Η πολιτική ωριμότητα δεν συμβαδίζει κατ’ ανάγκη με τα χρόνια υπηρεσίας ή με την ηλικία

υπό Δρ. Άρη Πετάση*

 “Η πολιτική είναι μια ζούγκλα διχασμένη ανάμεσα στο να πράττεις το σωστό και στο να μείνεις στην εξουσία.” John F. Kennedy

Παράδειγμα πολιτικής ανωριμότητας. Αμέσως μετά τις τελευταίες Ευρωεκλογές με πλησίασε ‘έμπειρος’ Κύπριος πολιτικός πρώην βουλευτής που, παρεμπιπτόντως, απολαμβάνει σύνταξης ‘πρώην πολιτικού’ που του την παρέχει ο φορολογούμενος ψηφοφόρος.  Θα δούμε πιο κάτω πόσο σέβεται τον ψηφοφόρο.  Με κλαψιάρικο σχεδόν ύφος μου ανάφερε: «είδες την ανωριμότητα των ψηφοφόρων [δηλαδή, αυτών που του πληρώνουν την σύνταξη], που έδωσαν 19,3% σε ένα ‘άσχετο’  youtuber και που τον κατέστησαν τρίτο μεγαλύτερο κόμμα από μόνο του;» Αντί απάντησης του υπέβαλα την εξής ερώτηση: «δεν σε ενοχλεί το γεγονός πως 50% των ψηφοφόρων δεν είχαν καν πάει για να ψηφίσουν και που μαζί με το 19.3% του youtuber μας κάνουν σχεδόν 70%;  Όλοι αυτοί μαζί απαξίωσαν το πολιτικό κατεστημένο και το αγνόησαν.» Συνέχισα: «Στην Ελλάδα ή αποχή έφθασε το ρεκόρ του 60%–δεν σε ενοχλεί ούτε και αυτό;»  «Σου είπα μόλις τώρα πως χάλασε η κοινωνία μας και ψηφίζει ότι ανοησία φανταστείς» μου απάντησε, κάνοντας με να καταλάβω πως δεν μπορούσα να δώσω συνέχεια εφόσον το μόνο που έβλεπε ήταν ότι φταίνε οι άλλοι: οι κομματικοί ‘αποστάτες’, οι ‘ανεύθυνοι’ ψηφοφόροι, οι αχάριστοι και όχι η συνομοταξία των πολιτικών μέρος της οποίας είναι και ο ίδιος.               

Το θέμα, «άλλο εκλεγμένος πολιτικός και άλλο ηγέτης» το είχαμε αναπτύξει παλιά. Σχετικά, όμως, αναφέρω πως ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να διαπιστωθεί το κατά πόσο ο εκλεγμένος πολιτικός διαθέτει και τις αναγκαίες ηγετικές ικανότητες είναι η ωριμότητα με την οποία αντιλαμβάνεται και ακολούθως χειρίζεται την πολιτική του ήττα. Δηλαδή, κατά πόσο ενδιαφέρεται μόνο για να μην χάσει τα προνόμια και την ισχύ εξουσίας ή κατά πόσο ενδιαφέρεται για να βελτιωθεί ο ίδιος για το καλό του έθνους.  Οι Ευρωεκλογές που είχαμε πρόσφατα μας δίδαξαν πολλά σε ότι αφορά το επίπεδο της ωριμότητας όσων υπηρέτησαν ή υπηρετούν την πολιτική μέσω της κομματικής πολιτικής αλυσίδας σε Ελλάδα και Κύπρο.  Είδαμε πως μέσα σε μια μόνο νύκτα κατεδαφίστηκαν τα όνειρα και οι αυταπάτες των ‘μεγάλων’ κομμάτων και αυτών που τα διαχειρίζονται αλλά που είναι συγχυσμένοι και δεν μπορούν να ξεχωρίσουν μεταξύ του ‘πράττω το σωστό’ και του ‘πράττω για να μείνω ή να ανεβώ στην εξουσία.’                

Losing graciously. Η φράση losing graciously (δέχομαι την ήττα μου με μεγαλοψυχία) είναι μια μεστή και πλούσια σε έννοια φράση που αποδεικνύει το επίπεδο της ωριμότητας του πολιτικού.  To ‘χάνω με μεγαλοψυχία’ σημαίνει being a good loser (αποδέχομαι την ήττα μου σωστά και επιπλέον, με κάποια δόση χιούμορ και σέβομαι τον νικητή ή τους νικητές που με κέρδισαν.)  Στην παρούσα περίπτωση το losing graciously σημαίνει ‘σέβομαι όσους απείχαν από την ψηφοφορία η που ψήφισαν κάποιο για πλάκα. Αυτοί ήταν η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων (70% στην Κύπρο και 60% στην Ελλάδα) κατά τις τελευταίες Ευρωεκλογές.  Είναι από τα μηνύματα αυτών των ανθρώπων που πλειοψηφούν που θα μάθει ο ώριμος πολιτικός που υπέστη ήττα  εφόσον θέλει να βελτιωθεί προς όφελος της πατρίδας. Νοείται πως τα κεκτημένα του πολιτικού του τα δίνει ο χειμαζόμενος Έλληνας φορολογούμενος που πολλές φορές δεν μπορεί να βγάλει τον μήνα γιατί μεγάλο ποσοστό των χρημάτων του τα παίρνει το κράτος υπό μορφή έμμεσων και άμεσων φόρων για να καλύψει τα έξοδα όσων ζουν από τους φόρους των άλλων.               

‘Δεύτερης βαθμίδας’ εκλογές. Υπό το φως της ήττας του, ο ανώριμος πολιτικός προσποιείται πως στις Ευρωεκλογές τίποτα το άξιο λόγου δεν αποφασίστηκε. Φράσεις που ακούστηκαν όπως, «τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών δεν αντανακλούν την αποδοχή ή όχι της κυβερνητικής πολιτικής» αποτελούν παράδειγμα πολιτικής ανωριμότητας.  Εφόσον οι συγκεκριμένες εκλογές δεν είναι κάτι το σοβαρό γιατί τότε καλείτο ο ψηφοφόρος να ψηφίσει ‘υπέρ της σταθερότητας’ και ‘υπέρ της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας’ προς την οποία, παρεμπιπτόντως, ο Έλληνας φορολογούμενος χρωστά €400+ δις και δεν μπορεί να τα αποπληρώσει; Εάν πράγματι οι Ευρωεκλογές είναι ‘δεύτερης βαθμίδας’ πολιτική αναμέτρηση γιατί καλούντο οι ψηφοφόροι να προσέλθουν μαζικά στις κάλπες και γιατί δεν τους προειδοποίησε επαρκώς κάποιος  από την πολιτική ελίτ πως πρόκειται για δεύτερης βαθμίδας εκλογές και έτσι ας μην βιάζονται να προστρέξουν για να ψηφίσουν;                

Προκαλώντας τον πολίτη. Η αλήθεια, βέβαια, είναι πως η κάθε εκλογική αναμέτρηση  δίνει την δυνατότητα και την ευκαιρία στο ψηφοφόρο να εγκρίνει αλλά και να τιμωρήσει την κυβέρνηση και τα κόμματα ανάλογα με τις θέσεις που πήραν σε καίρια θέματα π.χ. εσωτερική-εξωτερική πολιτική και οικονομία: όπως ο νόμος για τον γάμο δύο ανδρών ή δύο γυναικών και η εκμίσθωση μητέρας για τεκνοποίηση χωρίς καμιά αίσθηση αγάπης προς το αδύναμο και χωρίς ισχύ νεογέννητο που θα βάλουν σε τροχιά περιπέτειας και οδύνης.  Στην περίπτωση μας οι εκλογείς κρίνουν πράξεις όπως η αποστολή από τα συστημικά κόμματα οπλισμού στην Ουκρανία αλλά  όχι στην Κύπρο των Ελλήνων που είναι ανοχύρωτη. Το κάνουν κατ’ εντολή των Αμερικάνων και μετά από πιέσεις του Γάλλου Μακρόν που επιδιώκει πάσει θυσία πόλεμο με την Ρωσία για εξιλέωση από την ταπεινωτική ήττα του Ναπολέοντα το 1812 στην Μόσχα και ας γίνει ο κόσμος όλος παρανάλωμα των πυρηνικών.  Μέχρι και φρεγάδα  έστειλε το ελληνικό κατεστημένο στην Ερυθρά θάλασσα αλλά όχι στην Κύπρο που είναι περικυκλωμένη από το τούρκικο ναυτικό.  Η αστική πολιτική ελίτ της Ελλάδας δεν κατάφερε να πείσει τον ψηφοφόρο πως είναι επωφελές για τον ελληνισμό η εμπλοκή μας σε πολέμους άλλων παρά τις πανωλεθρίες του παρελθόντος. Υπενθυμίζω πως το 1915 η τότε πολιτική ελίτ της Ελλάδος είχε στείλει οπλισμό στον Λίβανο κατ’ εντολή (πάλι!) του Γάλλου Georges-Picot  με τραγικά αποτελέσματα για τους εκεί Χριστιανούς.  Υπενθυμίζω και την Κριμαία το 1918 (τρία χρόνια μετά τον Λίβανο), όπου πάλι κατ’ εντολή Γάλλου, του Clemenceau αυτή την φορά, η Ελλάδα έστειλε στρατό στην Κριμαία για να ηττηθεί και να χάσουν την ζωή τους 398 Έλληνες στρατιώτες και να τραυματιστούν άλλοι 657—όλα αποτέλεσμα μιας ανώριμης και ανεύθυνη πολιτικής απόφασης.                

Αρχές δικαίου. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση οι ψηφοφόροι αξιολογούν και το πόσο εφαρμόζονται οι αρχές δικαίου όπως τις χάραξε ο Αριστοτέλης, δηλαδή ισότιμη αντιμετώπιση των πολιτών. Τα χρέη των μεγάλων ελληνικών κομμάτων ξεπερνούν το μισό δις Ευρώ χωρίς κανείς να τους απειλεί ούτε με πτώχευση ούτε με έξωση ή πλειστηριασμό και χωρίς προοπτική αποπληρωμής των χρεών. Αντίθετα, μια γριά με €1000 χρέους μπορεί να χάσει το σπίτι της στην βάση των νόμων που ψήφισε το πολιτικό κατεστημένο υπέρ των τραπεζών κατ’ εντολή της ΕΕ.  Αξιολογούν επίσης τις επιπτώσεις του νόμου-τρόμου για τους ελεύθερους επαγγελματίες καθώς και την φεουδαρχική και αλαζονική συμπεριφορά του πολιτικού κατεστημένου που επιμένει να πιστεύει πως όλοι τους χρωστάνε υπακοή και παροχή οικονομικής ευμάρειας!               

Νομιμοποίηση κυβέρνησης: Τώρα, πίσω στο μέγα θέμα της νομιμοποίηση της κυβέρνησης που συνολικά πήρε έγκριση μόνο από το 12-14% του συνόλου των ψηφοφόρων. Αυτός που διαθέτει ψηλό μέτρο ηθικής στάθμης γνωρίζει τι σημαίνει αυτό και γνωρίζει επίσης τι εξυπακούεται όταν το 86-88% των δυνητικών ψηφοφόρων δεν εκφράζουν έγκριση της κυβέρνηση.   Μπορεί βέβαια κάποιος να πει πως τέτοιες καταστάσεις ισχύουν και σε άλλες χώρες. Εδώ, βέβαια, μιλούμε για επίπεδο ηθικής στάθμης και όχι για διεθνείς πρακτικές. Εξ άλλου, η δημόσια/πολιτική αφορά την πρακτική της άσκησης ηθικών κρίσεων σχετικά με τα πολιτικά θέματα της χώρας.        

Είναι γνωστό το ρητό του Abraham Lincoln, ‘κυβέρνηση του λαού, από τον λαό, για τον λαό’. Πως δικαιολογείται αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα;  Πρώτα από όλα Δημοκρατία σημαίνει συμμετοχή της εκκλησίας του δήμου που καταλήγει σε  εκπροσώπηση (participation-representation). Εφόσον η συμμετοχή παύει να υπάρχει, παύει εν πολλοίς να υπάρχει και η εκπροσώπηση. Που πάει η συμμετοχική δημοκρατία όταν  οι πολίτες δεν συμμετέχουν ενεργά στις εκλογικές διαδικασίες και σχεδόν καθόλου στην διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων  που αφορούν δημόσιες πολιτικές και προγράμματα. Ιδιαίτερα όταν οι πρωτοβουλίες και αποφάσεις της κυβέρνησης δεν αντιπροσωπεύουν την βούληση του λαού, π.χ. απόφαση Πρεσπών με απόλυτη άρνηση του πολιτικού κατεστημένου για δημοψήφισμα επί ενός άκρως σοβαρού θέματος.                

O καλύτερος τρόπος για να έχει μια κυβέρνηση νομιμοποίηση δεν είναι το μάρκετινγκ. Ούτε το πως ξεγελάς τους ψηφοφόρους για να έλθουν στις κάλπες και να σε ψηφίσουν.  Κάτι τέτοιο δεν διασφαλίζει την καθολική και αγνή εμπλοκή των ψηφοφόρων—απλά, αποτελεί πρακτική των ανώριμων πολιτικών.  Οι ώριμοι πολιτικοί ενεργούν τόσο ορθά ώστε να κάνουν τους ψηφοφόρους τους να αγωνιούν πως θα τους χάσουν εάν δεν πάνε να τους ψηφίσουν. Η ωριμότητα των πολιτικών αποτελεί το εχέγγυο για εμπλοκή των ψηφοφόρων και την έλευση τους στις κάλπες μέσα σε μια δημοκρατική κοινωνία της εκκλησίας του δήμου όπου οι πολίτες τρέχουν μόνοι τους να εκφράσουν τις προτιμήσεις τους διαμορφώνοντας έτσι το μέλλον της χώρας τους. Η παλλαϊκή συμμετοχή σε μια δημοκρατία καθιερώνεται με ενάρετες πράξεις ώριμων πολιτικών και όχι με προσπάθειες παραπλάνησης του ψηφοφόρου για να έλθει να ψηφίσει ενώ δεν πιστεύει στο έργο της κυβέρνησης και των κομμάτων.  Αυτό το κακό φαίνεται, δυστυχώς, να είναι ευρέως διαδεδομένο. Φτάνει κάποιος να ψάξει στο διαδίκτυο κάτω από την φράση voter engagement για να δει και να φρίξει—εκεί θα βρει διάφορους τρόπους προσέλκυσης των ψηφοφόρων, π.χ. αποστολή απανωτών μηνυμάτων και ‘υπενθυμίσεων’ αλλά σχεδόν πουθενά δεν θα βρει την ουσία που είναι τα έργα και οι δυνατότητες των υποψηφίων. Για να απέχει τόσο έντονα και να μην ψηφίζει ο πολίτης ίσως να βλέπει πράγματα που τον απωθούν και τον εκνευρίζουν όπως για παράδειγμα: αλαζονεία, φεουδαρχισμό, αυταρχισμό και τεχνητή πολιτική αριστοκρατία όπου το στοιχείο της αρετής  φυλλοροεί. Αντί πολιτική ωριμότητα ο ψηφοφόρος ίσως να βλέπει να κυριαρχεί το  μάρκετινγκ, οι δημοσκόποι, οι πάσας λογής designer analysts, οι image makers, οι εμπειρογνώμονες (πολλοί από τους οποίους ούτε σχετική εμπειρία διαθέτουν αλλά ούτε και σωστή γνώμη εκφράζουν.)  Ο ψηφοφόρος αγωνία γιατί ίσως να μην βλέπει στους πολιτικούς: ουσία, ορθοπραξία, ψηλή πολιτική ηθική στάθμη και κυρίως ίσως να μην βλέπει πολιτική ωριμότητα.                 

Τελειώνω με το εξής: Εάν μια ζωή κάποιος κάνει το ίδιο λάθος και δεν εννοεί να αλλάξει απλά αποκτά εμπειρία στο να κάνει λάθη. Έτσι, δεν ωριμάζει.  Ο ώριμος πολιτικός βλέπει την ουσία και τις ψηλές ηθικές αρχές που ανυψώνουν το έθνος και το άτομο και όχι τα κενόδοξα, τα μάταια και τα πρόσκαιρα οφέλη της πολιτικής εξουσίας. 

 *συγγραφέας του Middle East in Turmoil: Foreign Interference & Poor Leadership (2021). Όλα τα βιβλία του συγγραφέα βρίσκονται στο Amazon.de και Amazon.com)