Γράφει ο *Νικόλαος Χατζόβουλος.

Η αποτυχία των ρωσικών αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών να εντοπίσουν το τρομοκρατικό χτύπημα που έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 2024 εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ετοιμότητα των Ρωσικών αρχών ασφαλείας. Προκειμένου να κατανοήσουμε τους λόγους πίσω από αυτήν την αποτυχία, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε τους πολυδιάστατους παράγοντες που συντέλεσαν σε αυτή την κατεύθυνση, όπως το απολυταρχικό καθεστώς Πούτιν, η διοχέτευση πόρων και εστίασης αμιγώς προς τον Ουκρανικό πόλεμο, τα εξελισσόμενα τρομοκρατικά δίκτυα, και άλλες κρίσιμες παραμέτρους. Στόχος αυτής της ανάλυσης είναι να εξεταστούν οι παραπάνω παράγοντες και να παρατεθούν συγκεκριμένα παραδείγματα για την υποστήριξη των επιχειρημάτων.

Το Καθεστώς Πούτιν και η Εσωτερική Ασφάλεια

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, έχει επιδείξει μια αυταρχική προσέγγιση στην διακυβέρνηση της Ρωσίας. Η έμφαση του καθεστώτος του στην σταθερότητα και την καταστολή της αντιπολίτευσης έχει επηρεάσει άμεσα την προσέγγιση των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας. Ο Πούτιν έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση των μηχανισμών καταστολής για να αντιμετωπίσει εσωτερικές απειλές και αντικαθεστωτικές δραστηριότητες. Αυτή η έμφαση στην εσωτερική καταστολή έχει οδηγήσει σε σημαντική διοχέτευση πόρων προς τις υπηρεσίες που ασχολούνται με την εσωτερική ασφάλεια και λιγότερο προς τις αντιτρομοκρατικές μονάδες.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καταστολή των διαδηλώσεων και η σύλληψη αντικαθεστωτικών ακτιβιστών. Η FSB (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας) και άλλες δυνάμεις ασφαλείας έχουν κατευθύνει σημαντικούς πόρους προς την παρακολούθηση και καταστολή πολιτικών αντιπάλων, γεγονός που μπορεί να έχει αποδυναμώσει την ικανότητά τους στην πρόληψη και τον εντοπισμό τρομοκρατικών θυλάκων και ενεργειών.

Διοχέτευση πόρων και εστίαση αμιγώς προς τον Ουκρανικό Πόλεμο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους γεωπολιτικούς στόχους της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια τον οποίο επιδιώκει αβυσσαλέα. Η στρατιωτική επέμβαση και η συνεχής εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο αυτόν έχουν απορροφήσει τεράστιους πόρους, τόσο οικονομικούς όσο και ανθρώπινους. Η εστίαση αυτή έχει μειώσει την ικανότητα των ρωσικών αρχών να αντιμετωπίσουν άλλες -εσωτερικές – απειλές.

Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών για τη στήριξη των επιχειρήσεων στην Ουκρανία έχει περιορίσει τους πόρους που διατίθενται για άλλες κρίσιμες υπηρεσίες ασφαλείας. Σύμφωνα με στοιχεία από το Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), οι ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 86.4 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας αύξηση κατά 9.2% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, μειώνοντας έτσι τους διαθέσιμους πόρους για τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες (SIPRI, 2022).

Εξελισσόμενα Τρομοκρατικά Δίκτυα

Τα τρομοκρατικά δίκτυα έχουν εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες και στρατηγικές για να αποφύγουν τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση από τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Οι σύγχρονες τρομοκρατικές ομάδες είναι συχνά καλά οργανωμένες και χρησιμοποιούν προηγμένα μέσα επικοινωνίας και στρατηγικές απόκρυψης για να διαφύγουν την ανίχνευση.

Οι τρομοκρατικές ομάδες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο κρυπτογραφημένα μηνύματα και το dark web για να συντονίζουν τις δραστηριότητές τους. Αυτές οι τεχνολογικές τακτικές καθιστούν δυσκολότερο τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους από τις αρχές ασφαλείας. Επιπρόσθετα, η χρήση κρυπτονομισμάτων (cryptocurrency) για τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών δραστηριοτήτων αποτελεί ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα της εξέλιξης των μεθόδων που χρησιμοποιούνται από τις τρομοκρατικές ομάδες.

Κρίσιμες Ελλείψεις στις Ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών

Οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικές ελλείψεις που επηρεάζουν την ικανότητά τους να εντοπίζουν και να αποτρέπουν τρομοκρατικές επιθέσεις. Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών ασφαλείας, η γραφειοκρατία και η διαφθορά αποτελούν βασικά προβλήματα.

Η γραφειοκρατία και η διαφθορά στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών αποτελούν ακρογωνιαίες δυσλειτουργίες που έχουν αναφερθεί επανειλημμένα. Η αδυναμία οριζόντιου και κάθετου συντονισμού, και η έμφυτη στελεχιακή τάση για διαφθορά αποδυναμώνουν την ικανότητα των υπηρεσιών, ως τακτικά σύνολα, να δράσουν αποτελεσματικά. Για παράδειγμα, οι καθυστερήσεις στη διαμοίραση πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών ( FSB, GRU, SVR, FSO, NGR, MVD) μπορεί να επιτρέψουν στους τρομοκράτες να πραγματοποιήσουν τις επιθέσεις τους χωρίς να εντοπιστούν εγκαίρως. Κατάσταση την οποία είδαμε να συμβαίνει σε επίπεδο πληροφοριών και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής πριν το χτύπημα στους δίδυμους πύργους το 2001.

Συμπέρασμα

Η αποτυχία των ρωσικών αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών να εντοπίσουν το τρομοκρατικό χτύπημα του Ιουνίου 2024 στην Αγία Πετρούπολη μπορεί να αποδοθεί σε μια σύνθεση παραγόντων που περιλαμβάνουν την πολιτική κατεύθυνση του καθεστώτος Πούτιν, την εστίαση πόρων και προσοχής στον πόλεμο της Ουκρανίας, την εξέλιξη των τρομοκρατικών δικτύων, και τις εσωτερικές ελλείψεις των υπηρεσιών πληροφοριών.

Το καθεστώς Πούτιν έχει επενδύσει σημαντικά μεν αλλά μονομερώς δε στην εσωτερική ασφάλεια και την καταστολή κυρίως της αντιπολίτευσης και των αντιφρονούντων, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι πόροι που διατίθενται για την αντιτρομοκρατική δράση. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει απορροφήσει μεγάλους πόρους, αποδυναμώνοντας και στρέφοντας αλλού το ενδιαφέρον και τις όποιες εναπομείναντες δυνατότητες των αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών. Τα εξελισσόμενα τρομοκρατικά δίκτυα χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνολογίες για να αποφύγουν τον εντοπισμό, ενώ οι ελλείψεις και η διαφθορά στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών περιορίζουν την αποτελεσματικότητά τους.

Συνοψίζοντας, η αποτυχία αυτή αντικατοπτρίζει μια σειρά από συστημικά προβλήματα και προτεραιότητες που καθιστούν δύσκολη την αντιμετώπιση της τρομοκρατικής απειλής στη σύγχρονη Ρωσία. Προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των αντιτρομοκρατικών μέτρων, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι παραπάνω προκλήσεις, με έμφαση στη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών, την αύξηση των πόρων για την αντιτρομοκρατική δράση και την καταπολέμηση της διαφθοράς με μοναδικό στόχο την διασφάλιση των Ρώσων πολιτών.

Βιβλιογραφία

Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). (2022). Military Expenditure Database. https://www.sipri.org/databases/milex

Galeotti, M. (2019). We Need to Talk About Putin: Why the West gets him wrong. Penguin.

Soldatov, A., & Borogan, I. (2015). The Red Web: The Struggle Between Russia’s Digital Dictators and the New Online Revolutionaries. PublicAffairs.

Trenin, D. (2019). Russia’s Relations with Ukraine: Back to Realpolitik. Carnegie Moscow Center. https://carnegie.ru/commentary/80192

Renz, B. (2018). Russia’s Military Revival. Polity Press.

Galeotti, M. (2016). Hybrid War or Gibridnaya Voina? Getting Russia’s non-linear military challenge right. https://ecfr.eu/publication/hybrid_war_or_gibridnaya_voina_getting_russias_non_linear_military_challenge/

* Ο Νικόλαος Ε. Χατζόβουλος είναι International Security, Health & Safety Consultant

ΠΗΓΗ: E-enimerosi.com