε Κρήτη και Ιόνιο, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Π. Λαφαζάνη, επανεξετάζεται…