Των Angela Mehrer, Jana Puglierin

Οι γερμανικές πολιτειακές εκλογές συνήθως περιστρέφονται γύρω από θέματα όπως η μετανάστευση και η κοινωνική ασφάλιση. Αλλά οι πρόσφατες εκλογές στη Θουριγγία και τη Σαξονία στα ανατολικά της χώρας απέδειξαν ότι οι θέσεις για την εξωτερική πολιτική είναι εξίσου αποτελεσματικές για την απόκτηση ψήφων.

Στη Θουριγγία, η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ήρθε πολύ μπροστά από τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) και στη Σαξονία ήταν δεύτερη, μια ανάσα από την πρώτη θέση.  Η σοσιαλιστική και πολιτιστικά συντηρητική Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW) – που ιδρύθηκε μόλις τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους – ήρθε τρίτη και στις δύο πολιτείες, κερδίζοντας περισσότερες ψήφους συνδυαστικά από τα κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού. Θα είναι σχεδόν αδύνατο να σχηματιστεί κυβέρνηση σε οποιοδήποτε κράτος χωρίς τη συμμετοχή του AfD ή του BSW. Το AfD είναι πιθανό να παραμείνει στην αντιπολίτευση λόγω έλλειψης πρόθυμων εταίρων συνασπισμού, αλλά το BSW θα μπορούσε σύντομα να εισέλθει στην κυβέρνηση και στα δύο κράτη. Και τα δύο κόμματα αναμένεται να επιτύχουν παρόμοια ισχυρά αποτελέσματα στις πολιτειακές εκλογές του Βρανδεμβούργου στις 22 Σεπτεμβρίου.

Η άνοδος και των δύο κομμάτων θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά τη συζήτηση για την εξωτερική πολιτική της Γερμανίας. Είτε στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση, η άνοδος της ρητορικής του AfD και του BSW κινδυνεύει να μετατοπίσει τις θέσεις της Γερμανίας προς τις αντιδυτικές πολιτικές. Ακριβώς καθώς η χώρα ετοιμάζεται να εκλέξει νέο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο το επόμενο έτος, τα κεντρώα κόμματα μπορεί να αισθάνονται πιεσμένα από την αυξανόμενη δημοτικότητα της λαϊκιστικής εξωτερικής πολιτικής να υιοθετήσουν ορισμένα από τα στοιχεία της ή να κινδυνεύσουν να πέσει η υποστήριξη.

Οι τοπικές εκλογικές εκστρατείες του AfD και του BSW είδαν τις πολιτικές τους για τον τερματισμό της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, την προσέγγιση με τη Ρωσία και την αντίθεση στη στάθμευση αμερικανικών οπλικών συστημάτων μεγάλης εμβέλειας στη Γερμανία να γίνονται θέματα συζήτησης στις πλατείες της αγοράς από την Ερφούρτη έως τη Βαϊμάρη. . Τηρώντας αυτές τις θέσεις, και τα δύο κόμματα στοχεύουν να χρησιμοποιήσουν την εξωτερική πολιτική ως μέρος της ρήξης τους με την “ελίτ” που ισχυρίζονται ότι κυβερνά χωρίς να υπολογίζουν τα συμφέροντα του κανονικού, λογικού πολίτη. “ΠΟΛΕΜΟΣ ή ΕΙΡΗΝΗ; Έχεις την επιλογή ΤΩΡΑ!” διαβάστε τις αφίσες της εκστρατείας της BSW, υποδηλώνοντας ότι εναπόκειται στους ψηφοφόρους στη Θουριγγία και τη Σαξονία να τερματίσουν τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Είναι αλήθεια ότι η ανατολή δεν είναι αντιπροσωπευτική της Γερμανίας στο σύνολό της. Έρευνες δείχνουν ότι οι Ανατολικογερμανοί είναι γενικά πολύ πιο δύσπιστοι απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ και η υποστήριξη προς την Ουκρανία είναι λιγότερο έντονη από ό,τι μεταξύ των δυτικών ομολόγων τους. Συνθήματα όπως “Ειρήνη είναι τα πάντα” (AfD) ή “Δώσε στην ειρήνη ένα σπίτι ξανά” (BSW) πέφτουν σε πιο γόνιμο έδαφος στα ανατολικά, όπου οι αντίπαλοι της αποστολής όπλων στην Ουκρανία είναι η πλειοψηφία. Αλλά τα αισθήματα ανασφάλειας και οι ανησυχίες για εμπλοκή σε μια στρατιωτική σύγκρουση αυξάνονται και στη Δύση, όπου αυξάνονται οι αμφιβολίες για την ανάγκη ενίσχυσης των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων. Ομοίως, η επιτυχία του AfD δεν περιορίζεται στα ανατολικά. Έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου, μετά το CDU, και βρίσκεται σταθερά στη δεύτερη θέση για τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025.

Αλλά η πρόκληση για το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας είναι ακόμη βαθύτερη. Το AfD και το BSW δεν ζητούν απλώς μια αντι-δυτική πολιτική που αμφισβητεί τη νέα κατεύθυνση που έχει πάρει το Βερολίνο. Θέλουν να επανατοποθετήσουν τη Γερμανία στην Ευρώπη και τον κόσμο. Το AfD επικρίνει συνεχώς τον δυτικό προσανατολισμό της Γερμανίας. Αντίθετα, το κόμμα έχει τοποθετηθεί ως υπερασπιστής της εθνικής κυριαρχίας. Στο έγγραφο στρατηγικής του 2021 “Realpolitik in the German Interest”, το κόμμα υποστήριξε ότι η Γερμανία πρέπει να αναλάβει “ειδικό ρόλο γεφύρωσης και διαμεσολάβησης στη ρωσοασιατική περιοχή” – μια στάση που παρέμεινε αμετάβλητη από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, αυτή η θέση ενισχύθηκε περαιτέρω στο ευρωπαϊκό εκλογικό μανιφέστο του AfD το 2024, όπου το κόμμα καλεί τη Γερμανία να αναζητήσει καθεστώς παρατηρητή στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και να επεκτείνει τις σχέσεις με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση. Σε ένα συνέδριο του AfD το 2023, ο ηγέτης του κόμματος Τίνο Χρουπάλλα κάλεσε την Ευρώπη να σταματήσει να είναι “παράρτημα της Δύσης”. Το AfD θεωρεί την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα “μη αναμορφώσιμο και αποτυχημένο έργο” και ο θαυμασμός του για το Brexit ως πρότυπο για τη Γερμανία δείχνει την ευρύτερη ατζέντα του να αντικαταστήσει την ΕΕ με μια “ένωση ευρωπαϊκών εθνών”.

Εν τω μεταξύ, η πλατφόρμα του BSW στη Θουριγγία και τη Σαξονία κάλεσε για άμεσες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία, καταδίκασε τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, προειδοποίησε για την αύξηση της γερμανικής στρατιωτικοποίησης και αντιτάχθηκε στη στάθμευση γερμανικής ταξιαρχίας στη Λιθουανία. Την ίδια στιγμή, το BSW απηχεί τη ρητορική του AfD για τις διατλαντικές σχέσεις με την ηγέτη του κόμματος, Σάρα Βάγκενκνεχτ, αναφερόμενη στον Όλαφ Σολτς ως Αμερικανό “υποτελή καγκελάριο”. Το BSW ευθυγραμμίζεται επίσης με το AfD ως προς την αντίληψή του για την ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το μπλοκ “στο σημερινό σύνταγμά του βλάπτει την ευρωπαϊκή ιδέα”.

Οι αλληλεπικαλυπτόμενες ατζέντες του AfD και του BSW υπογραμμίζουν έναν κοινό στόχο: την αντιστροφή της μεταπολεμικής τροχιάς της Γερμανίας απομακρύνοντας από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, μακριά από τις ΗΠΑ και προς μια πιο εθνικιστική στάση. Η αντιδυτική ρητορική τους εκτείνεται πέρα από τα σύνορα της Γερμανίας, με απήχηση στους λαϊκιστές σε όλη την Ευρώπη που υποστηρίζουν ότι η πραγματική αποσταθεροποιητική δύναμη στην περιοχή είναι οι ΗΠΑ και όχι η Ρωσία.

Το BSW έφτασε στο σημείο να υποσχεθεί στους ψηφοφόρους του ότι θα συμμετάσχει σε μια πολιτειακή κυβέρνηση μόνο εάν ήταν υπέρ των άμεσων διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και κατά της τοποθέτησης αμερικανικών οπλικών συστημάτων στη δυτική Γερμανία – ακόμα κι αν αυτές οι αποφάσεις δεν εμπίπτουν την αρμοδιότητα του κράτους. Αυτό φέρνει τον πιθανό εταίρο του στο συνασπισμό, το CDU, σε δύσκολη θέση.

Ο λαϊκισμός εξωτερικής πολιτικής του AfD και του BSW θα πρέπει να αναγκάσει το κατεστημένο να αξιοποιήσει καλύτερα την προστιθέμενη αξία συμμαχιών όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της ασφάλειας και της ευημερίας των Γερμανών πολιτών. Η εξωτερική πολιτική του Βερολίνου χρειάζεται μια νέα κοινωνική συναίνεση. Όλα τα κεντρώα κόμματα, από τους Πράσινους μέχρι το CDU και τη Χριστιανοκοινωνική Ένωση, καλό θα ήταν να μην αφήσουν τη συζήτηση στα εξτρεμιστικά περιθώρια αλλά να τη διεκδικήσουν ξανά για το κέντρο.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου

Αναδημοσίευση από το capital.gr