Του Andreas Kluth

Ήταν ένα σοκ, αν όχι μια έκπληξη. Ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης ζήτησε εντάλματα σύλληψης, με την κατηγορία των εγκλημάτων πολέμου, όχι μόνο για τρεις διοικητές της Χαμάς, αλλά και για δύο ηγέτες του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. “Εξωφρενικό”, δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, μιλώντας σχεδόν εκ μέρους όλων στο Ισραήλ και πολλών στην Ουάσιγκτον. Αλλά αν οι ΗΠΑ αψηφήσουν τώρα το δικαστήριο που βοήθησαν να δημιουργηθεί τη δεκαετία του 1990, θα υπονομεύσουν το διεθνές καθεστώς δικαίου και τάξης που ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται.

Το αίτημα του Καρίμ Χαν, του εισαγγελέα, θα υποβληθεί στη συνέχεια σε μια ομάδα ανεξάρτητων δικαστών. Ακόμη και αν εκδώσουν τα εντάλματα, υπάρχει μικρός κίνδυνος να συλληφθεί ποτέ κάποιος από τη λίστα. Κατ’ αρχάς, ούτε οι ΗΠΑ ούτε το Ισραήλ έχουν υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης με το οποίο ιδρύθηκε το ΔΠΔ, και κανένα από τα δύο δεν αισθάνεται δεσμευμένο από αυτό. Και στη θεωρητική περίπτωση που οποιοσδήποτε από τους πέντε θα δικαστεί ποτέ, θα θεωρηθεί αθώος και θα βρεθεί ενώπιον του δικαστηρίου. 

Πρόκειται αναμφισβήτητα για την πιο συναισθηματικά φορτισμένη και αμφιλεγόμενη σύγκρουση που έχει αναλάβει ποτέ το ΔΠΔ. Αντίθετα, ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας φαίνεται ηθικά ξεκάθαρος, με σχεδόν κανέναν στη Δύση να αντιτίθεται στο ένταλμα σύλληψης που εξέδωσε το δικαστήριο πέρυσι κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Όμως, όπως τόνισε ο Χαν εκ μέρους του ΔΠΔ και κατ’ επέκταση του κόσμου, “αν δεν επιδείξουμε τη βούλησή μας να εφαρμόσουμε το νόμο ισότιμα, αν θεωρηθεί ότι εφαρμόζεται επιλεκτικά, θα δημιουργήσουμε τις συνθήκες για την κατάρρευσή του”.

Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα έχει αντίρρηση για τις κατηγορίες εναντίον των τριών τρομοκρατών της Χαμάς στη λίστα του Χαν. Οι Γιαχία Σινουάρ, Μοχάμεντ Αλ-Μασρί και Ισμαήλ Χανίγιε ήταν χωρίς αμφιβολία μεταξύ των εγκεφάλων πίσω από τις φρικιαστικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Το ΔΠΔ τους θέλει τώρα για τα εγκλήματα, όπως ορίζονται στα άρθρα 7 και 8 του Καταστατικού της Ρώμης, της εξόντωσης, της δολοφονίας, του βιασμού και των βασανιστηρίων, καθώς και της αρπαγής και κακοποίησης ομήρων και άλλων. Αν κάποιος στο Ισραήλ διαφωνεί, θα είναι μόνο για το πώς θα επιβληθεί μια δίκαιη τιμωρία.

Η διαμάχη αφορά τις κατηγορίες εναντίον του Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνάς του, Γιοάβ Γκαλάντ. Κατηγορούνται για εσκεμμένη πρόκληση λιμού, δυστυχίας, διώξεων, συλλογικής τιμωρίας και άλλων απάνθρωπων πράξεων – όπως επίσης ορίζονται στα άρθρα 7 και 8 – κατά του άμαχου πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας. Οι λεπτομέρειες περιλαμβάνουν τον περιορισμό της παράδοσης τροφίμων και φαρμάκων, τη διακοπή της παροχής νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, τη δολοφονία αμάχων, ακόμη και εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. 

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο έχει πολλά να πει για τέτοιες τακτικές. Η συλλογική τιμωρία είναι ταμπού, και ακόμη και οι παράπλευρες απώλειες αμάχων πρέπει να διατηρούνται “αναλογικές” όχι σε σχέση με τον γενικότερο πολεμικό στόχο (την εξάλειψη της Χαμάς, στην προκειμένη περίπτωση) αλλά με τον άμεσο στόχο ενός συγκεκριμένου πυραυλικού πλήγματος, ας πούμε. 

Έχοντας επίγνωση της έντασης που ήταν βέβαιο ότι θα προκληθεί, ο εισαγγελέας Χαν παρουσίασε τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι δικηγόροι του και τα σπουδαία νομικά μυαλά που παρείχαν συμβουλές κατά τη διαδικασία. Αυτό μπορεί να μην εμποδίσει τις ΗΠΑ, σε μια επίδειξη υποστήριξης προς το σύμμαχό τους Ισραήλ, να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα ολόκληρου του δικαστηρίου.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει καταστήσει σαφές ότι αρνείται τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ στο θέμα και δεν θα σεβαστεί τα πορίσματά του. Ορισμένοι αξιωματούχοι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν περαιτέρω- δώδεκα Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές είχαν ήδη στείλει επιστολή στο ΔΠΔ: “Βάλτε στο στόχαστρο το Ισραήλ και θα βάλουμε εσάς στο στόχαστρο”, έγραψαν στον Χαν, απειλώντας “να τερματίσουμε κάθε αμερικανική υποστήριξη προς το ΔΠΔ, να επιβάλουμε κυρώσεις στους υπαλλήλους και τους συνεργάτες σας και να αποκλείσουμε εσάς και τις οικογένειές σας από τις ΗΠΑ”.

Δεν θα ήταν η πρώτη που οι ΗΠΑ παρενοχλούν το δικαστήριο. Ως ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες του Καταστατικού της Ρώμης, οι ΗΠΑ στράφηκαν στη συνέχεια εναντίον του ίδιου του δημιουργήματός τους, για να μη διώξει ποτέ το ΔΠΔ Αμερικανούς στρατιώτες ή διοικητές. Το 2002, η Ουάσινγκτον ψήφισε την “Πράξη Επιβολής της Χάγης”, έναν νόμο που θεωρητικά θα επέτρεπε σε έναν πρόεδρο να στέλνει στρατεύματα για την απελευθέρωση Αμερικανών από την κράτηση. Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε αργότερα κυρώσεις σε έναν δικαστή του ΔΠΔ και έναν δικηγόρο που ερευνούσαν καταγγελίες εναντίον Αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν.

Και όμως, οι ΗΠΑ συνεργάζονται επίσης με το ΔΠΔ – για παράδειγμα, στις έρευνές του για τις ρωσικές θηριωδίες στην Ουκρανία. Αυτή η επιλεκτική στάση είναι μια τρομερή εικόνα για μια δύναμη που εξακολουθεί να φιλοδοξεί, λίγο πολύ, να είναι ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, και ιδίως στον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο, οι ΗΠΑ εμφανίζονται ως υποκριτικές, επικαλούμενες την “τάξη που βασίζεται σε κανόνες” εναντίον των αντιπάλων τους, από τη Ρωσία έως την Κίνα, αλλά την αγνοούν για λογαριασμό των φίλων τους, επί του παρόντος του Ισραήλ. 

Το καλύτερο επιχείρημα κατά του αιτήματος του ΔΠΔ για εντάλματα σύλληψης είναι ότι υπονοεί, όπως το έθεσε ένας κορυφαίος Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, “μια ψευδή ηθική ισοδυναμία” μεταξύ των εγκλημάτων της Χαμάς και των ισχυρισμών κατά του Ισραήλ. Αυτό, ωστόσο, θα έπρεπε να το αποφασίσουν οι δικαστές. Το να ρίχνει κανείς προκαταβολικά σπόντες για τον επαγγελματισμό και την αντικειμενικότητά τους θα ήταν ένα καταστροφικό μήνυμα που θα έστελνε η Ουάσινγκτον. 

Το ΔΠΔ αντιπροσωπεύει την απτή κληρονομιά μιας αιώνιας ανθρώπινης φιλοδοξίας και της παθιασμένης αμερικανικής ηγεσίας μετά τη βαρβαρότητα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για την οικοδόμηση ενός πιο ανθρώπινου κόσμου που θα στηρίζεται σε ένα ελάχιστο επίπεδο δικαίου και τάξης. Οι άνθρωποι που υπηρετούν στη Χάγη τείνουν να είναι ιδεαλιστές και αναγνωρισμένες αυθεντίες στον τομέα τους. 

Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να ισχυρίζονται, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, ότι υποστηρίζουν το κράτος δικαίου μόνο όταν τυχαίνει να τους αρέσουν οι συγκεκριμένοι κανόνες ή νόμοι. Η Ουάσινγκτον πρέπει να σταματήσει αποκτήσει σταθερούς δεσμούς με τις συνθήκες, τις συμβάσεις και τους θεσμούς που βοήθησε να οικοδομηθούν, αλλιώς κινδυνεύει να κληροδοτήσει στις μελλοντικές γενιές μια οπισθοδρόμηση στην αυθαίρετη βαρβαρότητα περασμένων αιώνων. Αντί να καταδικάζουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, οι ΗΠΑ θα πρέπει αντ’ αυτού να επιχειρηματολογήσουν ενώπιον του δικαστηρίου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι οι ηγέτες του Ισραήλ δεν είναι ένοχοι, όπως κατηγορούνται, και στη συνέχεια να αποδεχθούν την ετυμηγορία.

Πηγή: Bloomberg