Η εξουσία των αγράμματων
Μελετώντας το βιβλίο του Michael Shermer, με τίτλο «Why people believe weird things», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, συνάντησα ένα κεφάλαιο με την επικεφαλίδα: Τα μέσα παρατήρησης διαμορφώνουν τα αποτελέσματα (της παρατήρησης). Αναφέρει εκεί το κλασικό παράδειγμα του ιχθυολόγου που ρίχνει τα δίχτυα του πάντα την ίδια ώρα και στην ίδια τοποθεσία, συγκεντρώνει τα ευρήματά του, τα συστηματοποιεί και καταλήγει σε δύο μεγάλες γενικεύσεις:
(1) κανένα θαλάσσιο ον δεν είναι μικρότερο από πέντε εκατοστά και (2) όλα τα θαλάσσια όντα έχουν βράγχια. Και όταν ο ιχθυολόγος έρχεται αντιμέτωπος με το επιχείρημα πως υπάρχουν πολλοί θαλάσσιοι οργανισμοί με μέγεθος μικρότερο των πέντε εκατοστών και με διαφορετικό αναπνευστικό σύστημα, απαντά πως ό,τι δεν πιάνει το δίχτυ του δεν είναι θαλάσσιος οργανισμός.
Υπερασπίζεται, δηλαδή, πως οτιδήποτε βρίσκεται έξω από το πεδίο της ιχθυολογικής του γνώσης δεν είναι δυνατόν να αποτελεί μέρος του βασιλείου των θαλάσσιων όντων.