Το κοινό περί δικαίου αίσθημα, το οποίο υποτίθεται απηχεί η νομοθεσία, λέει πως ένας υπότροπος σε κάποιο αδίκημα θα πρέπει να τιμωρείται αυστηρότερα από αυτόν που το διαπράττει για πρώτη φορά. Και για κάποιους που έχουν κάνει το έγκλημα επάγγελμα, η Πολιτεία πρέπει να σκέφτεται περισσότερο την προστασία των νομοταγών πολιτών παρά το, πολύ θαμπό και πολύ αισιόδοξο, σενάριο του δικού τους σωφρονισμού. 

Δεν έχω βρει ούτε έναν να διαφωνεί με αυτή την άποψη. Περιέργως, όμως, διαφωνεί η νομοθεσία μας! Ο “παλιός” Ποινικός Κώδικας προέβλεπε βαρύτερες ποινές σε περιπτώσεις υποτροπής, περιγράφοντας (άρθρα 88-93) την έννοια και τις υποκατηγορίες της και αναγνωρίζοντας ότι κάποιοι εγκληματούν καθ’ έξιν ή κατ’ επάγγελμα, καθιστάμενοι επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια. Ήρθε όμως η μεταρρύθμιση του ΣΥΡΙΖΑ (Ν. 4619/2019) και κατάργησε εντελώς την υποτροπή ως νομική έννοια και φυσικά ως επιβαρυντικό στοιχείο στην προσμέτρηση της ποινής. Είτε τρίτη φορά σε πιάνουν να κλέβεις, είτε εκατοστή, η ποινή θα είναι ίδια. Με αυτή την αντίληψη συμφώνησε και η ΝΔ, η οποία στη δική της μεταρρύθμιση (Ν. 4855/2021) δεν επανέφερε τις περί υποτροπής διατάξεις. Δεν τις επανέφερε ούτε ο Φλωρίδης στην πρόσφατη μεταρρύθμιση του ΠΚ (Ν.5090/2024), που υποτίθεται ότι τον κάνει αυστηρότερο.  

Όμως, υπάρχουν ειδικοί νόμοι (για εμπορία ναρκωτικών, για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ) που τιμωρούν αυστηρότερα τον υπότροπο. Εκεί τι γίνεται; Συνεχίζουν να ισχύουν ή όχι; “Όχι” απάντησε ο Άρειος Πάγος και δικαίωσε κάποιον που, ενώ από το 2009 μέχρι το 2018 καταδικαζόταν για εμπόριο και παραγωγή ναρκωτικών (2.071 χασισόδεντρα καλλιεργούσε όταν τον “τσάκωσαν την τελευταία φορά) έκανε αναίρεση, ισχυριζόμενος ότι κακώς η ποινή του προσαυξήθηκε λόγω υποτροπής, αφού αυτή η έννοια δεν υπάρχει πια!

Είναι ανατριχιαστικό το σκεπτικό του νόμου για την κατάργηση της υποτροπής. Αποδεικνύει την απόλυτη αντιστροφή των αξιών που έχει επικρατήσει στη χώρα μας και τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος των νομοθετών, από τη διαφύλαξη της τάξης και της ασφάλειας, στη φροντίδα για τον εγκληματία. Δείτε, αυτολεξεί, αποσπάσματα από την αιτιολογική έκθεση, για να φρίξετε:

-Τα άρθρα 88-93 (Σ.Σ. που καταργούνται) αφορούν εγκληµατίες υπότροπους και καθ’ έξη και θεωρούνται διατάξεις απολύτως απαρχαιωµένες.

-Η ύπαρξη “σταθερής ροπής” στην τέλεση ενός εγκλήµατος υποδεικνύει µείωση των δυνατοτήτων του δράστη να αντισταθεί στην τέλεση της αξιόποινης πράξης, που θα έπρεπε να οδηγεί σε µείωση και όχι σε επαύξηση της ποινικής κύρωσης. (!!!)

-Καταργήθηκε η έννοια του “ιδιαίτερα επικίνδυνου δράστη”, καθώς η ιδιαίτερη επικινδυνότητα συναρτάται κατ’ ανάγκη µε µια προγνωστική κρίση για τον τρόπο που πρόκειται να συµπεριφερθεί ο δράστης στο µέλλον. Στο µέτρο όµως που η ποινή πρέπει κατά το Σύνταγµα να συνδέεται µε την “πράξη”, δηλαδή µε όσα έκανε ο δράστης, η αναφορά στην επικινδυνότητά του για τη θεµελίωση ή επαύξηση του αξιοποίνου δε φαίνεται νοητή.

-Οι διατάξεις αυτές δεν εφαρµόζονται κατά κανόνα από τη νοµολογία µας.

-(Υπάρχει) παραβίαση των αρχών της αναλογικότητας και της δίκαιης µεταχείρισης του υπαιτίου, αφού µε βάση τις σχετικές διατάξεις ο υπαίτιος τιµωρείται καθ’ υπέρβαση του βαθµού της ενοχής του για το έγκληµα που έχει τελέσει.

Έχεις, δηλαδή, κάποιον επαγγελματία πιστολέρο που εκτελεί συμβόλαια θανάτου και έχει στείλει στα θυμαράκια μέχρι τώρα καμμιά ντουζίνα. Πώς προεξοφλείς ότι θα το ξανακάνει; Μπορεί να κρύβει μια ευαίσθητη, ποιητική ψυχή και από δω και μπρος να ασχοληθεί με την ικεμπάνα. Ή να γίνει νεωκόρος στην Καπνικαρέα. Αν, πάλι, αποδειχθεί ότι έχει μόνιμη ροπή στο έγκλημα, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να αντισταθεί, το καημένο το παιδί, στην εσωτερική του παρόρμηση, στη διαταγή του DNA, που του προστάζει: κλέψε, βίασε, σκότωσε! Δεν φτάνει που τραβάει τέτοιο μαρτύριο, να τον τιμωρήσουμε αυστηρά κι από πάνω; Αυτό που χρειάζεται είναι στοργή και προδέρμ. Κι έπειτα, είναι κι αυτή η αρχή της αναλογικότητας: όποια ποινή τρως για την πρώτη διάρρηξη, την ίδια πρέπει να φας και για την εκατοστή πρώτη! Σάματις τόσα χρόνια που υπήρχαν αυτές οι διατάξεις, τις εφάρμοζε κανένας;

Αυτά λέει η αιτιολογική έκθεση που την υιοθέτησαν όλοι: κόκκινοι, πράσινοι και μπλε. Δεν μας εξηγεί, βέβαια, γιατί ο “πρότερος νόμιμος βίος” και η τέλεση εγκλήματος “εν βρασμώ ψυχής” είναι ελαφρυντικά, αλλά ο πρότερος παράνομος βίος και ο ψυχρός επαγγελματικός σχεδιασμός του εγκλήματος δεν είναι επιβαρυντικά στοιχεία. Ούτε το πώς θα προστατευθούν οι πολίτες από τους κατ’ επάγγελμα παραβατικούς, οι οποίοι αλωνίζουν ελεύθεροι, παρά τις αλλεπάλληλες συλλήψεις τους.

Έτσι προκύπτουν αυτές οι απίστευτες κι όμως ελληνικές ειδήσεις, για τον διαρρήκτη στη Γλυφάδα που συνελήφθη 102 φορές και άλλες τόσες αφέθηκε ελεύθερος, ή για τους διαλόγους Ρουμάνων πορτοφολάδων που διαπιστώνουν με έκπληξη ότι στην Ελλάδα δεν πας φυλακή ποτέ. Και πώς να πας, αφού αυτή είναι η κομβική μεταρρύθμιση για την οποία καμαρώνει ο Ποινικός Κώδικας: όχι πια φυλακή, κοινωφελής εργασία!

για τη συνέχεια Capital