Εκείνη η μέρα έμελλε να ήταν η χειρότερη στη σύγχρονη ιστορία ενός πολυβασανισμένου νησιού

Γιώργος Καλλινίκου
Ένα μαύρο πρωινό, μιας μοιραίας Δευτέρας όπως η αυριανή, κάποια παιδιά ξύπνησαν απότομα. Τρομακτικά. Από το κροτάλισμα κάποιων εγκληματικών καλάσνικοφ. Από τον θορυβώδη ήχο των εκρήξεων. Από την οσμή του μπαρουτιού, που ξαπλωνόταν απ’ άκρη σ’ άκρη, στο χρυσοπράσινο φύλλο. Αλλοιώνοντας την όμορφη εικόνα του. Μετατρέποντάς το σε αποκρουστικό γκριζόμαυρο.

Εκείνη η μέρα έμελλε να ήταν η χειρότερη στη σύγχρονη ιστορία ενός πολυβασανισμένου νησιού. Χειρότερη και από εκείνην που ακολούθησε πέντε μέρες μετά, παρά το ότι εκείνη απέφερε μια ατελείωτη τραγωδία.

Στις 20 Ιουλίου δράστης ήταν ένας βάρβαρος ξένος. Η ανθρωπότητα δεν σταμάτησε ποτέ να βιώνει βάρβαρες επιδρομές. Εκείνη η Δευτέρα, όμως, βάφτηκε κόκκινη από το αίμα που χύθηκε ως αποτέλεσμα αδελφοκτονίας. Βάφτηκε μαύρη από τις στάχτες τις οποίες προκάλεσε η δράση ντόπιων. Ό,τι ακολούθησε ήταν αποτέλεσμα εκείνης της τραγικής Δευτέρας.

Τα παιδιά του 1974, έλαχε να μάθουν από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους τι σημαίνει πραξικόπημα, εθνική διχόνοια, κερκόπορτα. Τι σημαίνει αδέλφια να σκοτώνονται με αδέλφια. Τι σημαίνει εθνική καταστροφή… Ποτέ δεν έπρεπε λογικά να είχαν ξεχάσει εκείνο το τρομακτικό κροτάλισμα. Έπρεπε να το κουβαλούν για πάντα στο μυαλό τους. Έπρεπε να είχε χαράξει για πάντα τη ζωή τους.

Έπρεπε λογικά, μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας, κάθε φορά που βλέπουν τσακωμούς, έριδες, διχόνοια πολιτικών και φανατισμό απλών πολιτών, στο μυαλό τους να ηχεί εκείνο το τρομακτικό κροτάλισμα. Έπρεπε λογικά, να ήταν αρκετό για να τους μάθει πόσο καταστροφικός είναι ο φανατισμός. Πόσο καταστροφική είναι η διχόνοια μεταξύ αδελφών. Ποιο όλεθρο μπορεί να φέρει. Εκείνο το κροτάλισμα του θανάτου, που στόχευε αθώους ανθρώπους, έπρεπε να ήταν μια βαθιά χαραγή στην ψυχή τους. Που δεν θα χανόταν ποτέ.

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται αύριο από εκείνη την αποφράδα μέρα. Μπορούμε εύκολα όλοι να καταδικάσουμε τους πρωταγωνιστές εκείνου του εγκλήματος. Να τους ασκήσουμε σκληρή κριτική. Ακόμη και να τους υβρίσουμε. Θα είναι πάντοτε δίκαιη η καταδίκη όσων με τις πράξεις τους προδίδουν την πατρίδα τους και συνεπεία των πράξεών τους, της επιφέρουν ασύγγνωστο κόστος.

Η κριτική, όμως, και η καταδίκη, όσο αναγκαίες και αν είναι, αποτελούν πάντοτε τον εύκολο δρόμο. Η πραγματική αξία της περισυλλογής για κάθε τέτοια μαύρη επέτειο έγκειται στην ανάλυση των βιωμάτων σε αυτό τον μισό αιώνα. Στον εντοπισμό συμπεριφορών και ενεργειών σε όλο το φάσμα της κοινωνίας, ώστε να διαπιστωθεί εάν όσα προαναφέρθηκαν ως λογικά συμπεράσματα τα οποία έπρεπε να καθοδηγούν τη ζωή μας έκτοτε, όντως, εφαρμόζονται στην πράξη.

Η πραγματική αξία έγκειται στην αυτοκριτική του καθενός ξεχωριστά και όλων μαζί συνολικά, για να διαπιστωθεί εάν τα εγκληματικά χαρακτηριστικά εκείνης της καταραμένης περιόδου, που οδήγησαν σε πράξεις εγκληματικές με τραγικό αποτέλεσμα, διεγράφησαν. Αν το μάθημα το πήραμε σωστά. Αν το εφαρμόσαμε στην πράξη έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί το έγκλημα.

Έχοντας επί δεκαετίες, λόγω λειτουργήματος, καθημερινή επαφή με την κοινωνία, εκούσια ή ακούσια, η στήλη αυτή καταγράφει νοοτροπίες, συμπεριφορές και βιώματα. Η ανάλυση, όπως έχει περιγραφεί ανωτέρω, γίνεται διαχρονικά. Μισό αιώνα μετά την τραγωδία, λοιπόν, δυστυχώς, μόνο αισιόδοξοι δεν μπορούμε να είμαστε για τη μικρή αλλά λατρεμένη μας πατρίδα.

Μισό αιώνα μετά, δυστυχώς, βιώνουμε το φανατισμό και τις έριδες που συνεχίζουν να απειλούν τον τόπο. Όχι μόνο μεταξύ των πολιτικών αλλά και μεταξύ απλών πολιτών. Δεν μένουν στην έκφραση της διαφωνίας. Βρίζουν, απειλούν… Δεν απέχουν πολύ από εκείνο το μαύρο πρωινό του Ιούλη… Μπορεί να μην κρατάνε όπλα, αλλά επιτρέπουν στο φανατισμό να προκαλεί μίσος. Η κερκόπορτα κάθε φορά, δείχνει έτοιμη να παραβιαστεί ξανά…

Όποιος βίωσε το τρομακτικό κροτάλισμα κάποιου εγκληματικού καλάσνικοφ έπρεπε να γνωρίζει τι σημαίνει δημοκρατία, διαφωνία, διάλογος, σεβασμός της αντίθετης άποψης. Έπρεπε να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να προσπαθεί αυταρχικά ή ύπουλα να επιβληθεί. Έπρεπε να γνωρίζει τι σημαίνει φασισμός, εξαναγκασμός και καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δυστυχώς, σήμερα η ωμή πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Γράφεις μιαν άποψη δημοσίως και πολλοί από τους διαφωνούντες δεν περιορίζονται να συζητήσουν. Να εκφράσουν τη δική τους θέση. Επιχειρούν να βρίσουν, να λοιδορήσουν, να απαξιώσουν. Επειδή πιστεύουν ότι κατ’ αυτό τον τρόπο θα επιβάλουν τη γνώμη τους. Ξεχνώντας ότι αυτό φασισμός είναι.

Αυτό κάνουν πολλοί πολιτικοί. Αυτό κάνουν και πάρα πολλοί πολίτες. Σε πολλά θέματα από πολιτικά έως ποδοσφαιρικά, είμαστε έτοιμοι να «κρεμάσουμε» όσους υποστηρίζουν κάτι διαφορετικό. Τέτοια συμπεριφορά δεν διαφέρει πολύ από εκείνην του 1974. Ίδια νοοτροπία είναι. Αν προκύψει σοβαρή διαφωνία για μέγα θέμα εξουσίας, κάποιοι δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν βία. Όχι στο σημείο πραξικοπήματος βεβαίως. Αλλά η βία είναι σε όλες της τις μορφές καταδικαστέα.

Μισό αιώνα μετά, για πολλούς δεν είναι μόνο το αυθεντικό «Δεν ξεχνώ» για τη κατεχόμενη γη μας που έχει φθαρεί. Πολλοί ξέχασαν και το πικρό μάθημα του φανατισμού και της διχόνοιας! Ο φασισμός υπάρχει και παραμονεύει…

Φιλελεύθερος