Η Τουρκία εξέφρασε την οργή της για το ελληνικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη που υπογράφει την τελική δήλωση της διάσκεψης ως «κράτος».

Δημοσίευμα του Αιγύπτιου ερευνητή και ακαδημαϊκού Ίσαμ Αμπντέ Σαφί, αναφέρεται στην κρίση που πυροδότησε η συμμετοχή του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου (ή του Ελληνικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως) ως κράτους στην ουκρανική σύνοδο κορυφής για την ειρήνη που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία.

Η διάσκεψη ειρήνης για την Ουκρανία πραγματοποιήθηκε στην ελβετική πόλη Bürgenstock, στις 15 και 16 Ιουνίου 2024, και η τελική δήλωση υποστηρίχθηκε από 76 από τους 91 συμμετέχοντες στη διάσκεψη. Η κρίση που δημιουργήθηκε ήταν εκτός πλαισίου, μεταξύ της… Τουρκίας από τη μια και των δύο χωρών που διοργανώνουν το συνέδριο (Ελβετία και Ουκρανία) από την άλλη, σύμφωνα με τον Αιγύπτιο ερευνητή.

Κλήθηκε ως ‘κράτος’

Η Τουρκία εξέφρασε την οργή της για το ελληνικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη που υπογράφει την τελική δήλωση της διάσκεψης ως «κράτος».

 Στο συνέδριο συμμετείχε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, επικεφαλής του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως

Η Άγκυρα ζήτησε από την Ελβετία και την Ουκρανία, τους διοργανωτές του συνεδρίου, να δώσουν διευκρινίσεις σχετικά με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ της λίστας των υπογραφόντων στην κοινή διακήρυξη της συνόδου κορυφής, η οποία υποτίθεται ότι θα υπογράφονταν μόνο από  ανεξάρτητες χώρες.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οντζού Κεσελί δήλωσε σε επίσημη ανακοίνωση: «Αναφορές τονίζουν ότι το Ελληνικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη για την Ουκρανία που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία στις 15-16 Ιουνίου ως κράτος».

Ο Κεσελί είπε: «Οι αναφορές δείχνουν ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν είχε επίσημη συνάντηση με τον Ελληνορθόδοξο Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο περιθώριο της συνόδου κορυφής και αυτό δεν είναι αλήθεια».

Και πρόσθεσε, «Σε ό,τι αφορά τους  ισχυρισμούς ότι το όνομα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης προστέθηκε (ως) υπογράφοντα στην κοινή διακήρυξη που εγκρίθηκε στο τέλος του συνεδρίου και παρουσιάστηκε στο κοινό, ζητήθηκαν διευκρινίσεις από τη διάσκεψη και τους διοργανωτές».

Ο Κεσελί τόνισε ότι «δεν έχει υπάρξει καμία αλλαγή στη δημόσια πολιτική σχετικά με τη θέση του Ελληνικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη», καθώς η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το οικουμενικό καθεστώς του Ελληνικού Πατριαρχείου και το καθεστώς του Πατριάρχη σύμφωνα με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης του 1923 περιορίζεται στη διεξαγωγή θρησκευτικών λειτουργιών για τους Έλληνες που ζουν στην Τουρκία και ονομάζεται Πατριάρχης Βαρθολομαίος στην Τουρκία ο οποίο είναι ο επικεφαλής της ελληνορθόδοξης κοινότητας στην περιοχή του Φαναρίου και το Πατριαρχείο απαγορεύεται να εμπλέκεται σε πολιτικές δραστηριότητες.

Ο Ίσαμ Αμπντέ Σαφί επισημαίνει ότι οι τουρκοελληνικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από συνεχείς συγκρούσεις και οι περίοδοι συγκρούσεων και πολέμων είναι μεγαλύτερες και βαθύτερες από τις περιόδους συνεργασίας και προσέγγισης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τον ενδέκατο αιώνα μ.Χ., στη συνέχεια οι πόλεμοι και οι αντιπαραθέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα μέσα του δέκατου πέμπτου έως τις αρχές του εικοστού αιώνα.

Με τη διάλυση του Οθωμανικού Χαλιφάτου και την ανακοίνωση της πτώσης του, οι σχέσεις της Ελλάδας με την εκκολαπτόμενη Τουρκική Δημοκρατία έγιναν μάρτυρες ενός αιματηρού πολέμου μεταξύ 1919 και 1922.

Ορισμένες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι Τούρκοι έχασαν περίπου 12.000 νεκρούς από το στρατό και περίπου 650.000 αμάχους, ενώ Οι Έλληνες έχασαν περίπου 25.000 από τον στρατό και περίπου 270.000 πολίτες, παρά την αριθμητική απόκλιση, ο πόλεμος έληξε με τη νίκη της Τουρκίας και μια επανάσταση στην Ελλάδα ενάντια στο κυρίαρχο καθεστώς, που οδήγησε στην υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης τον Ιούλιο του 1923.

Ζητήματα σύγκρουσης: από τα εδάφη και τα θαλάσσια σύνορα στην ταυτότητα και τη θρησκεία

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το τρίτο τμήμα του Κεφαλαίου 1 του επίσημου κειμένου της συμφωνίας είχε τον τίτλο «Προστασία των μειονοτήτων» και περιλάμβανε τα άρθρα 37 έως 45 και μεταξύ των όσων όριζε το άρθρο 38: «Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία μετακίνησης και μετανάστευσης, σύμφωνα με τα μέτρα που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την επικράτεια ή σε οποιοδήποτε τμήμα αυτής, σε όλους τους Τούρκους πολίτες, τα οποία μπορεί να ληφθούν από την τουρκική κυβέρνηση για εθνική άμυνα ή διατήρηση της δημόσιας τάξης».

Το άρθρο συνεχίζει:

Το άρθρο 39 ορίζει: «Οι Τούρκοι πολίτες που ανήκουν σε μη μουσουλμανικές μειονότητες απολαμβάνουν τα ίδια ατομικά και πολιτικά δικαιώματα με τους μουσουλμάνους και όλοι οι κάτοικοι της Τουρκίας, χωρίς θρησκευτικές διακρίσεις, είναι ίσοι ενώπιον του νόμου».

Οι διαφορές στη θρησκεία, τις πεποιθήσεις ή την αναγνώριση δεν θίγουν το δικαίωμα οποιουδήποτε Τούρκου πολίτη σε θέματα που σχετίζονται με την απόλαυση των ατομικών ή πολιτικών δικαιωμάτων, όπως η αποδοχή σε δημόσιες θέσεις, θέσεις εργασίας, τιμές ή άσκηση επαγγελμάτων και βιομηχανιών.

Δεν επιτρέπεται να επιβάλλονται περιορισμοί στην ελεύθερη χρήση οποιασδήποτε γλώσσας από οποιονδήποτε Τούρκο πολίτη σε ιδιωτικές συναντήσεις, εμπόριο, θρησκεία, Τύπο ή δημοσιεύσεις οποιουδήποτε είδους ή ακόμη και σε δημόσιες συνεδριάσεις, και παρά την ύπαρξη της επίσημης γλώσσας, πρέπει να παρέχονται κατάλληλες διευκολύνσεις για Τούρκοι πολίτες που μιλούν γλώσσες άλλες από την τουρκική να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους προφορικά ενώπιον των δικαστηρίων.

«Οι Τούρκοι πολίτες που ανήκουν σε μη μουσουλμανικές μειονότητες απολαμβάνουν την ίδια μεταχείριση και ασφάλεια νομικά και στην πραγματικότητα με τους άλλους Τούρκους πολίτες. Ειδικότερα, έχουν το ίσο δικαίωμα να ιδρύουν, να διαχειρίζονται και να ελέγχουν, με δικά τους έξοδα, οποιαδήποτε φιλανθρωπικά, θρησκευτικά και κοινωνικά ιδρύματα, καθώς και όλα τα σχολεία και άλλα ιδρύματα μάθησης, με το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και να ασκούν τη θρησκεία τους ελεύθερα. εκεί» (άρθρο 40).

«Η τουρκική κυβέρνηση δεσμεύεται να παρέχει πλήρη προστασία σε εκκλησίες, ναούς, νεκροταφεία και άλλα θρησκευτικά ιδρύματα για τις προαναφερθείσες μειονότητες. Όλες οι εγκαταστάσεις και οι άδειες θα χορηγούνται σε θρησκευτικά ιδρύματα, καθώς και σε θρησκευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα των προαναφερθέντων μειονοτήτων επί του παρόντος στην Τουρκία, και η τουρκική κυβέρνηση δεν θα απέχει, σε περίπτωση σύστασης νέων θρησκευτικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, παρέχοντας τις απαραίτητες διευκολύνσεις που διαθέτει σε άλλα ιδιωτικά ιδρύματα αυτού του είδους» (άρθρο 42) .

Το πιο σημαντικό και επικίνδυνο κείμενο σε αυτό το τμήμα ήταν στο άρθρο 44, το οποίο όριζε ότι «η Τουρκία συμφωνεί ότι εφόσον τα προηγούμενα άρθρα αυτού του τμήματος επηρεάζουν τους μη μουσουλμάνους πολίτες της Τουρκίας, οι διατάξεις αυτές συνιστούν υποχρεώσεις διεθνούς σημασίας και πρέπει να υπάγονται στην εγγύηση της Κοινωνίας των Εθνών δεν μπορεί να τροποποιηθεί χωρίς την έγκριση της πλειοψηφίας του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών. Η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ιαπωνία συμφωνούν δια του παρόντος να μην αρνηθούν τη συγκατάθεσή τους για οποιαδήποτε τροποποίηση αυτών των άρθρων, η οποία στην κατάλληλη μορφή τους έχει εγκριθεί από την πλειοψηφία του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών.

Η Τουρκία συμφωνεί ότι οποιοδήποτε μέλος του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών θα έχει το δικαίωμα να γνωστοποιήσει στο Συμβούλιο οποιαδήποτε παράβαση ή κίνδυνο παράβασης οποιασδήποτε από αυτές τις υποχρεώσεις, και το Συμβούλιο μπορεί στη συνέχεια να λάβει τέτοια μέτρα και να δώσει τις κατευθύνσεις που θεωρεί κατάλληλες και αποτελεσματικές υπό τις περιστάσεις, και η Τουρκία συμφωνεί περαιτέρω σε οποιαδήποτε διαφορά απόψεων σε νομικά ή πραγματικά ζητήματα που προκύπτουν από αυτά τα άρθρα μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και οποιασδήποτε από τις άλλες υπογράφοντες δυνάμεις ή οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών, θα θεωρείται ως διαφορά διεθνούς χαρακτήρα σύμφωνα με το άρθρο 14 του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών.

Η τουρκική κυβέρνηση συμφωνεί να παραπέμψει οποιαδήποτε τέτοια διαφορά, εάν το ζητήσει το άλλο μέρος, στο Μόνιμο Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης. Η απόφαση του Διαρκούς Δικαστηρίου είναι οριστική και έχει την ίδια ισχύ και αποτέλεσμα με την απόφαση που εκδίδεται δυνάμει του άρθρου 13 του Χάρτη.

Τι κρύβεται πίσω από την παρουσία στου Βαρθολομαίου στην Ελβετία;

Παρά τη σοβαρότητα αυτού του κειμένου, δεν περιλαμβάνει από μόνο του, ούτε και τα υπόλοιπα κείμενα της συμφωνίας, τυχόν προνομιακά οφέλη που απολαμβάνει ο Ελληνικός Καθεδρικός Ναός της Κωνσταντινούπολης, ώστε να συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη του 2024 για την Ουκρανία με την ικανότητα ως κράτος να ψηφίζει την τελική δήλωση της συνόδου κορυφής με αυτή την ιδιότητα, εκτός και αν ο στόχος είναι ο κύριος στόχος για την Ελλάδα και τους πίσω από αυτήν σε αυτή τη συμμετοχή είναι να ανακατέψουν τα χαρτιά και να αναβιώσουν τις παρατεταμένες συγκρούσεις με την Τουρκία, τη φορά όταν πολλοί ανυπομονούσαν να ξεκινήσουν μια νέα φάση στις σχέσεις των δύο χωρών, ιδιαίτερα μετά την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην ελληνική πρωτεύουσα, Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 2023 και την υπογραφή για αρκετές συμφωνίες ασφάλειας και οικονομίας με την Ελλάδα Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Κάτι που καθιστά δυνατό να πούμε ότι οι προσπάθειες ηρεμίας και χαλάρωσης των συγκρούσεων ήταν το αποτέλεσμα ενός περιφερειακού πολιτικού πλαισίου που συνδέεται εν μέρει με τις εξελίξεις στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο και την ανάγκη των ευρωπαϊκών χωρών για τον τουρκικό ρόλο στη διαχείριση της κρίσης, αλλά αυτό δεν μείωσε το βάθος των συγκρούσεων και ότι η Ελλάδα και οι πίσω της περιμένουν την ευκαιρία μέσω της οποίας μπορούν να κινητοποιηθούν τα εργαλεία εσωτερικής διάλυσης του τουρκικού κράτους, συμπεριλαμβανομένης της κάρτας των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων.

Ιssam Abdel Shafi -Turkpress

Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων

—

The Hellenic Information Team