Του Marc Champion

“Κερδίζουμε”, δήλωσε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου σε μια επιθετική αλλά και σουρεαλιστική ομιλία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών την Παρασκευή, λίγο πριν τη διαταγή για μαζική αεροπορική επιδρομή με στόχο τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα. Με στρατιωτικούς όρους, είναι δύσκολο να διαφωνήσει κάποιος με αυτό.

Ο Νασράλα, ο οποίος επιβεβαιώθηκε το Σάββατο ότι πέθανε, ήταν επικεφαλής της οργάνωσης που υποστηρίζεται από το Ιράν και υπάρχει κυρίως για να πολεμά το Ισραήλ. Στις 8 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, είχε δώσει εντολή υποστήριξης της Χαμάς, καθώς δεχόταν σκληρά πλήγματα από το Ισραήλ στη Γάζα σε αντίποινα για την άγρια τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ. Τα πυρά ρουκετών που εκτοξεύτηκαν από τον Λίβανο ήταν περιορισμένα, αλλά ήταν πολεμικές πράξεις που κατέστησαν τη Χεζμπολάχ και τον ηγέτη της νόμιμους στόχους.

Είναι πλέον σαφές ότι ήταν λάθος κίνηση, αρκετή για να προκαλέσει το Ισραήλ, αλλά όχι αρκετή για να οδηγήσει σε διπλό μέτωπο τον πόλεμο και να εξαντλήσει τις ένοπλες δυνάμεις του.

Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε την περιφερειακή σημασία όσων συνέβησαν στον Λίβανο τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες. Οι δυνάμεις του Ισραήλ έχουν κάνει εξαιρετική χρήση των πλεονεκτημάτων τους σε επίπεδο πληροφοριών και αεροπορικών δυνάμεων για να εξαλείψουν τη δομή διοίκησης της Χεζμπολάχ. Η πιο ισχυρή δύναμη του λεγόμενου Άξονα Αντίστασης του Ιράν, και η πρώτη γραμμή αποτροπής του Ιράν έναντι οποιασδήποτε ισραηλινής επίθεσης στο πυρηνικό του πρόγραμμα, έχει διαταραχθεί πλήρως. Αυτό ξεκίνησε με την πυροδότηση χιλιάδων παγιδευμένων βομβητών και ασύρματων συσκευών που χρησιμοποιούσε η Χεζμπολάχ και κορυφώθηκε με τη δολοφονία του Νασράλα, μαζί με έναν ακόμη από τους κορυφαίους διοικητές του, έναν άγνωστο αριθμό πολιτών και τον υποδιοικητή των Φρουρών της Επανάστασης στον Λίβανο Αμπάς Νιλφορουσάν.

Νασράλα και Οσάμα Μπιν Λάντεν

Όπως το έθεσε ο καθηγητής Πολεμικών Σπουδών στο King’s College του Λονδίνου, Λόρενς Φρίντμαν: “Πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό από προηγούμενες δολοφονίες. Ήταν πλήρης αποκεφαλισμός”. Ο Αυστραλός πρώην στρατηγός και στρατιωτικός αναλυτής Μικ Ράιαν χαρακτήρισε τον θάνατο του Νασράλα ως τον πιο σημαντικό από τη δολοφονία του πρώην ηγέτη της Αλ Κάιντα Οσάμα Μπιν Λάντεν το 2011.

Ο Ράιαν και ο Φρίντμαν έχουν δίκιο. Ο Μπιν Λάντεν είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση όταν σκοτώθηκε, ενώ η Αλ Κάιντα είχε αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από το Ισλαμικό Κράτος. Ο ρόλος της Χεζμπολάχ, αντίθετα, ενισχυόταν. Πρόκειται για έναν στρατό που εξοπλίζεται όλο και καλύτερα και γίνεται όλο και πιο φιλόδοξος, πολεμώντας στο εξωτερικό στη Συρία και αλλού. Τώρα η Χεζμπολάχ θα είναι αποδιοργανωμένη, επειδή δέχτηκε ένα πολύ σκληρό πλήγμα. Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί στη συνέχεια και αυτό είναι που θα καθορίσει αν το Ισραήλ θα εξασφαλίσει τελικά τη διαρκή ασφάλεια που θα μπορούσε να θεωρήσει ως μια νίκη.

Εισβολή και πίεση για απάντηση

Ο “αποκεφαλισμός” της Χεζμπολάχ δημιουργεί μια στιγμή αδυναμίας. Με την πάροδο του χρόνου, οι νεκροί διοικητές της Χεζμπολάχ θα αντικατασταθούν. Ο ίδιος ο Νασράλα αντικατέστησε έναν δολοφονημένο ηγέτη της Χεζμπολάχ.

Η πίεση για απάντηση θα αυξηθεί και στην Τεχεράνη. Μόλις πριν από λίγους μήνες ο άξονας αντίστασής της φαινόταν να κερδίζει. Η Χαμάς δεχόταν επιθέσεις αλλά επιβίωνε. Το Ισραήλ ήταν μπλεγμένο σε έναν αιματηρό πόλεμο, του οποίου οι επιπτώσεις στους αμάχους έστρεφαν μεγάλο μέρος του κόσμου εναντίον του. Οποιαδήποτε περαιτέρω εξομάλυνση των ισραηλινών σχέσεων με τον αραβικό κόσμο είχε καταστεί πολιτικά αδύνατη. Η αρχή “unity of arenas” του Ιράν – κάτι ανάλογο με της ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, αλλά για τον Άξονα – μπήκε σε εφαρμογή για πρώτη φορά με τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, τους Χούθι της Υεμένης και τις σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ να οργανώνονται για να υποστηρίξουν τη Χαμάς.

Τώρα, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα ενισχύσει την υποστήριξη προς τη Χεζμπολάχ. Σε αντίθεση με τον τρέχοντα αεροπορικό πόλεμο – με το Ισραήλ να διαθέτει από τις πιο εξελιγμένες αεροπορικές δυνάμεις και συστήματα πυραυλικής άμυνας στον κόσμο, ενώ η Χεζμπολάχ τίποτα από αυτά – η Χεζμπολάχ θα μπορούσε τουλάχιστον να ελπίζει ότι θα αντεπιτεθεί στο έδαφος. Ωστόσο, ο κίνδυνος να χαθεί εντελώς η Χεζμπολάχ μπορεί να οδηγήσει τον Χαμενεΐ στο να αναγκάσει τον χωρίς ηγέτη πλέον σύμμαχό του να δεχτεί μια ξεχωριστή εκεχειρία, να εγκαταλείψει τη Χαμάς και να υποχωρήσει από τα ισραηλινά σύνορα. Αυτό θα ήταν ένα ταπεινωτικό πλήγμα, αλλά θα μπορούσε να κρατήσει “ζωντανή” τη Χεζμπολάχ και να αποφύγει έτσι έναν άμεσο πόλεμο με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Νετανιάχου

Η ομιλία του Νετανιάχου στον ΟΗΕ περιείχε πολλές αλήθειες, αλλά ήταν επίσης σουρεαλιστική, επειδή παρουσίαζε έναν παράλληλο κόσμο όπου το Ισραήλ ενσαρκώνει το Καλό και οι εχθροί του το Κακό. Στην πολύπλοκη πραγματικότητα της Μέσης Ανατολής δεν υπάρχει τέτοια ηθική σαφήνεια.

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, για παράδειγμα, αναφέρθηκε στην ισραηλινή δημοκρατία, παρόλο που κάνει ό,τι μπορεί για να διαλύσει τους βασικούς δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Μίλησε για το καλό που αντιπροσωπεύει το Ισραήλ για την περιοχή, επειδή υποστηρίζει την ειρήνη έναντι του πολέμου, ακόμη και όταν αρνιόταν την κατάπαυση του πυρός που ήθελαν οι στρατηγοί του στη Γάζα και ενίσχυε τις εχθροπραξίες με τη Χεζμπολάχ. Παρουσίασε τον εαυτό του ως υπερασπιστή των ομήρων που άρπαξε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, παρόλο που οι οικογένειες των ομήρων οργάνωναν τεράστιες διαδηλώσεις εναντίον του. Μίλησε για προοπτικές περιφερειακής ευημερίας στο πλαίσιο μιας συμφωνίας εξομάλυνσης με τη Σαουδική Αραβία που σύμφωνα με τον ίδιο είναι “πιο κοντά απ’ ό,τι νομίζετε”, ενώ η σαουδαραβική αντιπροσωπεία είχε μόλις αποχωρήσει από την αίθουσα αντί να τον ακούσει να μιλάει. Πάνω απ’ όλα, προσέφερε στους Παλαιστίνιους που υποφέρουν στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη καμία ελπίδα συμφυλίωσης με το κράτος του Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου έχει δίκιο ότι υπάρχει μια ευκαιρία να οικοδομηθεί μια πολύ πιο σταθερή και ευημερούσα Μέση Ανατολή μέσω της συμφιλίωσης μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, αλλά τώρα υπάρχουν σημαντικά εμπόδια για να συμβεί αυτό. Οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία θα ήταν, σε αυτό το σημείο, αδύνατο να υπογραφεί από έναν Σαουδάραβα ηγέτη χωρίς κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και ένα πλαίσιο για κάποιο είδος παλαιστινιακού μέλλοντος.

Η επιθετικότητα του Ιράν πρέπει να περιοριστεί. Η επιτυχία της αεροπορικής εκστρατείας του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ έχει ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την καταστροφή της τρομοκρατικής ομάδας, αλλά μια ακόμη ισραηλινή κατοχή στον νότιο Λίβανο είναι απίθανο να πετύχει αυτόν τον στόχο. Αντίθετα, θα ανανέωνε τον λόγο ύπαρξης της Χεζμπολάχ, σε μια εποχή που ο “αποκεφαλισμός” και η απερισκεψία της την έχουν καταστήσει ευάλωτη στην πίεση από το εσωτερικό του Λιβάνου, όπου μεγάλο μέρος του πληθυσμού την απεχθάνεται.

Μπορεί να υπάρχει μόνο ένα πολύ μικρό χρονικό περιθώριο για τον Νετανιάχου να αναπτύξει μια πολιτική στρατηγική που του λείπει ακόμη για να τερματίσει τον πόλεμο και να εξασφαλίσει την ειρήνη. Αν το έκανε, θα είχε την υποστήριξη ισχυρών παικτών, από τις ΗΠΑ μέχρι τη Σαουδική Αραβία και την πλειοψηφία του λιβανέζικου πληθυσμού που έχει κουραστεί από την κρίση και τη Χεζμπολάχ. Θα έπρεπε να αδράξει την ευκαιρία, αλλά η ομιλία του στον ΟΗΕ δεν πρόσφερε κάποια ένδειξη ότι θα το κάνει.

Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν

Bloomberg, capital.gr