Το ενδιαφέρον της Κίνας για τους πόρους του Αφγανιστάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άλλη περίπτωση εκμετάλλευσης υπό το πρόσχημα της οικονομικής εταιρικής σχέσης.

Μετά από τρία χρόνια από την εξαγορά των Ταλιμπάν, το Αφγανιστάν εξακολουθεί να παραμένει οικονομικά ασταθές και διεθνώς μη αναγνωρισμένο. Ενώ πολλές χώρες διατηρούν διπλωματικούς δεσμούς με την Καμπούλ, καμία δεν έχει επεκτείνει την επίσημη αναγνώριση του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Απελπισμένοι για νομιμότητα, οι προσεγγίσεις των Ταλιμπάν στην Κίνα υπογραμμίζουν το αμοιβαίο ενδιαφέρον για τους αναξιοποίητους φυσικούς πόρους του Αφγανιστάν. Ωστόσο, αυτή η αναπτυσσόμενη σχέση φαίνεται να ευνοεί το Πεκίνο πολύ περισσότερο από ό,τι τον αφγανικό λαό.

Το Αφγανιστάν είναι πλούσιο σε πολύτιμα ορυκτά, με ένα εκτιμώμενο απόθεμα τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε μέταλλα σπάνιων γαιών, όπως το λανθάνιο, το δημήτριο και το νεοδύμιο. Αυτοί οι πόροι είναι απαραίτητοι για διάφορες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, από ηλεκτρονικά έως ηλεκτρικά οχήματα. Ο δυνητικός ορυκτός πλούτος της χώρας έχει πυροδοτήσει μια γεωπολιτική αναταραχή, με την Κίνα να αναδεικνύεται ως βασικός παίκτης που θέλει να κεφαλαιοποιήσει αυτούς τους πόρους.

Από το 2022, κινεζικές εταιρείες έχουν εντείνει την παρουσία τους στο Αφγανιστάν, διερευνώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες και εξασφαλίζοντας συμφωνίες εξόρυξης. Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο του 2023, η Xinjiang Central Asia Petroleum and Gas Co σύναψε συμφωνία με τους Ταλιμπάν για την εξόρυξη πετρελαίου στη λεκάνη της Amu Darya. Μέχρι τα μέσα του 2023, η Fan China Afghan Mining Processing and Trading Company ανακοίνωσε μια επένδυση 350 εκατομμυρίων δολαρίων στο Αφγανιστάν, στοχεύοντας τομείς όπως η ηλεκτρική ενέργεια, η παραγωγή τσιμέντου και η υγειονομική περίθαλψη. Αν και αυτές οι υποσχέσεις δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί, δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ενεργού σινο-αφγανικής οικονομικής δέσμευσης.

Η εμπλοκή της Κίνας στο Αφγανιστάν υπερβαίνει τα απλά οικονομικά κέρδη. Τοποθετώντας τον εαυτό του ως ευεργέτη των Ταλιμπάν, το Πεκίνο στοχεύει να εδραιώσει την επιρροή του στην περιοχή, αντιμετωπίζοντας τη δυτική παρουσία και διασφαλίζοντας την πρόσβαση στον φυσικό πλούτο του Αφγανιστάν. Αυτή η στρατηγική αντικατοπτρίζει τις ευρύτερες περιφερειακές φιλοδοξίες της Κίνας, όπως φαίνεται στην αυξανόμενη κυριαρχία της στο Πακιστάν. Η ενσωμάτωση του Αφγανιστάν σε αυτή τη σφαίρα θα ενισχύσει τον έλεγχο της Κίνας στους κρίσιμους πόρους της Κεντρικής Ασίας.

Ωστόσο, το ιστορικό της Κίνας στις διεθνείς επενδύσεις σηκώνει κόκκινες σημαίες. Οι κατηγορίες για διπλωματία στην παγίδα του χρέους -όπου οι χώρες παρασύρονται σε μη βιώσιμα χρέη, παρέχοντας στην Κίνα σημαντική μόχλευση- ρίχνουν σκιά στις προθέσεις της στο Αφγανιστάν. Η κατάσταση στη Ζάμπια, όπου τα κινεζικά δάνεια έχουν οδηγήσει σε σοβαρές οικονομικές και πολιτικές συνέπειες, χρησιμεύει ως προειδοποιητική ιστορία. Το Αφγανιστάν κινδυνεύει με παρόμοια μοίρα εάν παγιδευτεί σε μη βιώσιμα χρέη προς την Κίνα.

Το αυταρχικό καθεστώς της Κίνας έχει μια αξιοσημείωτη περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα όσον αφορά τις εθνοτικές μειονότητες. Ωστόσο, η Κίνα θα χρησιμοποιούσε τη διεθνή απομόνωση των Ταλιμπάν για να προωθήσει τα στρατηγικά και οικονομικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Οι Ταλιμπάν δεν έχουν πολλές επιλογές από αυτή την άποψη. Αυτή η συνενοχή θα μπορούσε να υπονομεύσει περαιτέρω την ευημερία των απλών Αφγανών, επιδεινώνοντας την εκμετάλλευσή τους.

Mes-e Aynak: A Case in Point

Το Mes-e Aynak, όπου βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα χαλκού στον κόσμο, αποτελεί παράδειγμα των εκμεταλλευτικών φιλοδοξιών της Κίνας στο Αφγανιστάν. Με περίπου 11,5 εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος χαλκού, το Mes-e Aynak είναι ζωτικής σημασίας για τις βιομηχανίες που συνδέονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον ηλεκτρισμό. Παρά τη συμφωνία 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπογράφηκε το 2008, η κινεζική κρατική China Metallurgical Group Corporation (MCC) μόλις πρόσφατα άρχισε να εργάζεται για το έργο λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια και έλλειψης εκ των προτέρων ενδιαφέροντος.

Η καθυστερημένη υλοποίηση του έργου και η απόφαση να απασχοληθούν κυρίως Κινέζοι εργάτες αντικατοπτρίζουν μια αδιαφορία για την τοπική απασχόληση στο Αφγανιστάν. Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο στερεί από τους Αφγανούς οικονομικές ευκαιρίες αλλά τροφοδοτεί και τη δυσαρέσκεια. Τα περιστατικά ασφαλείας που στοχεύουν Κινέζους υπηκόους, όπως οι επιθέσεις στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, υπογραμμίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με αυτό το εκμεταλλευτικό μοντέλο. Οι Κινέζοι εργάτες γίνονται όλο και περισσότερο στόχος επιθέσεων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης αυτοκτονίας που σκότωσε πέντε Κινέζους μηχανικούς στο Πακιστάν τον Μάρτιο και μιας βομβιστικής επίθεσης το 2021 που σκότωσε 13 άτομα, μεταξύ των οποίων εννέα Κινέζους εργάτες, σε έργο φράγματος στη χώρα της Νότιας Ασίας. Στο Αφγανιστάν, τουλάχιστον πέντε Κινέζοι τραυματίστηκαν όταν ένοπλοι εισέβαλαν σε ξενοδοχείο της Καμπούλ δημοφιλές στους επιχειρηματίες του Πεκίνου το 2022.

Οι τεράστιοι πόροι του Αφγανιστάν θα πρέπει να εξυπηρετούν τον λαό του, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη ευημερία. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να διασφαλίσει ότι οποιεσδήποτε σινο-αφγανικές συμμαχίες συμμορφώνονται με πρότυπα που δίνουν προτεραιότητα στα δικαιώματα και την ευημερία των ντόπιων Αφγανών. Το ενδιαφέρον της Κίνας για τους πόρους του Αφγανιστάν, εάν δεν ελεγχθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άλλη περίπτωση εκμετάλλευσης υπό το πρόσχημα της οικονομικής εταιρικής σχέσης.

Η υπόσχεση ανάπτυξης και ευημερίας για το μέλλον του Αφγανιστάν εξαρτάται από τη μόχλευση των πόρων του προς όφελος του λαού του, αντί να επιτρέπει σε αυταρχικά καθεστώτα να λεηλατούν τον πλούτο του. Οι εμπειρίες άλλων εθνών υπό την επιρροή της Κίνας υπογραμμίζουν την ανάγκη επαγρύπνησης και στρατηγικού σχεδιασμού για να αποφευχθεί η πτώση στην ίδια παγίδα.

ΠΗΓΗ: Afghan Diaspora Network