Πού πάμε;

Ειδικού Συνεργάτη

Εδώ και κάμποσο καιρό, εμφανίζονται διάφοροι “αμυντικοί αναλυτές” σε διάφορα ΜΜΕ, προσπαθώντας να μας εισάγουν σε μία εικονική πραγματικότητα απόλυτης υπεροχής έναντι του εχθρού. Χρησιμοποιώντας κατά κανόνα παρελθοντικό χρόνο (“τώρα που πήραμε τις Μπελαρά”, “με τα F-35 έχουμε αποκτήσει υπεροχή”) και επιδεικνύοντας κάποιες φανταστικές εμβέλειες πλατφορμών και όπλων (“με το Rafale εγκλωβίζουμε και ρίχνουμε οτιδήποτε σε ακτίνα τουλάχιστον 200 χλμ”), καλλιεργούν το επικρατούν αφήγημα του εφησυχασμού. Όμως, έτσι δημιουργούν σύγχυση στον απλό πολίτη, καθώς το Rafale, αν και θεωρείται ένα πολύ καλό μαχητικό, δεν είναι το Death Star ή το Battlestar Galactica, οι FDI (Μπελαρά) ακόμα ναυπηγούνται κάπου στη Γαλλία, ενώ το πρώτο F-35 δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν το 2031 στη χώρα, εφόσον βέβαια προχωρήσει σύντομα η εν λόγω προμήθεια. Η αισιοδοξία των εν λόγω “ειδικών” προσομοιάζει τη συμπεριφορά κάποιου που βρήκε ένα πέταλο στο χώμα και θεώρησε ότι είναι ήδη ιππότης, ενώ του λείπουν ακόμα 3 πέταλα, μερικά καρφιά και … το άλογο.

Όμως εθνικόν είναι το αληθές. Αν και είναι θεμιτό τα ΜΜΕ να διατηρούν το ενδιαφέρον και το ηθικό του κόσμου υψηλό, αυτό δεν μπορεί να γίνεται μέσω υπερβατικών χρονικών μετασχηματισμών, όπου οπλικά συστήματα τα οποία δεν έχουν καν παραγγελθεί, εμφανίζονται στη χώρα και μάλιστα ως να είναι πλήρως επιχειρησιακά.

Με αφορμή λοιπόν ένα άρθρο του Επισμηναγού Ιπταμένου εν αποστρατεία Στέφανου Καραβίδα (Δημοκρατία της Κυριακής, 04-02-24), θα επιχειρηθεί μία ρεαλιστική εκτίμηση της πραγματικής κατάστασης όσον αφορά το ελληνοτουρκικό ισοζύγιο σε ορισμένα κύρια οπλικά συστήματα (μαχητικά, φρεγάτες και υποβρύχια) τα επόμενα έτη. Ο αναγνώστης προειδοποιείται ότι ενδέχεται να ακολουθήσει πτώσις εκ των νεφών, ιδίως εάν είναι ανυποψίαστος.

Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ)

Ξεκινώντας από τον στόλο των μαχητικών της ΠΑ, η κατάσταση κατά τα έτη 2024-2035 αντικατοπτρίζεται στην Εικόνα 1, η οποία έχει δημιουργηθεί με βάση το προαναφερθέν άρθρο και ορισμένες ρεαλιστικές παραδοχές και εκτιμήσεις, οι οποίες αναλύονται ακολούθως ανά τύπο αεροσκάφους (Α/Φ):

α.            F-4E AUP Phantom: 33 Α/Φ, τα οποία αναμένεται να έχουν αποσυρθεί έως το τέλος της δεκαετίας, λόγω σοβαρών δυσχερειών στη συντήρησή τους, καθώς εδώ και χρόνια δεν υποστηρίζονται από το FMS (πωλήσεις στρατιωτικού υλικού από τις ΗΠΑ).

β.            F-16 Block 30: 32 Α/Φ, προφανώς με πολύ περιορισμένο ρόλο, λόγω παλαιότητας και χωρίς αναβάθμιση.

γ.            F-16 Block 50: 38 Α/Φ, επίσης με περιορισμένο ρόλο. Αν και εδώ και χρόνια υπάρχει μια αέναη συζήτηση για την αναβάθμισή τους, εκτιμάται ότι αυτό δεν θα γίνει τελικά, καθώς τα διαθέσιμα κονδύλια της ΠΑ θα διοχετευθούν στα F-35, εάν υποθέσουμε ότι θα προχωρήσει το πρόγραμμα αυτό.

δ.            Mirage 2000-5: 24 Α/Φ. Δημοσιεύματα εμφανίζουν ότι εξετάζεται συμφωνία με την Ινδία, με σκοπό την πώλησή τους (παράλληλα με τα παλαιά Mirage 2000, τα οποία θα διατεθούν για προσπορισμό ανταλλακτικών). Εκτιμάται ότι εάν υπάρξει τέτοια συμφωνία, τα -5 θα αποσυρθούν γύρω στο 2028, οπότε και εκπνέει η σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης.

ε.            F-16 Block 52+ και F-16 Block 52+ Advanced: 53 και 30 Α/Φ, αντίστοιχα. Αναβαθμίζονται σταδιακά στη διαμόρφωση Viper. Έως σήμερα η ΠΑ έχει παραλάβει 17 Viper, ενώ η αναβάθμιση εκτιμάται ότι θα συνεχίσει με ρυθμό 16 Α/Φ ετησίως, έως ότου παραδοθούν 83 Viper.

στ.          Rafale: 24 Α/Φ, έως το τέλος του 2024. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, μετά την προαναφερθείσα πώληση των Mirage 2000-5, θα μπορούσαν να αγοραστούν 6 επιπρόσθετα Rafale. Λαμβάνοντας υπόψη τον μεγάλο αριθμό παραγγελιών (backlog 211 Α/Φ την 31-12-23) και τον ρυθμό παραγωγής (3 Rafale το μήνα, δηλαδή 33 το χρόνο, με έναν μήνα άδειας), η καθυστέρηση είναι περίπου 6 έτη. Επομένως, εάν η σχετική σύμβαση συναφθεί εντός του 2024, τα 6 επιπρόσθετα Rafale αναμένονται το νωρίτερο το 2030.

ζ.            F-35 (για το οποίο, το παρόν ιστολόγιο έχει εκφράσει επανειλημμένως, αναλυτικώς και τεκμηριωμένως τους ενδοιασμούς του): 20 Α/Φ. Σύμφωνα με δηλώσεις του προηγούμενου ΥΕΘΑ, τα πρώτα F-35 αναμένονταν το 2028-29. Αυτά θα παραδίδονταν στην ΠΑ στις ΗΠΑ, όπου και θα παρέμεναν εκεί για 1-2 έτη για την εκπαίδευση του προσωπικού, επομένως τα πρώτα Α/Φ δεν αναμένονταν πριν το 2030 στη χώρα. Δεδομένης της μετακύλισης του προγράμματος τουλάχιστον κατά ένα έτος, τα πρώτα F-35 δεν θα πρέπει να αναμένονται στη χώρα πριν το 2031. Μπορούμε να υποθέσουμε έναν ρυθμό άφιξης 4 Α/Φ ετησίως, από το 2031 έως το 2035, όπου και θα συμπληρωθεί ο στόλος των 20 F-35. Επομένως, εάν δεν υπάρξουν επιπρόσθετες καθυστερήσεις (πράγμα σύνηθες στο πρόγραμμα του F-35), η αντίστοιχη Μοίρα θα κηρυχθεί σε αρχική επιχειρησιακή ετοιμότητα, με έναν αριθμό Α/Φ τα οποία θα μπορούν να αναλάβουν ορισμένες αποστολές, το νωρίτερο το 2033.

               Διαπιστώνεται ότι, σύμφωνα με την ανωτέρω ρεαλιστική εκτίμηση, τα έτη 2028-2034 η ΠΑ θα πέσει κάτω από το όριο των 200 μαχητικών, ενώ ειδικά τα έτη 2028 και 29 θα είναι στα 182-183 μαχητικά, τον χαμηλότερο ίσως αριθμό μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Σημειωτέον ότι οι ανωτέρω αριθμοί αφορούν τη δύναμη, όχι τα εν ενεργεία Α/Φ, τα οποία θα είναι σαφώς λιγότερα, π.χ. στο 75% της δυνάμεως, ως μία (υπερ)αισιόδοξη εκτίμηση.

               Τουρκική Πολεμική Αεροπορία (Τ/ΠΑ)

               Εξετάζοντας τους αντίστοιχους αριθμούς μαχητικών της Τουρκίας συναρτήσει του χρόνου, λαμβάνοντας υπόψη και τον κατάλογο του FlightGlobal για το 2023, καταλήγουμε σε ένα ανάλογο διάγραμμα για τη δωδεκαετία 2024-2035 (Εικόνα 2), ενώ ακολουθεί η ανάλυση ανά τύπο Α/Φ:

α.            F-4E Terminator: 48 Α/Φ, τα οποία αναμένεται να αποσυρθούν σταδιακά έως το τέλος της δεκαετίας, όπως και στην ΠΑ.

β.            F-16 Block 30: 36 Α/Φ. Η Τουρκία υλοποιεί το πρόγραμμα εγχώριας αναβάθμισης Ozgur 2, το οποίο αποβλέπει μεταξύ άλλων στην τοποθέτηση υπολογιστή και ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (Active Electronically Scanned Array – AESA), αμφότερα εγχώριας ανάπτυξης. Σημειώνεται ότι η γείτων διαθέτει τον πηγαίο κώδικα για τον υπολογιστή αποστολής του Block 30, επομένως έχει δυνατότητες επέμβασης στο λογισμικό του Α/Φ. Για τους σκοπούς της παρούσης σύγκρισης, θα ληφθεί υπόψη η -πολύ ευμενής για την Ελλάδα- παραδοχή ότι δεν θα ευοδωθεί η εν λόγω προσπάθεια έως το 2035.

γ.           F-16 Block 40 CCIP: 96 Α/Φ, τα οποία έχουν ήδη υποστεί το πρόγραμμα αναβάθμισης Common Configuration Implementation Program (CCIP) και διαθέτουν επιδόσεις σχεδόν ανάλογες των F-16 Block 52+ Advanced της ΠΑ, δηλαδή με ένα καλό ραντάρ APG-68(V)9 και δικτυοκεντρικές δυνατότητες μέσω Link 16.

δ.           F-16 Block 50 CCIP: 70 Α/Φ, με διαμόρφωση ανάλογη των Block 40 CCIP. 50 εξ αυτών αναμένεται να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Viper, κατόπιν της πρόσφατης έγκρισης των ΗΠΑ, ενώ 20 μάλλον θα παραμείνουν ως έχουν.

ε.            F-16 Block 50+ Advanced: 29 Α/Φ, τα οποία θα αναβαθμιστούν στο επίπεδο Viper. Εάν το πρόγραμμα υπογραφεί εντός του τρέχοντος έτους και ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή των συλλογών αναβάθμισης, εκτιμάται ότι τα πρώτα αναβαθμισμένα Viper θα είναι διαθέσιμα το 2027, ξεκινώντας από τα Block 50+ Adv και συνεχίζοντας με τα Block 50 CCIP, με ένα ρυθμό 17 Α/Φ ετησίως (πολύ συντηρητική εκτίμηση).

στ.          F-16 Block 70 Viper: 40 Α/Φ, τα οποία αναμένονται από το 2028 (εάν οι διαπραγματεύσεις ευοδωθούν εντός του 2024 συν 3 έτη για την κατασκευή), με ρυθμό ένα ανά μήνα. Εννοείται ότι θα περιλαμβάνουν όλες τις τελευταίες λειτουργίες και δυνατότητες αξιοποίησης όπλων, εξελιγμένες δικτυοκεντρικές δυνατότητες και ιδίως εξελιγμένο σύστημα αυτοπροστασίας, εξειδικευμένο για το Viper και συμβατό με το ραντάρ AESA APG-83.

               Σύγκρισις ΠΑ και Τ/ΠΑ

               Επιχειρώντας μία σύγκριση μεταξύ των δύο αεροπορικών στόλων (ΠΑ και Τ/ΠΑ) στην επόμενη δωδεκαετία, παρατίθεται η Εικόνα 4, όπου τα Α/Φ έχουν διαχωριστεί στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες, για λόγους απλότητας (αν και η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη):

                              α.           Σύγχρονα Α/Φ με ραντάρ AESA και δικτυοκεντρικές δυνατότητες (Link 16): F-35, Rafale, Viper. Απεικονίζονται με έντονο μπλε/κόκκινο στην Εικόνα 3.

                              β.            Ικανά Α/Φ με καλό ραντάρ και δικτυοκεντρικές δυνατότητες: F-16 Block 52+/Adv, Mirage 2000-5, F-16 Block 40/50 CCIP. Σημειώνεται ότι τα -5 δεν διαθέτουν Link 16 αλλά έχουν ένα δικό τους εφάμιλλο Link, το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί. Απεικονίζονται με ανοικτό μπλε/κόκκινο στην Εικόνα 3.

                              γ.            Υπόλοιπα μαχητικά, με παλαιότερο ραντάρ, χωρίς Link και γενικά με περιορισμένες δυνατότητες: F-16 Block 30/50. Απεικονίζονται με ανοικτό γαλάζιο/ροζ στην Εικόνα 3. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα F-4E Phantom εκατέρωθεν, τα οποία αναπαριστώνται με ανοικτό γκρι.

               Μπορούμε να θεωρήσουμε ως αξιόμαχα Α/Φ, αυτά που ανήκουν στις δύο πρώτες κατηγορίες, δηλαδή τα σύγχρονα και τα ικανά.

               Από την Εικόνα 4 διαπιστώνεται ότι η υφιστάμενη σχετική υπεροχή της ΠΑ σε σύγχρονα Α/Φ, ένεκα των Rafale και Viper, εξανεμίζεται σταδιακά με την έλευση των Viper της γείτονος. Παράλληλα όμως η γείτων διατηρεί και έναν σημαντικό αριθμό ικανών Α/Φ, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι το αεροπορικό ισοζύγιο αξιόμαχων Α/Φ είναι υπέρ της.

               Στην ανωτέρω σύγκριση δεν έχουν ληφθεί υπόψη τα μη επανδρωμένα αεροχήματα, στα οποία η Τουρκία προηγείται κατά πολύ, ενώ έχει αναπτύξει και συστήματα με σημαντικές επιδόσεις (Akinci, Aksungur, ANKA 3), ανάλογα ακόμα και με μαχητικά (Kizilelma). Επίσης, δεν περιλαμβάνεται το νέο Α/Φ που αναπτύσσει, το Kaan, το οποίο πέταξε για πρώτη φορά την 21-02-24, καθώς εκτιμάται ότι θα είναι επιχειρησιακό σε πολύ μεταγενέστερο χρόνο.

               Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι γείτονες έχουν δώσει την ανάλογη σημασία στα όπλα, ανεξαρτήτως πλατφόρμας. Έτσι, το 2030 θα διαθέτουν πλήρως επιχειρησιακούς τους βαλλιστικούς πυραύλους Tayfun, με εμβέλεια >560 km και ευστοχία <10 m, πέραν των Bora που είναι ήδη πλήρως επιχειρησιακοί. Επίσης, θα διαθέτουν αρκετές εκατοντάδες πυραύλους πλεύσης SOM, αντιπλοϊκούς πυραύλους ATMACA και διάφορες αεροπορικές βόμβες, όλα εγχώριας ανάπτυξης και κατασκευής. Τέλος, θα διαθέτουν και αρκετά όπλα από το τεράστιο πακέτο που ενέκριναν προσφάτως οι ΗΠΑ.

Λοιποί Κλάδοι των Ενόπλων Δυνάμεων

               Ξεκινώντας με τον ΣΞ, διαπιστώνεται μία στασιμότητα, παρά τις εξελίξεις και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις πρόσφατες συγκρούσεις στην Λιβύη, το Αρτσάχ, την Ουκρανία και το Ισραήλ. Ιδίως στην Ουκρανία, επιβεβαιώθηκε εκ νέου ότι το Πυροβολικό είναι ο βασιλιάς της μάχης, ενώ διαπιστώθηκε η καταλυτική δράση των μη επανδρωμένων, σε όλες τις μορφές τους. Η αντιαεροπορική/αντιβαλλιστική άμυνα αποδεικνύεται εκ των ων ουκ άνευ (διαφορετικά η Ουκρανία θα είχε καταρρεύσει σε ελάχιστο διάστημα), ενώ παράλληλα και ο ηλεκτρονικός πόλεμος έχει σημαντική συνεισφορά. Τέλος, απαιτείται να υπάρχουν επαρκή αποθέματα, γενικότερη δυνατότητα υποστήριξης και κατάλληλη διοικητική μέριμνα.

               Εδώ, τα αυτοκινούμενα πυροβόλα μας δεν ξεπερνούν τα 30 χλμ εμβέλεια, ενώ το πυραυλικό πυροβολικό έχει μείνει στην δεκαετία του ‘90 (MLRS, ATACMS, RM-70), χωρίς αναβάθμιση. Και όμως, αυτό είναι το Όπλο που θα μπορούσε να κάνει την διαφορά, συνεισφέροντας στην αποτροπή, εάν ενισχυθεί με βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Όσον αφορά το αντιαεροπορικό πυροβολικό, αυτό έχει παραμείνει με παλαιά συστήματα (Hawk, OSAK/M, Tor-M1), χωρίς πρόβλεψη ανάκαμψης. Στα μη επανδρωμένα, ομοιάζουμε ως να αγνοούμε την φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, αρνούμενοι να τα ενσωματώσουμε στους αριθμούς και τους ρόλους που θα έπρεπε.

               Το ΠΝ, στην παρούσα φάση δεν έχει κανένα πρόγραμμα εν εξελίξει, πλην των 3 φρεγατών FDI. Προσφάτως, ακυρώθηκε η 4η FDI, παρότι το εν λόγω πρόγραμμα φαίνεται να προχωράει κανονικά. Επίσης, ακυρώθηκε και η (πολυετής) διαδικασία επιλογής 4 κορβετών, παρότι και τα δύο υποψήφια σχέδια (Gowind και Doha) ήταν ιδιαίτερα ικανά, με ισχυρό οπλισμό, ενώ υπόσχονταν σημαντική συμπαραγωγή. Επομένως, δεδομένου ότι ένα πρόγραμμα ναυπήγησης ή αναβάθμισης απαιτεί τουλάχιστον 5 χρόνια για να υλοποιηθεί από την στιγμή που θα αποφασισθεί και θα ξεκινήσει, δεν αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τίποτα στα επόμενα χρόνια.

Ως εκ τούτου, κατά το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, το ΠΝ αναμένεται να διαθέτει τις ακόλουθες κύριες Μονάδες: 3 FDI, 4 παρωχημένες ΜΕΚΟ σχεδόν 40 ετών (στην καλύτερη περίπτωση υπό αναβάθμιση) και 6 φρεγάτες τύπου S περίπου 50 ετών με εξαιρετικά αμφίβολες ικανότητες. Οι 3 φρεγάτες S που δεν είχαν υποστεί εκσυγχρονισμό μέσης ζωής, αναμένεται να έχουν αποσυρθεί. Επίσης, θα διαθέτει 4 υποβρύχια τύπου 214 ηλικίας 15-26 ετών και 4 τύπου 209/1200 (εκ των οποίων το ένα είναι αναβαθμισμένο) άνω των 50 ετών. Τα 2 τ. 209/1100 εκτιμάται ότι θα έχουν αποσυρθεί, καθώς πλησίαζαν τα 60 έτη. Εν ολίγοις, οι αξιόμαχες κύριες μονάδες του ΠΝ θα είναι μόνο 3 φρεγάτες και 4+1 υποβρύχια. Την ίδια στιγμή, το Τ/ΠΝ “χτίζει” διαρκώς πλοία δικής του σχεδίασης, ορισμένα εκ των οποίων φαίνονται πολύ ικανά, με στόχο τις 20 φρεγάτες και τα 14 υποβρύχια, ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι θα έχουν αποσυρθεί τα 4 παλαιότερα υποβρύχια τ. 209/1200. Το αδιέξοδο στο οποίο οδηγούμαστε είναι πασιφανές.

Στην ανωτέρω συζήτηση δεν περιλαμβάνεται η ενδεχόμενη προμήθεια των 4 παράκτιων πλοίων LCS, καθώς ο οπλισμός τους είναι κατά πολύ υποδεέστερος ακόμα και από κορβέτα, με ακτίνα εμπλοκής το πολύ έως 10-15 km. Τα εν λόγω πλοία εκτιμάται ότι δεν θα προσφέρουν ουσιαστικά στο ΠΝ, ενώ θα απομυζήσουν σημαντικά κονδύλια για την ένταξή τους σε υπηρεσία (προμήθεια, επισκευή, μετασκευή, τοποθέτηση όπλων) και κυρίως για την εν συνεχεία υποστήριξη. Ίσως είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του U.S. Navy, του ισχυρότερου πολεμικού ναυτικού στον πλανήτη, όπου Αξιωματικοί του καταφέρονται εναντίον πλοίων τους, δημοσίως, επωνύμως, επανειλημμένως και ευθαρσώς.

Επίσης, δεν περιλαμβάνεται ενδεχόμενη προμήθεια φρεγατών Constellation, καθώς το όλο θέμα αγγίζει τα όρια της υπερβολής: δεν είναι δυνατόν να θεωρούμε ακριβές τις FDI με κόστος λίγο πάνω από 1 δισ. € εκάστη και να συζητάμε για εγχώρια ναυπήγηση πλοίων σχεδόν διπλάσιου εκτοπίσματος και ανάλογου κόστους, όταν τώρα προσπαθούμε να επαναφέρουμε τα ναυπηγεία μας σε λειτουργία. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν ξεκινούσε κάτι τέτοιο, δεν αναμένεται οποιαδήποτε ουσιαστική εξέλιξη πριν το 2030, ίσως και πολύ μεταγενέστερα.

               Μερικές βασικές αρχές και κάποιες σκέψεις

1. Τα οπλικά συστήματα που συμβάλλουν στην αποτροπή (μαχητικά, πλοία, πυροβόλα, άρματα κλπ) είναι αυτά που είναι εδώ, πλήρως λειτουργικά και ετοιμοπόλεμα, με έμπειρα και εκπαιδευμένα πληρώματα, με κατάλληλα πυρομαχικά και όπλα σε επαρκείς ποσότητες και με ανάλογη δυνατότητα υποστήριξης. Ο αντίπαλος δεν πτοείται σήμερα από οπλικά συστήματα που ναυπηγούνται στη Γαλλία, κατασκευάζονται στη Γερμανία, παραλαμβάνονται στην Αμερική, θα έρθουν σε 5 χρόνια και θα είναι επιχειρησιακά σε 10 χρόνια, με κάποια παλαιά όπλα. Ασχέτως των εγχωρίων πανηγυρισμών.
2. Τα κύρια οπλικά συστήματα είναι σε μεγάλο βαθμό μετρήσιμα και προβλέψιμα, όπως άλλωστε αποδεικνύει το παρόν άρθρο. Με άλλα λόγια, ο αντίπαλος γνωρίζει πότε παραλαμβάνεται κάποιο σύστημα και πότε είναι επιχειρησιακό. Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον. Ιδίως για τα αεροπλάνα, τα οποία κάνουν θόρυβο όταν απογειώνονται, γεγονός το οποίο επιτρέπει την εκ του μακρόθεν παρακολούθηση και καταγραφή του πτητικού έργου μίας Πτέρυγας Μάχης.
3. Η κατάσταση σχετικά με τους ελληνικούς εξοπλισμούς είναι ιδιαίτερα δυσχερής, καθώς προηγήθηκε μία δεκαετία απραξίας, όπου σε πολλά οπλικά συστήματα δεν γινόταν ούτε καν η στοιχειώδης συντήρηση, με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευθεί πολλά και δυσεπίλυτα προβλήματα. Τα οποία είναι απολύτως γνωστά απέναντι.
4. Πασιφιστικές δηλώσεις, δήθεν καλές προθέσεις, κενά γράμματα όπως η περιβόητη “διακήρυξη των Αθηνών” (η οποία επί της ουσίας επέτρεψε στην Τουρκία την προμήθεια των Viper και των συναφών όπλων, τα οποία θα μεταβάλλουν άρδην το τοπίο) ή η “επιστολή του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ στο Κογκρέσο” (την οποία αρνείται η γείτων, ενώ ουδείς την έχει δει) κλπ, δεν πρόκειται να βοηθήσουν ουσιαστικά την κρίσιμη ώρα. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί άριστα την προβοκάτσια, στην οποία άλλωστε βασιζόταν και η επιχείρηση Βαριοπούλα. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούσε σε ελάχιστο χρόνο να εξανεμισθεί το υποτιθέμενο καλό κλίμα που έχει επικρατήσει μετά τους σεισμούς της 06-02-23 και η Ελλάς να βρεθεί απολογούμενη διεθνώς για κάτι που δεν έχει κάνει.
5. Οποιοδήποτε μεγάλο αμυντικό πρόγραμμα αποφασίζεται και ξεκινά σήμερα, θα έχει αποτέλεσμα μετά από περίπου μια πενταετία, ενώ απαιτείται και χρόνος για την εκπαίδευση του προσωπικού. Δηλαδή οτιδήποτε σπείρει μία κυβέρνηση, οι καρποί θα εμφανιστούν μιάμιση κυβερνητική θητεία αργότερα. Τα Rafale είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Όμως, οφείλουμε να είμαστε Προμηθείς, και όχι Επιμηθείς. Ακόμα κι αν τους καρπούς δρέψει μία άλλη κυβέρνηση.
6. Τα χρήματα δεν είναι άπειρα. Δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα. Ό,τι αγοράζεται ακριβά, θα μειώσει τα διαθέσιμα κονδύλια για άλλες αγορές. Σημειωτέον ότι το ακαθάριστο δημόσιο χρέος της Ελλάδος έχει ξεπεράσει τα 400 δισ. €. 
7. Τα αποθέματα ανταλλακτικών, όπλων και πυρομαχικών δεν είναι άπειρα, ούτε εδώ, ούτε σε άλλες χώρες. Δεν υπάρχουν πλέον πουθενά διαθέσιμα αποθέματα, τα οποία θα ήταν δυνατόν να προμηθευτούμε και να μεταφερθούν εδώ σύντομα, σε περίπτωση ανάγκης. Στην κρίσιμη φάση, θα παίξουμε με ό,τι έχουμε εκείνη τη στιγμή εδώ. Ακόμα περισσότερο, θα πρέπει να θεωρείται εξαιρετικά απίθανο κάποια χώρα του ΝΑΤΟ να μας συνδράμει στρατιωτικά, εναντίον άλλης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ. Εάν κάποιος περιμένει Αμερικανούς πεζοναύτες ή Γάλλους λεγεωνάριους να πολεμήσουν εναντίον Τούρκων στρατιωτών πλανάται πλάνην οικτράν.
8. Εν τω πολλώ το ευ. Οι τελευταίες συρράξεις έχουν αποδείξει την υπεροχή της ποσότητας έναντι της ποιότητας. Διατυπώνοντας το λίγο διαφορετικά, δεν υπάρχουν υπεραεροπλάνα, υπερπλοία, υπερόπλα και λοιπά υπερατού, τα οποία έχουν φανταστικές ιδιότητες και σε ελάχιστους αριθμούς θα κατατροπώσουν τον αντίπαλο. Απαιτούνται πολλά και καλά οπλικά συστήματα, τα οποία όταν χρειαστεί θα κάνουν αυτό που πρέπει, αξιόπιστα και χωρίς περιορισμούς και ελλείψεις.
9. Τα καινούργια οπλικά συστήματα είναι κατά κανόνα πολύ ακριβά και με υψηλότατο κόστος εν συνεχεία υποστήριξης. Επομένως, δεν είναι τόσο απλή η υπόθεση προμήθειας και ένταξης ενός νέου οπλικού συστήματος, καθώς μεσο/μακροπρόθεσμα το υψηλό κόστος υποστήριξης μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική και στρατηγική εξουθένωση. Ως εκ τούτου, η παρούσα ανάλυση δεν αποσκοπεί οπωσδήποτε στην προώθηση επιπρόσθετων πλατφορμών αλλά στην καταγραφή της πραγματικής κατάστασης, τουλάχιστον για συγκεκριμένα οπλικά συστήματα (αντικειμενικά και χωρίς πανηγυρισμούς), και συνεπακόλουθα στην αναζήτηση και εξεύρεση άλλων λύσεων.
10.  Η έμφαση λοιπόν θα πρέπει να μετατεθεί από τις πολύ ακριβές πλέον πλατφόρμες (σύγχρονα αεροπλάνα, πλοία κλπ) στα όπλα, καθώς αυτά είναι που δημιουργούν το αποτέλεσμα, προκαλώντας την ζημιά στον αντίπαλο. Στο πλαίσιο αυτό, πέραν των αεροπορικών όπλων, θα πρέπει να εξεταστούν όπλα μακρού βεληνεκούς, όπως βαλλιστικοί πύραυλοι, πύραυλοι πλεύσης (cruise), οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροχήματα (Unmanned Combat Air Vehicle – UCAV), καθώς και περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munition).
11. Η αποτελεσματική στρατιωτική αντίδραση, πέραν των μέσων, προϋποθέτει ανάλογα πληρώματα και προσωπικό εν γένει, με την απαιτούμενη εκπαίδευση, γνώση, εμπειρία, φρόνημα και αυτοπεποίθηση.
12. Τέλος, όλα τα ανωτέρω έχουν έννοια όταν υπάρχει Στρατιωτική και Πολιτική Ηγεσία που αντιλαμβάνεται το ιστορικό βάρος της ευθύνης της, εμπνέει εμπιστοσύνη προς τα μέσα και επιδεικνύει αποφασιστικότητα προς τα έξω, διασφαλίζοντας τα διαχρονικά συμφέροντα του έθνους.

               Συμπέρασμα

               Παρά τους συχνούς πανηγυρισμούς ορισμένων “ειδικών” στα ΜΜΕ, η σημερινή κατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων απέχει πολύ από το ιδανικό, ενώ μεσο/μακροπρόθεσμα τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα και για τους τρεις Κλάδους, αν δεν ληφθούν μέτρα. Ο ΣΞ και το ΠΝ βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από την ΠΑ, με παλαιά οπλικά συστήματα ως επί το πλείστον. Εκτός από τα Rafale και τις 3 φρεγάτες FDI, δεν υπάρχει κανένα άλλο σημαντικό πρόγραμμα προμήθειας ή αναβάθμισης εν εξελίξει, παρά μόνο διάφορες αμφιλεγόμενες και αλληλοσυγκρουόμενες εξαγγελίες.

               Η κυβέρνηση οφείλει να σχεδιάσει και να δράσει σήμερα για το αύριο και το μεθαύριο. Εάν δεν προβεί στις απαραίτητες ενέργειες σήμερα, αύριο θα είναι αργά. Και δεν επιτρέπονται παραλείψεις, λανθασμένες κινήσεις ή υπερβολικές αγορές, που θα επιβαρύνουν υπέρμετρα αύριο τις Ένοπλες Δυνάμεις, με λογική του τύπου “μα δεν θα είμεθα εμείς”.

               Με βάση τα ανωτέρω, κρίνεται σκόπιμο να γίνει ένας ριζικός επανασχεδιασμός. Απαιτείται να καταρτιστεί ένα μακροπρόθεσμο, συγκεκριμένο και υλοποιήσιμο πρόγραμμα, με τη βέλτιστη κατανομή κονδυλίων, με λελογισμένες εισαγωγές νέων οπλικών συστημάτων και με έμφαση στην υποστήριξη και την βελτίωση των υφιστάμενων μέσων και με σημαντική συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στην ανάπτυξη φθηνών και πρακτικών λύσεων, οι οποίες θα μπορούν να επιφέρουν σημαντικά πλήγματα στον αντίπαλο, χωρίς περιορισμούς και εξαρτήσεις από τρίτους.

Πηγή: Βελισάριος