Της Vessela Tcherneva

Ο διορισμός της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία θα ξεκινήσει τις εργασίες της τον Νοέμβριο, έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μεταξύ 2002 και 2022, το μερίδιο του μπλοκ στο παγκόσμιο ΑΕΠ μειώθηκε από 19,9% σε 14,8%. O πόλεμος στην Ουκρανία μπαίνει στον τρίτο χρόνο και τα αποτελέσματα των πρόσφατων εθνικών εκλογών υποδηλώνουν ότι τμήματα του πληθυσμού της ΕΕ επηρεάζονται από τη λαϊκιστική ρητορική. Όπου η ΕΕ μπορούσε προηγουμένως να βασιστεί στο υψηλό οικονομικό της αποτύπωμα για να εξασφαλίσει παγκόσμια επιρροή, πρέπει τώρα να επικεντρωθεί στη βελτίωση της προσέγγισής της για την ασφάλεια. Επιπλέον, για να κρατήσει τους πολίτες του στο πλευρό και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη, το μπλοκ πρέπει να επιδείξει δύναμη εν μέσω της παγκόσμιας πάλης εξουσίας ενεργώντας σύμφωνα με τις γεωπολιτικές του διακηρύξεις. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ θα μπορούσε για άλλη μια φορά να αποδείξει ότι εκπληρώνει έναν παγκόσμιο σταθεροποιητικό ρόλο που στηρίζεται στην αξιοπιστία έναντι των συμμάχων της.

Μία από τις πρώτες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η νέα επιτροπή θα είναι η ανάπτυξη και η βελτίωση της στρατηγικής της έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών – ανεξάρτητα από το αν η Καμάλα Χάρις ή ο Ντόναλντ Τραμπ θα αναλάβει τον Λευκό Οίκο. Η συμβιωτική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ παραμένει ισχυρή, με την ΕΕ να βασίζεται ιδιαίτερα στις ΗΠΑ ως βασικό σύμμαχο σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου και της ασφάλειας.

Αλλά η απροθυμία της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ να συνεργαστεί με την ΕΕ σε θέματα όπως η πυρηνική συμφωνία του Ιράν έδειξε πόσο παρατεταμένη πίεση μπορεί να απειλήσει τη σχέση. Η δυσπιστία και η απογοήτευση για το ΝΑΤΟ αυξήθηκαν και η πίεση στις εμπορικές διαπραγματεύσεις οδήγησε στην κατάρρευση της προτεινόμενης Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Εταιρικής Σχέσης. Η πιθανότητα επανεκλογής του Τραμπ είχε ωθήσει τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν νέες προσεγγίσεις για την ασφάλεια, την άμυνα και τις εμπορικές σχέσεις της με την Κίνα – μέχρι που η παραίτηση του νυν προέδρου Τζο Μπάιντεν και η επακόλουθη υποψηφιότητα του Χάρις, ανανέωσαν την πιθανότητα νίκης των Δημοκρατικών.

Τώρα οι ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής εφησυχάζουν: ανεξάρτητα από το τι φέρνει η 5η Νοεμβρίου, είναι ζωτικής σημασίας η ΕΕ να επιδείξει μια ενιαία προσέγγιση έναντι της Ουάσιγκτον. Η ίδρυση του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας ΕΕ-ΗΠΑ έχει ήδη δείξει τη δυνατότητα των κρατών μελών της ΕΕ να επιτύχουν σημαντική πρόοδο στην προώθηση των συμφερόντων του μπλοκ μέσω της συνεργασίας. Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εφαρμόσει αυτή την προσέγγιση της ενότητας του μπλοκ σε άλλους κρίσιμους τομείς ασφάλειας όπως το ΝΑΤΟ και η σύγκρουση της Ουκρανίας, με στόχο να διασφαλίσει ισχυρή αμερικανική εμπλοκή. Η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη θα παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο όσον αφορά τη διατήρηση του σημερινού επιπέδου αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών των ΗΠΑ. Εάν το κάνει, το μπλοκ θα είναι αναντικατάστατο όσον αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας και τη διασφάλιση της πιθανής μελλοντικής ένταξης του Κιέβου στο ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η σύγκρουση στην Ουκρανία παραμένει μια μακροχρόνια πρόκληση για την ΕΕ και τους άλλους δυτικούς συμμάχους της, με την ευθύνη για το μέλλον της χώρας να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στους ώμους τους. Η συνεχιζόμενη έλλειψη χρηματοδότησης και ο δισταγμός της ΕΕ να δεσμευτεί πλήρως να υποστηρίξει στρατιωτικά και οικονομικά την Ουκρανία έχει εμποδίσει τις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στη σύγκρουση – ή ακόμη και να ασκήσει την απαραίτητη πίεση στον Βλαντιμίρ Πούτιν για να αποτρέψει περαιτέρω ρωσική κλιμάκωση. Αυτή η έλλειψη δράσης οδήγησε στον αυξανόμενο αριθμό θανάτων τόσο αμάχων όσο και στρατιωτικού προσωπικού και έθεσε σε κίνδυνο την ικανότητα της Ουκρανίας να διατηρήσει τις ζωτικές υποδομές και τους πόρους της, όπως τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Η Δύση πρέπει να επαναξιολογήσει την προσέγγισή της για την υποστήριξη του Κιέβου προκειμένου να αποτρέψει περαιτέρω καταστροφικές ζημιές, με αρκετές επιλογές να παραμένουν ανοιχτές για την ΕΕ και την Ουκρανία για να καταπολεμήσουν αποφασιστικά τη ρωσική επιθετικότητα βραχυπρόθεσμα: σαφώς, παρατείνοντας την τρέχουσα “μπούκαρα”. Το σενάριο είναι ανεπαρκές για να αναγκάσει τη Ρωσία να κάνει παραχωρήσεις.

Ενώ η ΕΕ έχει ήδη κινητοποιήσει πόρους για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ουκρανικών δυνάμεων και την υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής έρευνας, αυτή η προσπάθεια πρέπει να είναι πιο τολμηρή και πιο βιώσιμη. Μακροπρόθεσμα, οι δυτικοί αξιωματούχοι θα πρέπει να εξετάσουν πώς η παρέμβασή τους θα μπορούσε να δημιουργήσει προϋποθέσεις για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που δίνει προτεραιότητα στην πολιτική σταθερότητα, την οικονομική ανασυγκρότηση και τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας για να αποτρέψει περαιτέρω επιθετικότητα από τη Ρωσία. Μέσω ισχυρότερης διατλαντικής ολοκλήρωσης (δηλαδή, ένταξη στο ΝΑΤΟ) και συνεργασιών ασφαλείας, οι δυτικοί σύμμαχοι θα μπορούσαν να προσφέρουν στην Ουκρανία πιο αξιόπιστες εγγυήσεις κυριαρχίας και ευημερίας και να δημιουργήσουν την ευκαιρία στο Κίεβο να διαπραγματευτεί τον τερματισμό της σύγκρουσης υπό συνθήκες που προστατεύουν τα συμφέροντά του και τη μελλοντική του σταθερότητα. Ωστόσο, για να καθοδηγηθεί αυτή η προσέγγιση από την Ευρώπη, τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να καθορίσουν τους ρόλους τους σε πιθανές διαπραγματεύσεις – και να υπερασπιστούν τις αποφάσεις τους έναντι μιας πιθανώς εχθρικής κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Εκτός, αλλά όχι αποκλείοντας, τη σύγκρουση στην Ουκρανία, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει επίσης να επιβεβαιώσει το εύρος της ευρωπαϊκής άμυνας. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό ενός σαφούς προϋπολογισμού, την ανάπτυξη μιας νέας κατεύθυνσης συνεργασίας και τη δημιουργία απτών και εφικτών στόχων. Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει με τη δέσμευση της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να δεσμεύσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα κατά την επόμενη πενταετή θητεία, με τα περισσότερα “οικονομικά κράτη” να στρέφονται προς περισσότερες εσωτερικές αμυντικές δαπάνες φοβούμενοι τη Ρωσία. Αυτό όμως δεν είναι καινούργιο. Η ΕΕ αγωνίζεται εδώ και πολύ καιρό να καθιερώσει μια ενιαία αμυντική πολιτική, με τα κράτη μέλη να δίνουν συχνά προτεραιότητα στα δικά τους εθνικά συμφέροντα έναντι της συλλογικής ασφάλειας. Και, καθώς ο ευρωσκεπτικισμός αυξάνεται ακόμη και μεταξύ των πιο ιστορικά φιλοευρωπαϊκών κρατών μελών, αυτό το ζήτημα θα επιδεινωθεί. Για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων περιφερειακών απειλών για την ασφάλεια, των οποίων η ρωσική επιθετικότητα είναι το αποκορύφωμα, η νέα επιτροπή θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη συνεργασία των κρατών μελών της για την καθιέρωση της ΕΕ ως σοβαρού παράγοντα στην άμυνα και την ασφάλεια. Αυτό, με τη σειρά του, θα καταδείξει στα κράτη μέλη του ότι το μπλοκ μπορεί να αναπτύξει μια ενιαία προσέγγιση για την καταπολέμηση των εξωτερικών απειλών.

Σε εθνικό επίπεδο, διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έχουν κοινό νησιωτικό και επικεντρωμένο στην “υπεράσπιση του τρόπου ζωής τους”. Νοιάζονται για την ασφάλεια και τη μετανάστευση, τις τιμές της ενέργειας και τον πληθωρισμό, τη δημογραφία και την άμυνα – αλλά όλα στο πλαίσιο της πατρίδας τους. Αυτή η εσωτερική εστίαση είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο τόσο του ακροδεξιού όσο και του ακροαριστερού λαϊκισμού στην Ευρώπη, όπως παραδειγματίζονται από κόμματα όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία και η Συμμαχία Sahra Wagenknecht στη Γερμανία, που είχαν καλές επιδόσεις στις περιφερειακές εκλογές της χώρας. Τέτοια κόμματα εκμεταλλεύονται συχνά τα εθνικιστικά αισθήματα και ενστερνίζονται τη ρητορική κατά της ΕΕ για να κερδίσουν υποστήριξη, ικανά να μετατρέψουν ζητήματα εξωτερικής πολιτικής σε εσωτερικούς πολιτισμικούς πολέμους. Ως εκ τούτου, είναι όλο και πιο δύσκολο για τις χώρες της ΕΕ να διατηρήσουν την ενότητα σε βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας: τώρα το μπλοκ πρέπει να επιλύσει τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής όχι μόνο για να βελτιώσει την παγκόσμια θέση της Ευρώπης, αλλά και να προσπαθήσει να νικήσει τις ευρωσκεπτικιστικές αφηγήσεις και να επιδείξει τη δύναμη του μια πιο ενοποιημένη ΕΕ.

Οι συζητήσεις για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, γνωστό ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, δεν έχουν ξεκινήσει και το “χριστουγεννιάτικο δέντρο” των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων μπορεί να έχει ξεπεράσει τους διαθέσιμους πόρους του. Αλλά για να πείσει τον κόσμο και τους πολίτες του ότι λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες τους, η ΕΕ πρέπει να δράσει σε αυτές τις άμεσες προκλήσεις ασφάλειας. Η νέα επιτροπή πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να είναι προορατική όσον αφορά τη θέση της για την άμυνα – μεταξύ άλλων δημιουργώντας μια καλύτερη θέση εκκίνησης από την οποία η Ουκρανία μπορεί να διαπραγματευτεί μια διαρκή ειρήνη, αντί να γίνει μάρτυρας ενός νέου πολέμου υπό τη Ρωσία σε μερικά χρόνια. Η επιτροπή πρέπει επίσης να είναι προετοιμασμένη για λιγότερη Αμερική στην άμυνα και την ασφάλεια, ανεξάρτητα από το ποιος υποψήφιος θα κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές. Το πιο σημαντικό, θα πρέπει να καθησυχάσει τους πολίτες της ΕΕ ότι προστατεύονται καλύτερα εντός της Ένωσης, παρά από τις κυρίαρχες αφηγήσεις των ευρωσκεπτικιστών. Τώρα είναι η ώρα να δείξει η ΕΕ ότι μπορεί να δράσει.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου

Αναδημοσίευση από το capital.gr