Δεν έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων

Του Andreas Kluth

Ο Τζο Μπάιντεν τα κατάφερε και πάλι, στην Ουκρανία όπως και στη Λωρίδα της Γάζας. Επιτρέποντας τελικά στους Ουκρανούς να χρησιμοποιούν αμερικανικά όπλα για να ανταποδίδουν πυρά σε κοντινούς εχθρικούς στόχους μέσα στη Ρωσία, ο Αμερικανός πρόεδρος προέβη σε μια λογική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική, αλλά σταδιακά και χαμηλόφωνα, μετά από παρατεταμένες εκκλήσεις και προτροπές των συμμάχων και μετά από δισταγμούς και καθυστερήσεις που κόστισαν πολλές ζωές.

Καθοδηγείται από τα γεγονότα αντί να στρώνει ο ίδιος το έδαφος

Η διαμόρφωση της εθνικής ασφάλειας ως μια απλή διχοτόμηση μεταξύ αδύναμων και ισχυρών – όπως προσπαθούν να κάνουν οι Ρεπουμπλικάνοι επιτιθέμενοι στον Μπάιντεν – είναι πρωτόγονη. Αλλά ο Μπάιντεν δίνει όλο και περισσότερο την εντύπωση ότι καθοδηγείται από τα γεγονότα αντί να στρώνει ο ίδιος το έδαφος. Αυτό δεν προμηνύει τίποτα καλό για τις πιθανότητές του στις εκλογές του Νοεμβρίου και για τις συγκρούσεις από την Ευρώπη έως τη Μέση Ανατολή και την Ασία.

Ουκρανία

Η κατάσταση στην Ουκρανία έχει γίνει τρομερή πρόσφατα. Οι Ουκρανοί υπερασπιστές αγωνίζονται ενάντια σε μια νέα ρωσική επίθεση, και ειδικότερα ενάντια σε μια επίθεση στο Χάρκοβο, το οποίο οι Ρώσοι σφυροκοπούν με πυροβολικό και πυραύλους που εκτοξεύονται από την άλλη πλευρά των συνόρων, μέσα από το ρωσικό έδαφος. Οι Ουκρανοί πρέπει προφανώς να ανταποδώσουν τα πυρά και να εξουδετερώσουν τους ρωσικούς εκτοξευτές και τα αεροπλάνα. Αλλά ο Μπάιντεν είχε απαγορεύσει μέχρι στιγμής στο Κίεβο να χρησιμοποιεί αμερικανικούς πυραύλους και πυρομαχικά ώστε να πλήττει στόχους μέσα στο ρωσικό έδαφος.

Το σκεπτικό του ήταν αρκετά κατανοητό. Από τότε που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, ο Μπάιντεν είχε δύο στόχους: Πρώτον, να αποτρέψει μια ρωσική νίκη και δεύτερον, να αποτρέψει μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας που θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με κυνικό τρόπο, αλλά κατά τα φαινόμενα αποτελεσματικά, ο Πούτιν έχει υποδαυλίσει τις ανησυχίες του Μπάιντεν απειλώντας επανειλημμένα να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα αν στριμωχτεί.

Κόκκινες γραμμές

Αυτό δημιούργησε μια κακή κατάσταση. Ξανά και ξανά, οι Ουκρανοί ζητούν όπλα – πυραύλους, τανκς, μαχητικά αεροσκάφη – αλλά ο Μπάιντεν παρέμεινε σιωπηλός, φοβούμενος ότι η παροχή τους θα περνούσε μια από τις “κόκκινες γραμμές” του Πούτιν. Ορισμένοι σύμμαχοι, όπως ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ακολουθούσαν την επιφυλακτικότητα του Μπάιντεν. Άλλοι, όπως οι Βρετανοί, οι Πολωνοί, οι Δανοί, οι Εσθονοί και πιο πρόσφατα οι Γάλλοι και οι Βέλγοι, κινοιύνται πιο δυναμικά. Εν τέλει, και ο Μπάιντεν υποχώρησε. Αλλά αυτή τη φορά ακολουθεί τα γεγονότα, αντί να ηγείται της κατάστασης.

Το ίδιο συνέβη και την εβδομάδα που πέρασε. Ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο συνήθως συγκρατημένος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, δήλωσε το προφανές – ότι οι δυτικοί σύμμαχοι πρέπει όχι μόνο να προμηθεύσουν την Ουκρανία με όπλα αλλά και να αφήσουν τους υπερασπιστές να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον νόμιμων εχθρικών στόχων εντός της Ρωσίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και μια σειρά άλλων συμμάχων υποστήριξαν το ίδιο.

Ψιλά γράμματα

Ο Μπάιντεν, μαζί με τον Σολτς, ήταν από τους τελευταίους που άλλαξε γραμμή την εβδομάδα που πέρασε. Εξακολουθεί να προσθέτει αρκετά ψιλά γράμματα δυσκολεύουν την άμυνα της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί μπορούν να χρησιμοποιούν τα αμερικανικά πυρομαχικά μόνο στη ρωσική συνοριακή περιοχή κοντά στο Χάρκοβο, και μόνο εναντίον οπλικών συστημάτων που οι Ρώσοι χρησιμοποιούν ήδη για να επιτεθούν στην Ουκρανία. Δεν διεξάγεται έτσι ένας πόλεμος εθνικής αυτοάμυνας.

Λωρίδα της Γάζας

Μια διαφορετική αλλά παρόμοια δυναμική έχει αναπτυχθεί στον πόλεμο που διεξάγει το Ισραήλ εναντίον της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Μπάιντεν έχει υποστηρίξει το Ισραήλ από την τρομοκρατική εισβολή της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Το Ισραήλ με τη σειρά του έχει σφυροκοπήσει τη Γάζα με αμερικανικής κατασκευής βόμβες και πυραύλους, σκοτώνοντας μαχητές της Χαμάς, αλλά προκαλώντας επίσης απαράδεκτο θάνατο και πόνο σε αμάχους. Έπειτα από μαζικές πιέσεις από όλες τις πλευρές – στα Ηνωμένα Έθνη, στις αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις, στο Κογκρέσο, μεταξύ των συμμάχων και φυσικά από τους ψηφοφόρους – ο Μπάιντεν σταμάτησε τελικά ένα μόνο φορτίο του πιο εκρηκτικού είδους αμερικανικών βομβών, ενώ συνέχισε να στέλνει άλλα.

Δεν ασκεί αρκετή πίεση

Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Μπάιντεν δεν ασκεί αρκετή πίεση στην ισραηλινή κυβέρνηση ώστε να αρχίσει να σχεδιάζει την “επόμενη μέρα” ή να τερματίσει την ανθρωπιστική κρίση, ούτε κατευνάζει τους επικριτές του Ισραήλ και των ΗΠΑ στα δικαστήρια της κοινής γνώμης ή στη Χάγη. Αντιδρά, δεν κατευθύνει.

Διστακτικότητα

Δεν χρειαζόταν να γίνει έτσι. Όταν ο Πούτιν απείλησε για πρώτη φορά να χρησιμοποιήσει πυρηνικά το 2022, ο Μπάιντεν ξεκαθάρισε “κρυφά” ότι θα τιμωρούσε μια τέτοια εξωφρενική κλιμάκωση με συντριπτική (αν και συμβατική) αμερικανική δύναμη. Το μήνυμα προς το Κρεμλίνο ήταν: “Κρεμλίνο: Αν ρίξεις πυρηνικά, θα χάσεις”. Και ο Πούτιν άκουσε το μήνυμα.

Από τότε, όμως, ο Μπάιντεν έχει γίνει και πάλι πιο διστακτικός (ακόμη και όταν ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχουν βρει κουράγιο και κινούνται πιο δυναμικά), και ο Πούτιν και οι φίλοι του προειδοποιούν συνεχώς για τη χρήση πυρηνικών. Ο Πούτιν έδειξε ότι είναι μια μπλόφα, ανέφερε η Κόρι Σέικ, μια βετεράνος των Ρεπουμπλικανών στους κύκλους της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον. Και η δουλειά του Μπάιντεν ήταν “να μη δείξει όλη την αγωνία μας στη δημόσια σφαίρα”. Σε αυτό απέτυχε.

Αποφυγή χάους

Η καθοδήγηση από τα πίσω λειτουργεί μόνο για τους βοσκούς. Οι παράγοντες της διεθνούς πολιτικής – από δικτάτορες μέχρι τρομοκράτες και ακόμη και σύμμαχοι – δεν είναι πρόβατα, όμως. Για να μην βυθιστεί ο κόσμος περισσότερο στο χάος – αλλά και για να κερδίσει την επανεκλογή του – ο Μπάιντεν πρέπει να ηγηθεί ή να αφήσει κάποιον άλλον να πάρει τη θέση του. Θα μπορούσε να ξεκινήσει ξεκαθαρίζοντας ότι το Κίεβο μπορεί να χτυπήσει τους Ρώσους με ό,τι έχει και όπου μπορεί να είναι προσεκτικό στους στόχους που πλήττει.

Απόδοση – Επιμέλεια: Σ. Κετιτζιάν

Πηγή: Bloomberg