Το τελευταίο διάστημα αδειάζει ο Λίβανος από ξένους πολίτες εν μέσω φόβων για γενικευμένη σύρραξη στη Μέση Ανατολή. Η περιοχή βρίσκεται σε ύψιστο συναγερμό, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο.

Ως προς τη διάσταση μιας μαζικής ροής προσφύγων στο σενάριο μιας γενικευμένης σύρραξης στον Λίβανο η Κυπριακή Δημοκρατία έχει επικαιροποιήσει το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο (ΕΕΣ) «Ναυκράτης» το οποίο αφορά στην αντιμετώπιση μαζικής εισόδου άτυπων μεταναστών στην κυπριακή επικράτεια. Μάλιστα, την περασμένη Δευτέρα ο υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, Νικόλας Ιωαννίδης ενημέρωσε το Υπουργικό Συμβούλιο για τις αλλαγές που περιλαμβάνονται στο αναθεωρημένο σχέδιο.

Τα τελευταία χρόνια αρκετές από τις διαδικασίες που ακολουθούνται στην πράξη κατά την άφιξη υπηκόων τρίτων χωρών (ΥΤΧ) δεν προβλέπονταν στο σχέδιο, ενώ κάποιες ενέργειες που καταγράφονταν στο σχέδιο δεν υλοποιούνταν, λόγω αλλαγής των εκάστοτε οδηγιών.

Η ανάγκη αναθεώρησης του σχεδίου κρίθηκε απαραίτητη εφόσον το Σχέδιο είχε αρχικά εκπονηθεί το 2014, προτού το ΚεΠΥ «Πουρνάρα» μετεξελιχθεί σε Κέντρο Πρώτης Υποδοχής. Πριν τη μετεξέλιξη αυτή, το Κέντρο λειτουργούσε ως Καταυλισμός / «Emergency Center» για περιπτώσεις παράτυπων μαζικών αφίξεων ΥΤΧ στη Δημοκρατία και δεν λειτουργούσε επί μονίμου βάσεως. Την ευθύνη λειτουργίας του είχε η Πολιτική Άμυνα και στη συνέχεια η Υπηρεσία Ασύλου.

Οι κυριότερες αλλαγές που περιλαμβάνονται στο αναθεωρημένο έγγραφο είναι εννέα και είναι οι πιο κάτω:

1. Το ΚεΠΥ «Πουρνάρα» άλλαξε χρήση, από Καταυλισμός για προσωρινή φιλοξενία παράτυπων ΥΤΧ, σε Κέντρο Πρώτης Υποδοχής, όπου πραγματοποιούνται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες οι διαδικασίες διαλογής, καταγραφής και ελέγχου.

2. Οι προϋποθέσεις για ενεργοποίηση του σχεδίου έχουν καταγραφεί με συγκεκριμένο τρόπο. Συγκεκριμένα, έχει προστεθεί πως το Σχέδιο ενεργοποιείται κατόπιν οποιασδήποτε άφιξης πλοιαρίου μέσω της θαλάσσιας οδού, καθώς επίσης και κατόπιν άφιξης μεγάλου αριθμού ΥΤΧ από τη γραμμή κατάπαυσης του πυρός, δηλαδή πέραν των 100 ατόμων ημερησίως.

3. Έχει προστεθεί ξεκάθαρα η διαδικασία ενεργοποίησης του Σχεδίου, όπως η αποστολή μηνύματος ενεργοποίησης μέσω του Κέντρου Ελέγχου Επιχειρήσεων της Πολιτικής Άμυνας.

4. Σε σχέση με τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, καταγράφονται ξεκάθαρα οι ενέργειες που θα πρέπει να εκτελούνται αναλόγως του τρόπου άφιξης. Συγκεκριμένα, έχει διευκρινιστεί ο ρόλος της Αστυνομίας κατά την άφιξη, παραλαβή, έλεγχο και καταγραφή, ενώ η Πολιτική Άμυνα ορίζεται ως υπεύθυνη για τη Διοικητική Μέριμνα.

5. Σε περίπτωση που υπάρχει υπερπληρότητα στο ΚεΠΥ «Πουρνάρα», το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία νέων καταυλισμών υπό την ευθύνη της Πολιτικής Άμυνας σε χώρους πέριξ του ΚεΠΥ.

6. Έχει προστεθεί η δυνατότητα, αναλόγως της κατάστασης, να ζητηθεί στήριξη από EUROPOL, FRONTEX, EUAA.

7. Έχουν αφαιρεθεί Υπηρεσίες/Τμήματα, όπως το Τμήμα Δημοσίων Έργων, η Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία (ΗΜΥ), η Μονάδα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Ταμείων και Ταμείων Αλληλεγγύης, το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, οι ημικρατικοί οργανισμοί και άλλες κρατικές Υπηρεσίες και συμβούλια, οι οποίες δεν έχουν να διαδραματίσουν οποιοδήποτε ρόλο κατά την ενεργοποίηση του σχεδίου.

8. Παράλληλα με το υπουργείο Υγείας, έχει προστεθεί ο ΟΚΥπΥ με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του (όπως Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, Υπηρεσία Ασθενοφόρων κ.τ.λ.).

9. Έχει προστεθεί η συνεισφορά του Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) και η ετοιμότητα του Σ.Κ. «Ζήνων».

Γενικά, το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο (ΕΕΣ) «Ναυκράτης» έχει εκπονηθεί για να καλύψει τη διαχείριση μαζικής παράτυπης άφιξης στην Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) υπηκόων από τρίτες χώρες (ΥΤΧ). Ένα τέτοιο ενδεχόμενο δυνατό να απαιτεί τη διαχείριση μέρους ή του συνόλου των πιο κάτω:

Α. Άφιξη ΥΤΧ κατά ομάδες ή μαζικά με πλοία ή πλοιάρια σε περιοχές ελεγχόμενες από την ΚΔ.
Β. Άφιξη ΥΤΧ σε περιοχές ελεγχόμενες από την ΚΔ κατά ομάδες ή μαζικά μέσω κατεχομένων περιοχών.
Γ. Άτομα ή ομάδες ΥΤΧ ενδέχεται να είναι τραυματίες.
Δ. Άτομα ή ομάδες ΥΤΧ ενδέχεται να νοσούν με θεραπεύσιμες ή μη, ασθένειες ή με μολυσματικές ασθένειες.
Ε. Ανάμεσα στους αφιχθέντες, ενδέχεται να βρίσκονται άτομα με βεβαρημένο ποινικό μητρώο, τρομοκράτες ή με εναντίον τους διεθνές ένταλμα σύλληψης.
Στ. Στις ομάδες των ΥΤΧ, ενδέχεται να βρίσκονται παιδιά, ηλικιωμένοι ή/και άτομα με ειδικές ανάγκες. Ενδέχεται σε αυτές τις ομάδες να περιλαμβάνονται βρέφη ή παιδιά, για τα οποία να μην είναι δυνατή η πιστοποίηση της ταυτότητάς τους.
Ζ. Οι ΥΤΧ δυνατό να είναι σωματικά ή και ψυχολογικά εξασθενημένοι.
Η. Υπάρχει το ενδεχόμενο ΥΤΧ να έχουν άμεση ανάγκη ιματισμού, φαρμάκων, υγιεινής ή / και άλλων υλικών προσωπικής χρήσης.

Πότε ενεργοποιείται το Σχέδιο

Έχουν τεθεί δύο προϋποθέσεις για ενεργοποίηση του σχεδίου: (α) Με τη λήψη ενημέρωσης από το ΚΣΕΔ ή/και τη Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία για εντοπισμό βάρκας. (β) Ενημέρωση από την Αστυνομία Κύπρου για εντοπισμό ατόμων που εισήλθαν παράτυπα, πεζοί, διά μέσου της γραμμή καταπαύσεως του πυρός (ΓΚΠ) και νοουμένου ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος στο ΚεΠΥ «Πουρνάρα».

Σημειώνεται ότι η ΚΔ δεν θα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η έγκριση ενεργοποίησής του σχεδίου γίνεται από την Υπουργική Ομάδα Χειρισμού Κρίσεων μετά από αίτημα του υφυπουργού Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας και εισήγηση του συντονιστή του σχεδίου. Για την ενεργοποίηση του ΕΕΣ, θα πρέπει ο αριθμός των ΥΤΧ να είναι τουλάχιστον 100 άτομα, αν αυτοί έχουν εισέλθει στο έδαφος της ΚΔ από τις περιοχές υπό τουρκική στρατιωτική κατοχή και έχουν περάσει μέσω της ΓΚΠ στις ελεύθερες περιοχές. Σε περίπτωση άφιξης των ΥΤΧ διά θαλάσσης, στις ελεγχόμενες από την ΚΔ περιοχές, το ΕΕΣ ενεργοποιείται, ανεξαρτήτως του αριθμού των επιβαινόντων.

Τέσσερα τα επίπεδα ετοιμότητας

Συνήθης Ετοιμότητα (Κωδικός «Πράσινο»)

Καθημερινή Λειτουργία Παρακολούθηση – έλεγχος μέσων και προσωπικού – έλεγχος, ενημέρωση, επικαιροποίηση στοιχείων επικοινωνίας Συνδέσμων Υπηρεσιών με την Υπηρεσία Ασύλου – έλεγχος Μνημονίων Εκτελεστέων Ενεργειών – συλλογή πληροφοριών – εκτίμηση κατάστασης.

Αυξημένη Ετοιμότητα (Κωδικός «Κίτρινο»)

Ενημερώνονται όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες για πιθανότητα ενεργοποίησης του ΕΕΣ «Ναυκράτης» και για ετοιμότητα ενεργοποίησης της Συντονιστική Ομάδα Χειρισμού Κρίσεων (ΣΟΧΚ).

Ο συντονιστής του ΕΕΣ, εάν μετά από αξιολόγηση και εκτίμηση όλων των πληροφοριών, κρίνει ότι προκύπτει η βεβαιότητα ότι επίκειται μαζική παράτυπη άφιξη στην Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) υπηκόων από τρίτες χώρες, τότε ενημερώνει τον Γενικό Διευθυντή του υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας ή/και τον υφυπουργό και εισηγείται την ενεργοποίηση του ΕΕΣ «Ναυκράτης», καθώς και τη σύσταση της Υπουργικής Ομάδας Χειρισμού Κρίσεων (ΥΟΧΚ), η οποία εγκρίνει παράλληλα την ενεργοποίηση του Σχεδίου.

Πλήρης Κινητοποίηση – Αντιμετώπιση Κρίσης (Κωδικός «Κόκκινο»)

Ενεργοποίηση του ΕΕΣ «Ναυκράτης». Άμεση ενεργοποίηση των εμπλεκομένων υπηρεσιών και διαχείριση του περιστατικού από την ΥΜΔΠ/Υπηρεσία Ασύλου και τις συναρμόδιες Υπηρεσίες.

Αποκατάσταση – Αρωγή (Κωδικός «Λευκό»)

Με το πέρας της ενεργοποίησης του ΕΕΣ και μετά από απόφαση της ΥΟΧΚ, η ευθύνη διαχείρισης των απορρεόντων του περιστατικού μεταβιβάζεται σε αρμόδιες υπηρεσίες του Κράτους.

Επιπλέον, όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες, μεριμνούν για την μετάπτωση τους σε καθημερινή ετοιμότητα.

Φιλελεύθερος