Της Fatima Chaudhary * 

Είναι αναμφίβολα αλήθεια ότι η βία που διαπράττεται στο όνομα της θρησκείας είναι ανησυχητικά διαδεδομένη και αυξάνεται στο Πακιστάν. Παραδόξως, το Πακιστάν δεν έχει πραγματοποιήσει ούτε μία εκτέλεση σύμφωνα με τους νόμους περί βλασφημίας του, ενώ από το 1987, έως και 88 άτομα που κατηγορούνται για βλασφημία έχουν σκοτωθεί από όχλους. 

Οι νόμοι περί βλασφημίας εισήχθησαν για πρώτη φορά (1860) από τους Βρετανούς για τον έλεγχο της θρησκευτικής βίας. Αυτά τροποποιήθηκαν αργότερα από τον στρατηγό Zia-ul Haq (1977-1988), σύμφωνα με τον οποίο η ασέβεια του Αγίου Προφήτη ή η βεβήλωση του Ιερού Κορανίου έγιναν θανατηφόρα αδικήματα, που τιμωρούνται με θάνατο. 

Στο τελευταίο περιστατικό όπου οι νόμοι περί βλασφημίας τέθηκαν σε ισχύ σε έναν χριστιανό νεαρό, ο Εχσάν Σαχ καταδικάστηκε σε θάνατο. Νωρίτερα, την τρίτη εβδομάδα του Ιουνίου, ένας νεαρός τουρίστας από το Παντζάμπ κάηκε θανάσιμα από όχλο σε μια πόλη στην περιοχή Σουάτ της Χάιμπερ Παχτούνχβα (KPK). 

Έτσι, η βλασφημία κυβερνά το Πακιστάν και η μοβοκρατία σε αυτό το έθνος έχει εκμεταλλευτεί πλήρως την αδυναμία του κράτους να ελέγξει τη θρησκευτική βία για να ξεκαθαρίσει προσωπικές αποτιμήσεις και το πιο σημαντικό, να δείξει τη θρησκευτική ζέση του λαού του Πακιστάν, στις περισσότερες περιπτώσεις, με αρνητικό πρίσμα. 

Το βάναυσο περιστατικό με τον τουρίστα από το Παντζάμπ έλαβε χώρα (21 Ιουνίου 2024) στην περιοχή Madyan του Swat, όπου ο ξένος κατηγορήθηκε για βλασφημία και στη συνέχεια κάηκε ζωντανός ενώ βρισκόταν υπό κράτηση από την αστυνομία. Όπως ομολόγησε η  εφημερίδα Dawn  , «Τέτοια φρικτή συμπεριφορά έχει γίνει ο κανόνας στο Πακιστάν καθώς αυτά τα περιστατικά συμβαίνουν με ανησυχητική συχνότητα». Η νοοτροπία του όχλου οδηγεί συχνά σε λιντσάρισμα ατόμων μετά τις κατηγορίες για βλασφημία. 

Υπήρξαν επίσης περιπτώσεις ύποπτων εγκληματιών που ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου ή πυροβολήθηκαν από όχλους. Και οι δύο αυτές μορφές «δικαιοσύνης του όχλου» υπογραμμίζουν την αποδυνάμωση της εξουσίας του κράτους του Πακιστάν. Η σοβαρότητα της κοινωνικής κρίσης από αυτή την άποψη αντικατοπτρίζεται από το γεγονός ότι από το 1987, περισσότερα από 2.000 άτομα έχουν κατηγορηθεί για βλασφημία. 

Βλασφημία Θανάσιμη Δίοδος

Το Κέντρο για την Κοινωνική Δικαιοσύνη, μια ανεξάρτητη ομάδα με έδρα τη Λαχόρη με έδρα τη Λαχόρη, η οποία συγκέντρωσε δεδομένα για  υποθέσεις βλασφημίας στο Πακιστάν,  εκτιμά ότι τουλάχιστον 88 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί εξαιτίας τέτοιων ισχυρισμών. 

Αξίζει να επαναλάβουμε ότι ο κατηγορούμενος για βεβήλωση στο Σουάτ δεν ήταν ο πρώτος που υπέστη επώδυνο θάνατο και σίγουρα δεν θα είναι ο τελευταίος. Πριν από αυτό υπήρχαν θύματα όπως ο Priyantha Kumara, υπήκοος της Σρι Λάνκα και κυρίως ο Mashal Khan, ένας φοιτητής πανεπιστημίου το 2019 που έπεσαν εξαιτίας των φαινομενικά βλάσφημων λόγων ή πράξεών τους. 

Στην περίπτωση του Ehsan Shah, το Αντιτρομοκρατικό Δικαστήριο στο Πακιστάν τον καταδίκασε σε θάνατο επειδή φέρεται να μοιράστηκε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που φέρεται να υποκίνησε τις ταραχές στη Jaranwala πέρυσι.

Η πακιστανική εφημερίδα Dawn  ανέφερε ότι ο δικαστής Ziaullah Khan επέβαλε σκληρή ποινή, συμπεριλαμβανομένης της ποινής φυλάκισης 22 ετών και προστίμου 1 εκατομμυρίου ρουπιών Πακιστάν (PKR) στον Ehsan Shan. 

Πιο πρόσφατα, ένας Χριστιανός στη Sargodha κατηγορήθηκε για βλασφημία και επιτέθηκε. Αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του. Επιπλέον, το 2023 ταραχοποιοί λεηλάτησαν και βεβήλωσαν αρκετές εκκλησίες στην Jaranwala του Punjab για κοινοτικούς λόγους. Αυτός είναι ο νέος κανόνας στο Πακιστάν που κάνει τις συνθήκες διαβίωσης για τις μειονότητες να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο.

Είναι σύνηθες φαινόμενο στο Πακιστάν να βλέπουμε ότι οι κατηγορίες για βλασφημία, είτε αληθινές είτε ψευδείς, οδηγούν σε ακραία κοινωνική βία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, λιντσάρισμα των κατηγορουμένων από έναν ξέφρενο όχλο. 

Η επαγρύπνηση αυξάνεται σε όλο το Πακιστάν, ιδιαίτερα στο Καράτσι, και οι άνθρωποι συχνά αναλαμβάνουν να αποδώσουν «δικαιοσύνη». Αυτό οφείλεται κυρίως στην αποτυχία των υπηρεσιών επιβολής του νόμου να περιορίσουν το έγκλημα του δρόμου. 

Τραγικά, σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, σκοτώνονται αθώοι άνθρωποι, καθώς τα θύματα χαρακτηρίζονται ψευδώς ως εγκληματίες για να ξεκαθαρίσουν προσωπικές λογαριασμοί. Τα περιστατικά επαγρύπνησης δικαιοσύνης υπογραμμίζουν πώς ο θρησκευτικός εξτρεμισμός έχει διαποτίσει το πολιτικό σώμα του Πακιστάν και τέτοιες ομάδες έχουν το ελεύθερο όριο να προκαλούν χάος στο όνομα της θρησκείας.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία (διαθέσιμα για το 2021), 89 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί εξώδικα, από περίπου 1.500 κατηγορίες και υποθέσεις. Ο πραγματικός αριθμός πιστεύεται ότι είναι υψηλότερος επειδή δεν αναφέρονται όλες οι περιπτώσεις βλασφημίας στον Τύπο. 

Περισσότερο από το 70% των κατηγορουμένων αναφέρθηκαν από μια επαρχία – το Παντζάμπ (1.098), ακολουθούμενο από το Σιντ (177), την πρωτεύουσα του Ισλαμαμπάντ (ICT) (55), το Khyber Pukhtunkhwa (KPK) (33), το Μπαλουχιστάν (12) και Azad Jammu & Kashmir (AJK) (11). Σημειώστε ότι η πρωτεύουσα της χώρας είχε περισσότερα κρούσματα βλασφημίας από αυτά που είχαν από κοινού KPK και AJK. 

Αυξανόμενη επαγρύπνηση και βλασφημία

Το ότι τέτοια περιστατικά βίας και δολοφονιών συνεχίζονται, καταδεικνύει την αποτυχία της πακιστανικής κοινωνίας των πολιτών να περιορίσει την επαγρύπνηση. Οι διαμαρτυρίες κατά της βλασφημίας είναι επίσης επικίνδυνες από μόνες τους. Για όσους διαμαρτύρονται, ρισκάρουν τη ζωή τους. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της θανατικής καταδίκης στον Εχσάν Σαχ, πραγματοποιήθηκε διαδήλωση έξω από τη Λέσχη Τύπου του Καράτσι, στην οποία συμμετείχαν μέλη από τη χριστιανική κοινότητα, η Πορεία για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων, η Πορεία Aurat και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών. Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη συγκέντρωση ζήτησαν την απελευθέρωση του Εχσάν Σαν και μέτρα για να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για τον εμπρησμό εκκλησιών και σπιτιών στη Τζαρανουάλα. 

Η κατάχρηση των νόμων περί βλασφημίας και η έλλειψη δέουσας νομικής διαδικασίας έχει τεθεί επανειλημμένα, τόσο στο εσωτερικό του Πακιστάν όσο και διεθνώς. Παρόλα αυτά, η πακιστανική κυβέρνηση απέτυχε να τροποποιήσει ή να καταργήσει τους νόμους περί βλασφημίας. 

Πρόσφατα, ο Ed Clancy, Διευθυντής της φιλανθρωπικής ομάδας Aid to the Church in Need ζήτησε να σταματήσουν οι νόμοι περί βλασφημίας του Πακιστάν, λέγοντας ότι οι κατηγορούμενοι σε τέτοιες περιπτώσεις είναι «ένοχοι πριν καν [έχουν] την ευκαιρία να αποδείξουν τον εαυτό τους». Πρόσθεσε ότι ο Εχσάν Σαν σκοτώθηκε «επειδή δημοσίευσε υποτιμητικό υλικό που φέρεται να ήταν μέρος αυτής της εξέγερσης ή των επιθέσεων σε Χριστιανούς πέρυσι… το μόνο που έκανε ήταν να δημοσίευσε κάτι σχετικά με αυτό και επομένως θεωρήθηκε ότι προκάλεσε βία [και] καταδικάστηκε για βλασφημία», είπε η Κλάνσι. Ανέφερε το παράδειγμα της Asia Bibi, η οποία καταδικάστηκε σε θάνατο και τελικά πέρασε σχεδόν μια δεκαετία στη φυλακή αφού ήπιε από ένα ποτήρι που υποτίθεται ότι ήταν για μουσουλμάνες γυναίκες. 

Νόμοι για τη βλασφημία και δικαιοσύνη των όχλων

Αναμφισβήτητα, η βλασφημία είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ομάδες επαγρύπνησης εκδικάζουν το θέμα πολύ πριν φτάσουν στα δικαστήρια. Το πρόβλημα στο Πακιστάν είναι διπλό. Πρώτον, ότι οι νόμοι για τη βλασφημία εξακολουθούν να υπάρχουν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παρασύρουν οποιονδήποτε επειδή πληγώνει θρησκευτικά αισθήματα. Δεύτερον, ότι αυτοί οι νόμοι χρησιμοποιούνται συνεχώς. 

Η επικράτηση της δικαιοσύνης των όχλων που χρησιμοποιούν το νόμο ως δικαιολογία για να εκτονώσουν την κοινωνική οργή επιδεινώνεται από την αδυναμία του κράτους να συγκρατήσει εξτρεμιστικές ομάδες. 

Οι έρευνες έχουν αποκαλύψει προσωπικά συμφέροντα, βεντέτες και περιουσιακές διαφορές μεταξύ των κατηγόρων και των κατηγορουμένων για πολλές υποθέσεις βλασφημίας. Η τραγωδία είναι ότι οι άνθρωποι που συνήθως επηρεάζονται περισσότερο από τους νόμους περί βλασφημίας είναι οι μειονότητες στο Πακιστάν. 

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πακιστάν δηλώνει ότι έχουν συμβεί πολλές περιπτώσεις αβάσιμων κατηγοριών βλασφημίας που έχουν επηρεάσει δυσανάλογα μειονοτικές ομάδες όπως οι Χριστιανοί και οι Μουσουλμάνοι Ahmadiyya. Όπως είδαμε προηγουμένως, αρκετά τέτοια περιστατικά έχουν οδηγήσει σε θανατηφόρα βία κατά ατόμων και των κοινοτήτων τους που κατηγορούνται για βλασφημία. Αυτά περιλαμβάνουν ένα ζευγάρι χριστιανών που λιντσαρίστηκαν και κάηκαν ζωντανοί το 2014 στο Kot Radha Kishan (επαρχία Παντζάμπ) μετά από καταγγελίες για βλασφημία. Στο τέλος της ημέρας, το Πακιστάν θα πρέπει να αλλάξει ριζικά την κοινωνία και τους νόμους του για να δώσει σε κάθε πολίτη μια δίκαιη ευκαιρία για δικαιοσύνη. Μέχρι τότε, τέτοιες δολοφονίες θα συνεχιστούν. 

*Η Fatima Chaudhary  είναι λέκτορας σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο στην επαρχία Παντζάμπ.

ΠΗΓΗ: Afghan Diaspora Network