Με ιστορίες βγαλμένες από βιβλία του Τζον Λε Καρρέ μοιάζουν τα σκάνδαλα κατασκοπείας που κατακλύζουν, το τελευταίο δεκαοκτάμηνο, τις Βρυξέλλες. Διόλου τυχαία, Βέλγοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών έχουν ομολογήσει, κατά καιρούς, σε ξένους ανταποκριτές ότι η θεσμική πρωτεύουσα της Ευρώπης μοιάζει με «φωλιά πρακτόρων», με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το βασικό πεδίο δράσης τους.

Η επιρροή των κάθε λογής κατασκόπων, που έχουν αποκαλυφθεί το τελευταίο διάστημα, ενδεχομένως να είναι μικρή, όμως, η έντονη παρουσία τους μοιάζει ενδεικτική του τεράστιου δικτύου και των τακτικών που χρησιμοποιεί το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν εναντίον της Ευρώπης. Οι αποκαλύψεις δεν αφορούν, ωστόσο, μόνο τη Ρωσία, αλλά και την Κίνα, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες για μια άνευ προηγουμένου πολιτική «παρέμβασή» τους ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών.

Μόλις την περασμένη Δευτέρα, βελγικές και γερμανικές αρχές πραγματοποίησαν επιδρομή στο γραφείο του επικεφαλής υποψήφιου ευρωβουλευτή με το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) Μαξιμίλιαν Κραχ στις Βρυξέλλες, ενώ είχε προηγηθεί στις 23 Απριλίου σύλληψη κοινοβουλευτικού βοηθού του με την κατηγορία κατασκοπείας υπέρ της Κίνας. Ο ίδιος ο Κραχ έχει αρνηθεί ότι έλαβε χρήματα και για διασπορά φιλορωσικών μηνυμάτων εντός του Ευρωκοινοβουλίου. Ωστόσο, ενέργειές του (καταψήφιση σχετικών ψηφισμάτων κατά της Ρωσίας) και δηλώσεις υπέρ καλύτερων σχέσεων της Ε.Ε. με Μόσχα και Πεκίνο μάλλον δικαιολογούν την έναρξη εισαγγελικής έρευνας εναντίον του.

Λίγο πριν από τη σύλληψη του κοινοβουλευτικού βοηθού του Κραχ στη Γερμανία, ακόμη ένα σκάνδαλο χρηματισμού ευρωβουλευτών, που στέφθηκε μάλιστα ως «Russiangate», είχε αποκαλυφθεί στο Βέλγιο. Στις 12 Απριλίου, οι αρχές ανέφεραν ότι δέκα ακροδεξιοί ευρωβουλευτές από το Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Γερμανία είχαν πληρωθεί από τη Μόσχα για προώθηση των ρωσικών θέσεων. Παρόμοια ιστορία απασχόλησε τις Βρυξέλλες στις αρχές του χρόνου, όταν έρευνα του Insider αποκάλυπτε τις σχέσεις της Λετονής ευρωβουλευτού Τατιάνας Ζντάνκοβα με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, FSB. Mε την FSB συνδεόταν και ο Σέρβος ονόματι Νόβιτσα Αντιτς –που είχε σειρά επαφών με ευρωβουλευτές από όλο το πολιτικό φάσμα τον Οκτώβριο του 2023– στο πλαίσιο «επιχείρησης» του Κρεμλίνου να διεισδύσει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπως αποκάλυψαν δυτικές μυστικές υπηρεσίες.

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι ρωσικές «επιχειρήσεις» παρέμβασης στην ευρωπαϊκή πολιτική πραγματοποιούνται εδώ και δεκαετίες, παραδέχεται ο Ετιέν Σουλά, αναλυτής ερευνών (Συμμαχία Διασφάλισης της Δημοκρατίας, ASD) του German Marshall Fund, στις Βρυξέλλες. Μιλώντας στην «Κ» αποκαλύπτει ότι σύμφωνα με έναν ιδιότυπο «ιχνηλάτη παρεμβάσεων» που χρησιμοποιούν ως «εργαλείο», έχουν εντοπίσει 200 περιπτώσεις ρωσικής «παρέμβασης» και πάνω από 100 αντίστοιχης κινεζικής τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Σήμερα και ιδιαίτερα «ενόψει των ευρωεκλογών του 2024, βασικός στόχος της Ρωσίας είναι να αποδυναμώσει τη στήριξη της Ε.Ε. έναντι της Ουκρανίας», αναφέρει ο Ετιέν Σουλά. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος εκτιμά ότι «έως τώρα η ρωσική επιρροή δεν έχει πετύχει να «σπάσει» την ενότητα εντός της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά τη στήριξη του Κιέβου. Αλλά εάν τα κόμματα που χρηματοδοτούνται από τη Ρωσία (ιδίως της ακροδεξιάς ευρωομάδας ID) κερδίσουν περισσότερες έδρες εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα διευκολύνουν τη Μόσχα να διαδίδει πιο εύκολα και με μεγαλύτερο εύρος τις θέσεις της εντός της Ε.Ε.».

Πάντως, οι υποθέσεις κατασκοπείας στο Ευρωκοινοβούλιο αποτελούν μάλλον «κορυφή του παγόβουνου», ενώ η Ευρώπη στο σύνολό της μοιάζει να βιώνει ήδη «Ψυχρό Πόλεμο 2.0». Η Ρωσία έχει, μάλιστα, κατορθώσει –μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία– να στήσει νέο «δίκτυο» πρακτόρων, ενώ έχει ήδη σχεδιάσει «ενέργειες μέσω σαμποτάζ» σε αρκετά κράτη-μέλη, σημειώνει δημοσίευμα των Financial Times. Πριν από λίγες ημέρες, άλλωστε, Γερμανία και Τσεχία έγιναν «στόχοι» σειράς κυβερνοεπιθέσεων από την APT28, μια ομάδα κατασκοπείας στον κυβερνοχώρο, που συνδέεται ευθέως με τις μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας (GRU).

Τελευταίο «θύμα» κυβερνοεπίθεσης έπεσε η ιστοσελίδα της προεκλογικής εκστρατείας της υποψήφιας προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Η Μόσχα επιχειρεί να αποδυναμώσει τους Ευρωπαίους έναντι του υβριδικού της πολέμου», διαπιστώνει ο Iβαν Κλίζιτς, ερευνητής του Διεθνούς Κέντρου για την Aμυνα και την Ασφάλεια (ICDS) στην Εσθονία. Προσθέτει, μάλιστα, ότι «η Ρωσία διαθέτει σειρά “εργαλείων”, από την κατασκοπεία, τη συνεργασία με εγκληματικά δίκτυα έως την παραπληροφόρηση». Παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε έχει απαγορεύσει τη μετάδοση των δικτύων της Sputnik και Russia Today, o ίδιος φέρει ως παράδειγμα την πρόσφατη αποκάλυψη νέου δικτύου, του Voice of Europe, που διέδιδε προπαγάνδα σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία με έδρα την Τσεχία.

Η διάδοση της παραπληροφόρησης αποτελεί, άλλωστε, «κλειδί» στη μάχη, ενόψει των ευρωεκλογών. Διόλου τυχαία στο «στόχαστρο» της ρωσικής προπαγάνδας βρίσκονται Γαλλία και Γερμανία, οι ισχυρότεροι εταίροι του Κιέβου, λόγω των δυνατοτήτων στρατιωτικής ενίσχυσης που μπορούν να παρέχουν στην Ουκρανία.

Τελευταίο «θύμα» κυβερνοεπίθεσης –άγνωστης προέλευσης– έπεσε και η υποψήφια πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η ιστοσελίδα της προεκλογικής της εκστρατείας, ursula2024.eu, δέχθηκε «επίθεση» από bots. «Οι κυβερνοεπιθέσεις δεν θα μας αποτρέψουν», ανέφερε η ίδια στην πλατφόρμα X.

«Θετικά» κρίνουν στο σύνολό της την έως τώρα απάντηση της Ευρώπης –σε επίπεδο ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και κρατών-μελών– οι αναλυτές που μίλησαν στην «Κ». «Ενώνοντας τις τελείες όλων των τελευταίων επεισοδίων αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν ενισχύθηκε το παιχνίδι επιρροής της Κίνας ή της Ρωσίας, αλλά ότι μάλλον η Ευρώπη ανέβασε τον πήχυ με τα “εργαλεία” απάντησής της. Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι ότι οι αποκαλύψεις και συλλήψεις έγιναν ακόμη και σε χώρες, που εμφανίζονται συνήθως απρόθυμες να συγκρουστούν με τη Μόσχα και το Πεκίνο», διαπιστώνει ο Ετιέν Σουλά. Φέρνει ως παράδειγμα τις συλλήψεις διακεκριμένων ευρωβουλευτών –μετά το ξέσπασμα του Qatargate–, αλλά και την ανταπόκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν στις εκκλήσεις του Βέλγου πρωθυπουργού και του Τσέχου ομολόγου του να επιβληθούν κυρώσεις, «ώστε να αντιμετωπιστεί η κακόβουλη επιρροή της Μόσχας στις ευρωεκλογές».

Πράγματι, το 14ο «πακέτο» κυρώσεων έναντι της Ρωσίας, που αναμένεται να εγκριθεί έως τον Ιούνιο, περιλαμβάνει –ανάμεσα σε άλλα– απαγόρευση χρηματισμού πολιτικών κομμάτων από τη Μόσχα, αλλά και κυρώσεις έναντι του Voice of Europe.

«Ωστόσο, η απάντηση της Ε.Ε. χρειάζεται να γίνει πιο ισχυρή, ευθεία και ταχεία», τονίζει ο Ετιέν Σουλά. «Για παράδειγμα, το “πακέτο” άμυνας της δημοκρατίας της Κομισιόν, νέα, δηλαδή, μέτρα αντιμετώπισης της ξένης επιρροής, θα πρέπει να περιμένει τον επόμενο θεσμικό κύκλο. Οι αντίστοιχες διαδικασίες –που εκκινεί η Κομισιόν βάσει του DSA– προκειμένου να πιέσει τις πλατφόρμες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης να κάνουν περισσότερα, ώστε να “φρενάρουν” τη ροή παραπληροφόρησης μπορεί να είναι ενθαρρυντικές, αλλά εφαρμόζονται κάπως καθυστερημένα, ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα έως τις ευρωεκλογές», αναφέρει.

Τον ίδιο ακριβώς προβληματισμό εκφράζει και ο Iβαν Κλίζιτς, που θεωρεί ότι «γενικά, η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη έχουν ανταποκριθεί καλά στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιρροής με πρωτοβουλίες, όπως η πλατφόρμα EUvsDisinfo και διασυνοριακή συνεργασία. Φυσικά, απαιτούνται περισσότερα. Ιδιαίτερα η παραπληροφόρηση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με νομικές διαδικασίες (σ.σ. κυρώσεις) και όχι ως μιντιακό φαινόμενο, που απαιτεί γνώσεις για τη διαχείρισή του. Το παράδειγμα του δικτύου στην Τσεχία Voice of Europe είναι χαρακτηριστικό», επισημαίνει.

Οι «φάρμες» της παραπληροφόρησης

Η Γαλλία, που φαίνεται να έχει πάρει το «μάθημά» της από τη ρωσική επιρροή στις προεδρικές εκλογές του 2017, έχει ήδη συστήσει την κυβερνητική υπηρεσία Viginum, που επικεντρώνεται στις ψηφιακές «παρεμβάσεις».

Ανάλυσή της αποκάλυψε τον Φεβρουάριο εκτεταμένο δίκτυο από «φάρμες» με αυτόματους λογαριασμούς, τρολ και 193 ιστοσελίδες, που «αναμεταδίδουν μαζικά δημοσιεύσεις, που προέρχονται από ρωσικούς ή φιλορωσικούς λογαριασμούς σε κοινωνικά δίκτυα, πρακτορεία ειδήσεων και επίσημους ιστότοπους οργανισμών ή φορέων». Στόχος τους είναι να αναμεταδώσουν ψευδείς ισχυρισμούς σε σχέση με τη ρωσική εισβολή και να επικρίνουν τη Δύση.

Παρόμοιας έκτασης εκστρατεία παραπληροφόρησης εντοπίστηκε και στη Γερμανία τον Ιανουάριο, όταν οι αρχές διαπίστωσαν ότι ένα εκατομμύριο tweets είχαν σταλεί από 50.000 ψεύτικους λογαριασμούς –εντός τεσσάρων εβδομάδων– που επέκριναν τη γερμανική κυβέρνηση για τη στήριξή της στο Κίεβο.

«Πρόκειται για ένα τεράστιο δίκτυο ιστοσελίδων που ελέγχει η Ρωσία και που παρουσιάζονται ως αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης», αναφέρει ο Ετιέν Σουλά, προσθέτοντας ότι και η Κίνα «χρησιμοποιεί παρόμοιες τακτικές για προώθηση των θέσεών της είτε για την Ταϊβάν είτε για τους μουσουλμάνους Ουιγούρους».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν κινεζικές κυβερνοεπιθέσεις εναντίον Γάλλων ευρωβουλευτών. Ο επικεφαλής υποψήφιος με τους κεντροδεξιούς Ρεπουμπλικανούς Φρανσουά Μπελαμί κατήγγειλε ότι έπεσε «θύμα» κυβερνοεπίθεσης –όπως και επτά άλλοι συνάδελφοί του– από την περιβόητη APT31 ομάδα, που συνδέεται με την κινεζική κυβέρνηση την περασμένη Δευτέρα, την ώρα μάλιστα που ο Γάλλος πρόεδρος υποδεχόταν τον Κινέζο ομόλογό του στο Παρίσι. Η υπόθεση Μπελαμί συνδέθηκε αυτόματα με εκστρατεία παραπληροφόρησης εναντίον του επίσης διακεκριμένου επικεφαλής υποψηφίου των Σοσιαλιστών Ραφαέλ Γκλικσμάν, που έχει αναδείξει το θέμα των Ουιγούρων. Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που συνδέονταν με το Πεκίνο, τον παρουσίαζαν ως «δούρειο ίππο» της CIA στην Ευρώπη.

Αργή αφύπνιση για την Ευρωβουλή

Στην εκπνοή της θητείας του το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα στην τελευταία του ολομέλεια μέσω του οποίου ζήτησε συγκεκριμένες δράσεις εναντίον της ρωσικής επιρροής, καθώς και να «έρθουν στο φως ονόματα όσων εμπλέκονται, ώστε να μην αμαυρώνεται στο σύνολό του ο θεσμός».

Την ενεργοποίηση μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων –που περιλαμβάνει ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη– εκκίνησε η βελγική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., την περασμένη εβδομάδα. «Πρόκειται για πλατφόρμα συλλογής των απαιτούμενων πληροφοριών και εν εξελίξει ενεργειών με σκοπό μια ταχεία, συντονισμένη απάντηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο», αναφέρουν Βέλγοι διπλωμάτες.

ΠΗΓΗ: Καθημερινή