Τις επόμενες δεκαετίες η θερμοκρασία στο Αζερμπαϊτζάν θα αυξηθεί ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, η αύξηση της θερμοκρασίας θα φθάσει το 4,7% στη δεκαετία του 2090, γεγονός που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε χαμηλότερες αποδόσεις καλλιεργειών, ερημοποίηση και προβλήματα με την παροχή νερού.

Το Αζερμπαϊτζάν δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις της ίδιας της Σύμβασης του Άαρχους, τις ίδιες διατάξεις για τη διασυνοριακή ρύπανση και δεν αναλαμβάνει την ευθύνη, προσπαθεί να πολιτικοποιήσει αυτές τις συμβάσεις. Έχουν ένα καλά οργανωμένο σύστημα, όπως το είδαμε στο Αρτσάχ.

Το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί το περιβαλλοντικό ζήτημα, μεταξύ άλλων και ως πολιτικό εργαλείο στον αγώνα του με την Αρμενία. Στο εγγύς μέλλον, η κατεύθυνση αυτή είναι πιθανό να γίνει ακόμη πιο έντονη ενόψει της COP29 – της διάσκεψης του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στο Μπακού.

Μετά την ερήμωση του Αρτσάχ, η αζέρικη πλευρά έχει τοποθετηθεί ως πρωτοπόρος στον αγώνα κατά της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Εν τω μεταξύ, η τρέχουσα πραγματικότητα στο Αζερμπαϊτζάν δείχνει το αντίθετο.

Πολλές διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικές οργανώσεις θεωρούν απαράδεκτη τη διεξαγωγή της COP29 στο Μπακού. Πρώτα από όλα μιλούν για εκδηλώσεις επιθετικότητας, πολιτικής αιχμαλωσίας και καταπίεσης, αλλά η Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή έχει και άμεση περιβαλλοντική πτυχή και προβλήματα.

Αν λάβουμε υπόψη τις περιβαλλοντικές δηλώσεις του Αζερμπαϊτζάν, μπορούμε να εκτιμήσουμε κατά προσέγγιση τι είδους περιβαλλοντική εκστρατεία αναμένεται κατά της Αρμενίας κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή που θα πραγματοποιηθεί στο Μπακού τον Νοέμβριο.

Παρόλο που το επίσημο Ερεβάν δεν έχει ακόμη λάβει την απόφαση για τη συμμετοχή στο φόρουμ, η πρόσκληση από το Μπακού στάλθηκε στον Αρμένιο υπουργό Εξωτερικών, αλλά ανεξάρτητα από την απόφαση, η αρμενική πλευρά θα πρέπει μάλλον να θέσει περιβαλλοντικούς στόχους στην απάντησή της.

Εκ πρώτης όψεως, η χώρα αυτή τοποθετείται ως πρωτοπόρος στον αγώνα κατά της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Εν τω μεταξύ, μόνο αν συνεχιστεί η τρέχουσα πολιτική του Αζερμπαϊτζάν στον τομέα της ενέργειας, οι περιβαλλοντολόγοι προβλέπουν αναπόφευκτους κινδύνους.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, τις επόμενες δεκαετίες η θερμοκρασία στο Αζερμπαϊτζάν θα αυξηθεί ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, η αύξηση της θερμοκρασίας θα φθάσει το 4,7% στη δεκαετία του 2090, γεγονός που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε χαμηλότερες αποδόσεις καλλιεργειών, ερημοποίηση και προβλήματα με την παροχή νερού.

Αφήνοντας στην άκρη αυτά τα ζητήματα, το Αζερμπαϊτζάν μιλά συνεχώς για τα αρμενικά ορυχεία, τη ρύπανση των ποταμών, τη λειτουργία εργοστασίων, την πυρηνική ενέργεια και τη χρήση των πόρων του Αρτσάχ. Η αζέρικη πλευρά κατάφερε ακόμη και να μεταφέρει το μεταλλουργικό εργοστάσιο που λειτουργεί στο Yeraskh στην περιοχή Ararat, παρόλο που οι δείκτες του εργοστασίου ήταν σύμφωνοι με την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων της EIA. Υπενθυμίζοντας αυτό, η Inga Zarafyan, επικεφαλής της ενημερωτικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Ecolur, υποστηρίζει ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει πολύ σοβαρότερες παραβιάσεις των διεθνών συμβάσεων.

«Το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο, έχοντας υπογράψει πολλές συμβάσεις, δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις της ίδιας της Σύμβασης του Άαρχους, τις ίδιες διατάξεις για τη διασυνοριακή ρύπανση και δεν αναλαμβάνει την ευθύνη, προσπαθεί να πολιτικοποιήσει αυτές τις συμβάσεις. Έχουν ένα καλά οργανωμένο σύστημα, όπως το είδαμε στο Αρτσάχ. Το σχήμα λειτουργεί έως ότου οι διεθνείς οργανισμοί δεν του δώσουν προσοχή. Εμείς θα δώσουμε προσοχή σε σοβαρούς διεθνείς οργανισμούς όταν οι αξιωματούχοι μας, τα υπουργεία μας, που γνωρίζουν πολύ καλά πού συμβαίνουν τα πράγματα, θα κάνουν το κατάλληλο βήμα: θα παρουσιάσουν το σχήμα, εμείς θα παρουσιάσουμε γεγονότα, υποθέσεις κ.λπ. Κάνουμε τις δικές μας ανακοινώσεις, αλλά το επίπεδο είναι λίγο διαφορετικό».

Το εντυπωσιακό παράδειγμα της μη εισηγμένης περιβαλλοντικής «πολιτικής» του Αζερμπαϊτζάν ήταν το «κλειστό» Αζερμπαϊτζάν πέρυσι, κατά τη διάρκεια των γεγονότων στο χωριό Soyudlu στην περιοχή Getabek που συνορεύει με την Αρμενία.

Οι κάτοικοι του χωριού διαμαρτυρήθηκαν για την κατασκευή του δεύτερου λάκκου απορριμμάτων χρυσωρυχείου. Σύμφωνα με αυτούς, ως αποτέλεσμα της παρουσίας βαρέων μετάλλων και κυανίου στην τεχνητή λίμνη, το περιβάλλον μολύνεται σοβαρά, το Κουρν μολύνεται και οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η κυβέρνηση «έλυσε» αυτό το περιβαλλοντικό πρόβλημα με δακρυγόνα, ρόπαλα και συλλήψεις. Ένας περιβαλλοντικός ακτιβιστής βρίσκεται ακόμα στη φυλακή επειδή υποστήριξε αυτή τη διαμαρτυρία.

Ο διεθνής Τύπος έχει επανειλημμένα γράψει ότι η οικονομία του Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, κυρίως από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι αρχές της χώρας αυτής σκοπεύουν να αυξήσουν την παραγωγή φυσικού αερίου κατά 1/3 τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, το Μπακού έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά περισσότερο από ένα τρίτο σε σύγκριση με το 1990 έως το 2030 και κατά 40% έως το 2050. Όσον αφορά την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία είναι πιο ευνοϊκή από περιβαλλοντική άποψη, μέχρι στιγμής από το Μπακού έχουν ακουστεί μόνο προφορικές δηλώσεις.

Πρόσφατα κατά τη διάρκεια περιβαλλοντικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Ναχτσιβάν ο Γενικός Εισαγγελέας του Αζερμπαϊτζάν δήλωσε, ότι η Αρμενία ρυπαίνει σκόπιμα τον ποταμό Αράκς με χημικά και ραδιενεργά απόβλητα. Οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι κάθε κράτος έχει το ένα ή το άλλο περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά οι λύσεις βρίσκουν με βάση των διεθνών συμβάσεων και όχι της πολιτικής.

Για την αρμενική πλευρά, η ανάδειξη συγκεκριμένων περιβαλλοντικών προβλημάτων του Αζερμπαϊτζάν συνδέεται με διάφορες δυσκολίες. Σύμφωνα με την Ναζελί Βαρντανιάν, πρόεδρο της ΜΚΟ Δάση της Αρμενίας, αυτός είναι ο λόγος, καθώς και είναι μια προειδοποίηση ότι η αρμενική πλευρά δεν εργάζεται ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση. «Δεν πρέπει να αναλάβουμε καμία δράση εναντίον της χώρας, αυτό πρέπει να γίνει από το κράτος. Τι μπορούμε να κάνουμε με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο; Μπορούμε να πούμε μ’ονο ότι επηρεάζει την κλιματική αλλαγή αλλά είναι τόσο μακριά από εμάς που δεν μπορούμε να το εξετάσουμε άμεσα. Αυτό πρέπει να ενδιαφέρει τη Γραμματεία της Σύμβασης και τους υπαλλήλους της.

Τις προάλλες το αμερικανικό περιοδικό Politico αναφέρθηκε στην COP29 και έγραψε ότι το Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και πολλές εταιρείες φοβούνται ότι το Μπακού ασχολείται με το «πράσινο ξέπλυμα» (Greenwashing). Αυτός είναι ένας διεθνής όρος που σημαίνει «δόλιο μάρκετινγκ». Με άλλα λόγια, προσποιείται ότι είναι φιλικό προς το περιβάλλον, αλλά στην πραγματικότητα απλώς χειραγωγεί τους πελάτες!