Καθώς η Τουρκία προχωρά στην ανάπτυξη του δικού της γηγενούς πολυεπίπεδου συστήματος αεράμυνας χωρίς τους S-400 Triumf που αγόρασε από τη Ρωσία, ένας γνωστός πρώην υπουργός της Τουρκίας πρότεινε σε συνέντευξή του ότι η πιο συνετή επιλογή για την Άγκυρα θα ήταν να ξεπουλήσει τα αμφιλεγόμενα ρωσικά συστήματα αεράμυνας.

Αποκλείστηκε το S-400 σε μελλοντικό σχεδιασμό

Σε μια πρόσφατη εξέλιξη, η Τουρκία ανακοίνωσε σχέδια για ένα υπερσύγχρονο, εγχώρια αναπτυγμένο πολυεπίπεδο σύστημα αεράμυνας που ονομάζεται «Χαλύβδινος Θόλος».

Σε μια εκπληκτική ανατροπή, το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400 των 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων (το S-400 Triumf είναι ένα κινητό σύστημα πυραύλων εδάφους-αέρος που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1990 από τη ρωσική NPO Almaz) έχει αποκλειστεί από αυτή τη νέα φιλόδοξη πρωτοβουλία.

Το προηγμένο σύστημα αεράμυνας δεν έχει ενεργοποιηθεί ούτε τεθεί σε λειτουργία από τότε που ελήφθη από τον ρωσικό κρατικό εξαγωγέα Rosoboronexport πριν από σχεδόν πέντε χρόνια.

Τον Δεκέμβριο του 2023, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ διευκρίνισε ότι τα πυραυλικά συστήματα εδάφους-αέρος S-400 που αγόρασε η Τουρκία από τη Ρωσία θα παραμείνουν στο απόθεμα του στρατού και θα χρησιμοποιηθούν όπως απαιτείται.

Αυτό έχει εγείρει πολλά ερωτήματα, ειδικά από τη στιγμή που η Τουρκία αγόρασε ένα S-400 από τη Ρωσία παρά τη σφοδρή αντίθεση και τις προειδοποιήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ πίστευαν ότι το ρωσικής κατασκευής σύστημα θα έθετε σε κίνδυνο το πρόγραμμα των F-35, του οποίου η Τουρκία ήταν σοβαρό μέλος.

 Παρά τις πολυάριθμες προειδοποιήσεις, η Τουρκία προχώρησε στην υπογραφή της συμφωνίας αγοράς S-400 με τη Ρωσία το 2017, καθώς απαιτούσε ένα σύστημα αυτού του διαμετρήματος εκείνη την εποχή.

Μετά την πρώτη αποδοχή των S-400 από την Άγκυρα το 2019, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον αμυντικό τομέα της Τουρκίας και απομάκρυναν την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35.

Η Τουρκία επέλεξε το αμυντικό S-400 έναντι του επιθετικού αεροσκάφους stealth πέμπτης γενιάς F-35 που θα το είχε εκτοξεύσει στην ομάδα των λίγων εκλεκτών με αυτή την προηγμένη ικανότητα.

το τουρκικό S-400 δοκιμάστηκε στη Σινώπη το 2020

Ωστόσο, παρά όλους τους κινδύνους και την επείγουσα ανάγκη που επέδειξε η Τουρκία για την αγορά, το σύστημα αεράμυνας S-400 δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί. Οι ειδικοί εικάζουν ότι η διαμάχη εντείνεται από το γεγονός ότι το σύστημα, που αποκτήθηκε με σημαντικό κίνδυνο, δεν περιλαμβάνεται στο πλαίσιο πυραυλικής άμυνας της χώρας.

Ωστόσο, ένας πρώην υπουργός της Τουρκίας,  γνωστός για τη διαμεσολάβηση της ειρήνης μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας μετά την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού από τουρκικό F-16 έδωσε κάποιες πληροφορίες. Μιλώντας σε συνέντευξή του σε  τουρκικό έντυπο , ο Τζαβίτ Τσαγλάρ/ Cavit Çağlar είπε ότι η Τουρκία πρέπει να απαλλαγεί από τους S-400 πουλώντας τους σε τρίτη χώρα.

Να πουληθούν οι S-400! Αλλά, σε ποιον;

Ο Τσαγλάρ είπε κατηγορηματικά, «Αν ήμουν εγώ, θα πουλούσα τους S-400», προσθέτοντας ότι υπάρχουν κράτη που θα ήταν πρόθυμα να αγοράσουν το σύστημα.

Όταν ρωτήθηκε εάν η Τουρκία θα μπορούσε να πουλήσει τους S-400 στο εταίρο της Αζερμπαϊτζάν, ο Τσαγλάρ είπε: «Όχι, το Πακιστάν θα τους αγοράσει, η Ινδία θα τους αγοράσει».

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απένειμε μετάλλιο φιλίας στον Cavit Çağlar για τη συμβολή του στις τουρκο-ρωσικές σχέσεις / 2017 (T24)

Παρόλο που ήταν εκτός υπηρεσίας για δεκαετίες, ο Τσαγλάρ ήταν ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση των σοβαρά τεταμένων σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας μετά την κατάρριψη από την Τουρκία ρωσικού βομβαρδιστικού πάνω από τα συριακά σύνορα τον Νοέμβριο του 2015.

Σε αναγνώριση του έργου του, η Ρωσία του απένειμε το διάταγμα της Φιλίας το 2017. Η πρότασή του σχετικά με την αντίδραση της Ρωσίας στην πώληση των S-400 από την Τουρκία μπορεί, επομένως, να είναι αρκετά σημαντική.

Υποστηρίζοντας μια πιθανή πώληση, ο πρώην πολιτικός είπε ότι η πώληση των S-400 θα διευκόλυνε την απόκτηση σύγχρονων F-16 από την Τουρκία και θα της επέτρεπε να επανενταχθεί στο πρόγραμμα F-35 Joint Strike Fighter, από το οποίο η Ουάσιγκτον την απέβαλε το 2019 μετά την αμφιλεγόμενη εξαγορά.

Όταν ρωτήθηκε εάν θα διαπραγματευόταν μια πιθανή πώληση του συστήματος σε τρίτη χώρα με τη Ρωσία, ο Τσαγλάρ είπε ότι οι άνθρωποι στην εξουσία θα πρέπει να το κάνουν.

Ωστόσο η Τουρκία θα πρέπει να λάβει έγκριση από το Κρεμλίνο για να πουλήσει τους S-400 σε τρίτο μέρος – μια πιθανότητα που παραμένει μακρινή καθώς η Άγκυρα δεν έχει κάνει καμία ένδειξη ότι θέλει να απαλλαγεί από το σύστημα. Αντίθετα, μέχρι στιγμής έχει απορρίψει όλες αυτές τις εκκλήσεις.

Πιθανή πώληση S-400 από την Τουρκία

Η Τουρκία έπεισε ήδη τις ΗΠΑ να πουλήσουν τα F-16 στην Άγκυρα τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους και ίσως να μην χρειαστεί να παραδώσει τους S-400 για να εξασφαλίσουν τα τζετ.

Η Άγκυρα φέρεται να έχει υποχωρήσει και να μειώσει τον αριθμό των κιτ αναβάθμισης και τα πυρομαχικά που προορίζονται για τον εκσυγχρονισμό των γηρασμένων F-16 της και επί του παρόντος κοιτάζει το Eurofighter Typhoon.

Ίσως αξίζει τον κόπο να διερευνηθεί εάν η Τουρκία θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανταλλαγής των συστημάτων S-400 για μια πιθανή απόκτηση αεροσκαφών F-35 Lightning II.

Πριν αποβληθεί από την κοινοπραξία των F-35, η Τουρκία ήταν κύριος συμμετέχων. Με σχέδια αγοράς 100 F-35A για την αεροπορία της, η Τουρκία συμμετείχε επίσης στην παραγωγή περισσότερων από 900 ανταλλακτικών F-35 για αερομεταφορείς σε όλο τον κόσμο.

Ο ανταγωνισμός με την Ελλάδα

Με τον παμπάλαιο εχθρό και αντίπαλό της, την Ελλάδα, να επιλέγει τώρα ένα μαχητικό αεροσκάφος F-35 εκτός από το Rafales στο απόθεμά της, η Τουρκία πρέπει σίγουρα να προσθέσει περισσότερα δόντια στον εναέριο στόλο της.

Ευτυχώς, οι δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν προχωρήσει πολύ, με την Ουάσιγκτον να υπαινίσσεται ένα πιθανό τέλος του σχίσματος και μια πιθανή πώληση F-35 στην Τουρκία.

Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών είπε ότι η Τουρκία ενδέχεται να μπορέσει να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35, υπό τον όρο ότι το πρόβλημα των S-400 διορθωθεί. Ωστόσο, η Άγκυρα συνεχίζει να μην σχολιάζει το θέμα.

Η τουρκική ηγεσία αρνήθηκε να κάνει πίσω στην απόφαση να διατηρήσει τους S-400. Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ διέψευσε αναφορές ότι η Άγκυρα σκόπευε να δώσει πυραυλικά συστήματα εδάφους-αέρος που αγόρασε από τη Ρωσία σε άλλη χώρα, πιθανότατα την Ουκρανία. «Η μεταφορά των S-400 σε οποιαδήποτε χώρα αποκλείεται», είπε στο CNN Turk.

Οι ειδικοί προτείνουν ότι η σταθερή υποστήριξη της Τουρκίας στους ρωσικούς S-400 οφείλεται σε πληθώρα άλλων παραγόντων. Οι καθηγητές David E. Banks του King’s College του Λονδίνου και η Lisel Hintz του Πανεπιστημίου Johns Hopkins υποστήριξαν σε μια μελέτη ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν μπόρεσε να υποχωρήσει από τη σύμβαση S-400 λόγω των εσωτερικών πιέσεων και της σημασίας που έχει για την κυβέρνησή του.

Εάν η Τουρκία σκεφτόταν να πουλήσει τους S-400, θα χρειαζόταν την έγκριση της Ρωσίας.

Είναι ενδιαφέρον ότι η Ινδία παλεύει με καθυστερήσεις στην παράδοση των συστημάτων S-400 από τη Ρωσία. Η μεταφορά του συστήματος S-400 στην Ινδία δεν είναι κακή ιδέα, αλλά το Νέο Δελχί έχει ψυχρούς δεσμούς με την Άγκυρα, επομένως οποιαδήποτε συμφωνία είναι μάλλον απίθανη.

Ο άλλος δυνητικός αγοραστής που περιλήφθηκε στη λίστα από τον  Τσαγλάρ ήταν το Πακιστάν.

Ωστόσο στρατιωτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι  «Η Ρωσία είναι απίθανο να πουλήσει τους S-400 στο Πακιστάν, καθώς η Ινδία είναι στρατηγικός εταίρος και θα προέβαλλε έντονες αντιρρήσεις για την πώληση του συστήματος, ιδιαίτερα επειδή έχει αναπτύξει το σύστημα για την αποτροπή του Πακιστάν».

Δεύτερον, οι S-400 είναι ακριβά συστήματα και το Πακιστάν που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα μπορεί να μην έχει τους οικονομικούς πόρους για να τα αποκτήσει.

Η Τουρκία μπορεί ακόμη και να πουλήσει τα συστήματα στην Ουκρανία υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Δύσης. Ωστόσο, αυτό θα βύθιζε τους δεσμούς της με τη Ρωσία. Είναι απίθανο να συμβεί υπό τον Ερντογάν.

Η αναζήτηση όμως αυτή δεν μπορεί να περιοριστεί στα δύο αυτά ασιατικά κράτη…

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ