Στο “στόχαστρο” της Κυβέρνησης τα “Παρατηρητήρια” σε μεγάλες δίκες που προσφέρουν άμεση και έγκυρη ενημέρωση

Μέχρι τώρα ο νόμος απαγόρευε την τηλεοπτική και ραδιοφωνική κάλυψη μίας δίκης, καθώς και την κινηματογράφηση-μαγνητοσκόπησή της. Από την Παρασκευή 5 Ιουλίου 2024 με τροποποίηση στο σχετικό νόμο -και ερμηνεία κατά το δοκούν από τους δικαστές- απαγορεύεται πλέον και η δακτυλογράφηση στις δίκες (σ.σ. πολλοί δημοσιογράφοι καταγράφουν απευθείας σε λαπτοπ τα όσα συμβαίνουν στο δικαστήριο για να δημοσιεύσουν ταχύτερα σε ιστοσελίδες και social media τις πληροφορίες).

Θύματα, μάλιστα, αυτής της πρωτοφανούς απαγόρευσης έπεσαν σήμερα το πρωί δημοσιογράφοι του “The Case” οι οποίοι κάλυπταν τη “Δίκη Σαπφούς”, για το ρατσιστικό πογκρόμ στην πλατεία Σαπφούς στη Μυτιλήνη το 2018.

Όπως αναφέρουν οι ίδιοι σε ανάρτηση στη Σελίδα τους στο Facebook: “Η πρόεδρος έχει απαγορεύσει την άμεση ανταπόκριση από την αίθουσα, με πρόσχημα την τροποποίηση στον σχετικό νόμο, που έγινε την Παρασκευή που μας πέρασε, 5/7/2024.

Η συγκεκριμένη τροποποίηση, ωστόσο, δεν απαγορεύει σε καμμία περίπτωση την δημοσιογραφική ανταπόκριση από δίκες, απλά επεκτείνει τα ηλεκτρονικά μέσα ηχογράφησης και βιντεοσκόπησης που απαγορεύονται, προσθέτοντας και την περίπτωση λογισμικού μετατροπής ομιλίας σε κείμενο (speech to text).

Η ερμηνεία της διάταξης ως γενικής απαγόρευσης της γραπτής ανταπόκρισης αποτελεί, ουσιαστικά, απαγόρευση της δημοσιότητας της δίκης και παραβιάζει αυτή τη, θεωρούμενη ως βασική, εγγύηση δίκαιης δίκης”.

Ενώ η διάταξη υποτίθεται ότι έρχεται για να απαγορεύσει εφαρμογές όπως το Speech To Text, στην πραγματικότητα οι δικαστές “πατάνε” στην πρώτη φράση της που αναφέρει “απαγορεύεται η ολική ή μερική μετάδοση με οποιοδήποτε τρόπο ιδίως μέσω της τηλεόρασης, ραδιοφώνου, διαδικτύου…”.

Η εν λόγω διατύπωση της διάταξης, βέβαια, είναι μία κυβερνητική επιλογή που για ακόμη μία φορά έχει ως στόχο την Ελευθερία του Τύπου.

Για το θέμα τοποθετήθηκε και το Παρατηρητήριο στη δίκη της Χρυσής Αυγής, το οποίο σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι η νέα διάταξη μπορεί να επιφέρει απαγόρευση δημοσίευσης πληροφοριών ακόμη και μέσω παραθεμάτων σε μεταγενέστερο άρθρο!

“Ως Παρατηρητήριο στη δίκη της Χρυσής Αυγής, μετά από 9 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και κάλυψης στον πρώτο και δεύτερο βαθμό της δίκης, εκφράζουμε σήμερα την πιο έντονη διαμαρτυρία μας. Βρίσκεται σε εξέλιξη απόπειρα γενικής απαγόρευσης κάθε προσπάθειας ενημέρωσης του κοινού για μείζονος σημασίας δίκες. Αυτή η ενημέρωση υπήρξε από την πρώτη στιγμή η μέγιστη προτεραιότητά μας, γεγονός που αναγνωρίστηκε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ως βέλτιστη πρακτική (best practice) και ως εχέγγυο διαφάνειας και λογοδοσίας, σημείο που ως γνωστό αποτελεί κομβικό σημείο του κράτους δικαίου για το οποίο η χώρα μας ελέγχεται από διεθνή όργανα. Εξάλλου, αντίστοιχα σημαντικό έργο έχουν προσφέρει και προσφέρουν και άλλα Παρατηρητήρια σε σημαντικές δίκες.

Η ανακοίνωση αναλυτικά:

Ενημερώνουμε πως μόλις την Παρασκευή 5/7 αντικαταστάθηκε το 1ο εδάφιο του άρθρου 8 του νόμου 3090/2002 περί της τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής μετάδοσης και κινηματογράφησης ή μαγνητοσκόπησης της δίκης. Σε συνέχεια αυτής της αλλαγής απαγορεύεται η ολική ή μερική μετάδοση με οποιοδήποτε τρόπο, ιδίως μέσω της τηλεόρασης, ραδιοφώνου, διαδικτύου και γενικά οποιουδήποτε τεχνολογικού μέσου, καθώς και η κινηματογράφηση, μαγνητοσκόπηση, ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης μέσω ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό, ενώπιων ποινικού, αστικού ή διοικητικού δικαστηρίου. Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει τις ενέργειες αυτές, εφόσον συναινούν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι και συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον.

Ακόμα και εάν η διάταξη αφορά σε λογισμικά speech to text, τα οποία μετατρέπουν τον προφορικό λόγο σε γραπτό, η διατύπωση επιτρέπει τη γενική απαγόρευση μετάδοσης πληροφοριών από τη δίκη, ακόμα και μέσω παραθεμάτων σε μεταγενέστερο άρθρο. Επιπλέον, ο ισχυρισμός ότι αυτός ο περιορισμός πρέπει να γίνει, επειδή «η δίκη μεταδίδεται σε αόριστο αριθμό ατόμων» στρέφεται ανοιχτά κατά της ίδιας της έννοιας της δημοσιότητας της δίκης, που αποτελεί εγγύηση της δίκαιης δίκης τόσο για το Σύνταγμα όσο και για την ΕΣΔΑ.

Όπως κανείς δεν διανοήθηκε να ελέγξει τις ιδιότητες όσων παρευρίσκονται ως δημόσιο ακροατήριο σε μια δίκη, παρά μόνο κατ’ εξαίρεση και για λόγους ασφάλειας, έτσι είναι αδιανόητο να θεωρείται ότι πρέπει να ελέγχεται ποιο είναι το κοινό που μπορεί να ενημερώνεται για την εξέλιξη μιας δίκης τεράστιας κοινωνικής σημασίας.

Ως Παρατηρητήριο στη δίκη της Χρυσής Αυγής καταγγέλλουμε με τον πιο έντονο τρόπο την απόπειρα φίμωσης, η οποία οδηγεί στην απουσία ελέγχου και λογοδοσίας. Καλούμε όλους τους φορείς και τα αρμόδια θεσμικά όργανα να ενεργήσουν για την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της δίκης”.

ΠΗΓΗ: Freedom of Press