Κύπρος: ένα σταθερό νησί σε μια ταραγμένη περιοχή

Σε άρθρο του στο Politico, o Ιβο Ντάαλντερ πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και Διευθύνων Σύμβουλος του Chicago Council on Global Affairs υποστηρίζει ότι η Κύπρος πρέπει να θεωρείται ως λύση και όχι ως πρόβλημα από τις ΗΠΑ. Σε γενικό πλαίσιο σημειώνει πως παρά την διαίρεση και τη συνεχιζόμενη σύγκρουση, η Κύπρος είναι ένα σταθερό νησί σε μια ταραγμένη περιοχή, προσφέροντας πολιτική, οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική αξία. Ως πρόσφατο παράδειγμα αναφέρει τον ανθρωπιστικό ρόλο της Κύπρου για μεταφορά βοήθειας προς τη Γάζα. Μεταξύ άλλων υποστηρίζει πως μια ισχυρή εταιρική σχέση ΗΠΑ-Κύπρου μπορεί να είναι το κλειδί για τη μετατροπή του Κυπριακού σε Κυπριακή λύση.

Ακολουθεί μετάφραση του άρθρου (17/06/24)

Ο Κύπριος πρόεδρος έχει δίκιο. Οι Αμερικανοί εδώ και πολύ καιρό βλέπουν την Κύπρο ως πρόβλημα — κυρίως επειδή είναι πηγή σύγκρουσης μεταξύ δύο βασικών συμμάχων των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Τουρκίας, ένα νησί διαιρεμένο για 50 χρόνια. Μια γρήγορη ματιά στη σελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για τις «Σχέσεις ΗΠΑ με την Κύπρο» επιβεβαιώνει αυτό το σημείο, εστιάζοντας στη σύγκρουση της Κύπρου αμέσως μετά την πρώτη πρόταση.

Αλλά η χώρα — μέλος της ΕΕ από το 2004 — έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει πέρα από το να είναι ο άτυχος τόπος των τουρκικών περιφερειακών φιλοδοξιών.

Παρά τη διαίρεσή της και την συνεχιζόμενη σύγκρουση, η Κύπρος είναι ένα νησί σταθερότητας σε μια ολοένα και πιο ταραγμένη περιοχή του κόσμου, παρέχοντας μια πλατφόρμα για πολιτική, οικονομική, ανθρωπιστική και στρατιωτική επιρροή στη διασταύρωση της Ευρώπης με τη Μέση Ανατολή.

Η αξία του νησιού επιβεβαιώθηκε στις 7 Οκτωβρίου, όταν οι βίαιες επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ έφεραν την περιοχή στο σημείο βρασμού. Η Κύπρος ήταν η πλησιέστερη δυνατή τοποθεσία για να σχεδιαστεί η πιθανή εκκένωση Αμερικανών και άλλων δυτικών πολιτών από το Ισραήλ, τον Λίβανο και άλλες περιοχές της περιοχής σε περίπτωση κλιμάκωσης του πολέμου — όπως πολλοί φοβόντουσαν ότι θα συνέβαινε. Η νησιωτική χώρα επίσης προσέφερε την επικράτειά της και τα ύδατά της στις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις για να προετοιμαστούν για αυτό το ενδεχόμενο. (Η Βρετανία επίσης διατηρεί κρίσιμες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην πρώην αποικία της.)

Έπειτα, μέσα σε λίγες μέρες από την απάντηση του Ισραήλ στη Γάζα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προσφέρθηκε να ανοίξει έναν ανθρωπιστικό διάδρομο προς την πολιορκημένη λωρίδα. Το Ισραήλ προσεκτικά καλωσόρισε την προσφορά και βοήθησε να στηθούν εγκαταστάσεις επιθεώρησης για να διασφαλιστεί ότι οποιαδήποτε βοήθεια αποστέλλεται από το νησί δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς από τη Χαμάς ή άλλες δυνάμεις.

Αρχικά, όμως, η διεθνής κοινότητα — συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ευρώπης και των αραβικών εθνών — προτιμούσε να χρησιμοποιεί καθιερωμένες διαδρομές από την Αίγυπτο και το Ισραήλ, ώστε η βοήθεια να μπορεί να παραδίδεται πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Αλλά αυτό άλλαξε νωρίτερα φέτος, όταν η απελπισία μέσα στη Γάζα αύξησε την αναζήτηση εναλλακτικών μέσων για να φτάσει τρόφιμα και φάρμακα στους 2 εκατομμύρια ανθρώπους που βρίσκονται παγιδευμένοι σε αυτόν τον βίαιο πόλεμο.

Το αποτέλεσμα είναι ένας ανθρωπιστικός διάδρομος όπου αγαθά επιθεωρούμενα στην Κύπρο τώρα αποστέλλονται σε μια πρόχειρη αποβάθρα στη Γάζα που κατασκευάστηκε από τον αμερικανικό στρατό και στο ισραηλινό λιμάνι της Ασντόντ. Τα αγαθά στη συνέχεια μεταφέρονται στη Γάζα χωρίς περαιτέρω επιθεωρήσεις, με τον αμερικανικό και τον γαλλικό στρατό να συντονίζουν τις αποστολές από το νησί. Το κλειδί τώρα — όπως ήταν πάντα — είναι να διασφαλιστεί η διανομή σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη μέσα στα παλαιστινιακά εδάφη.

Η αξία της Κύπρου στη Γάζα είναι μόνο μία ένδειξη ενός ευρύτερου σημείου. Από την οικονομική κρίση του 2012-2013, η χώρα έχει γίνει πηγή απαραίτητης οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης. Έχει εργαστεί για να καθαρίσει ένα διαβόητα διεφθαρμένο τραπεζικό σύστημα και δεν είναι πλέον ο κορυφαίος προορισμός για εύκολο ρωσικό χρήμα. Η κυβέρνηση στη Λευκωσία έχει καλέσει το FBI και αξιωματούχους του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ να βοηθήσουν στην έρευνα για το ξέπλυμα χρήματος και άλλες εγκληματικές δραστηριότητες, ανοίγοντας τα βιβλία της, μεταρρυθμίζοντας τους θεσμούς της και συνεργαζόμενη σε έρευνες του FBI — ακόμα και για τους δικούς της πολίτες.

Η Λευκωσία έχει επίσης τερματίσει τη μακρόχρονη και άνετη σχέση της με τη Μόσχα, παίρνοντας μια αποφασιστική στροφή προς τη Δύση — τις ΗΠΑ συγκεκριμένα.

Αν και δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ — και δεδομένου του σχεδόν βέβαιου τουρκικού βέτο, η προοπτική ένταξης είναι ζοφερή — η Κύπρος θέλει ισχυρότερες σχέσεις ασφαλείας και στρατιωτικής συνεργασίας με την Ουάσιγκτον. Και τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να ανταποκρίνονται. Υπέγραψαν διμερή δήλωση συνεργασίας ασφαλείας το 2018, άνοιξαν την πρεσβεία της Κύπρου σε στρατιωτικούς ακόλουθους και ήραν ένα μακροχρόνιο εμπάργκο όπλων.

Αλλά αυτά είναι μόνο μικρά βήματα — η δυνατότητα για πραγματική συνεργασία ασφαλείας είναι πολύ μεγαλύτερη.

Τους τελευταίους οκτώ μήνες, οι ΗΠΑ έχουν μάθει την στρατηγική αξία του νησιού για στρατιωτικές και ανθρωπιστικές επιχειρήσεις, και τώρα υπάρχει ένα άνοιγμα για να εξεταστεί μια βαθύτερη στρατιωτική και ασφαλιστική συνεργασία. Επιπλέον, η Κύπρος είναι πρόθυμη να εκσυγχρονίσει τις ένοπλες δυνάμεις της — κάτι που θα διευκόλυνε την αποδοχή των επανειλημμένων αιτημάτων για τη μεταφορά του μεγάλου αποθέματος ρωσικών πυροβόλων, ρουκετών και αμυντικών συστημάτων στην Ουκρανία. Ωστόσο, η πρόσβαση στην αγορά αμυντικών συστημάτων των ΗΠΑ είναι προς το παρόν μπλοκαρισμένη, καθώς το αναιρεμένο εμπάργκο όπλων είναι μόνο για ένα έτος και υπόκειται σε ανανέωση.

Σε γενικό πλαίσιο, μια γεωστρατηγική συνεργασία με τη Λευκωσία θα μπορούσε να προσφέρει στην Ουάσιγκτον πολλά πλεονεκτήματα. Θα βασιστεί στις ισχυρές σχέσεις του νησιού με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τους Παλαιστίνιους, βοηθώντας τις εργασίες για μια πιο μακροπρόθεσμη επίλυση του πολέμου στη Γάζα. Θα πρόσφερε μια ισχυρή αντίσταση στις προσπάθειες της Ρωσίας και της Κίνας να επεκτείνουν τη στρατηγική τους επιρροή στην ανατολική Μεσόγειο. Θα ενίσχυε τους ενεργειακούς δεσμούς με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Και θα μπορούσε να οικοδομήσει εμπιστοσύνη μεταξύ των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ακόμη και ενδεχομένως να πείσει την Άγκυρα ότι μετά από 50 χρόνια, ήρθε η ώρα να βρεθεί ένα δίκαιο διπλωματικό τέλος στη σύγκρουση.

Μια ισχυρή εταιρική σχέση ΗΠΑ-Κύπρου μπορεί κάλλιστα να είναι το κλειδί για τη μετατροπή του Κυπριακού σε Κυπριακή λύση.

Πηγή: SigmaLive