Μνήμες

Γράφει ο Σενέρ Λεβέντ

Για να πω την αλήθεια, δεν το ήξερα, δεν το διάβασα πουθενά, δεν το άκουσα από κανέναν. Ο αγαπητός μου φίλος Κεμάλ μου είπε «εγώ ήμουν εκεί, το είδα με τα ίδια μου τα μάτια». Μου διηγήθηκε το γεγονός.

Ήταν το 1973. Διεξάγονταν εκλογές για τον αντιπρόεδρο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή σε εκείνο τον θώκο ήταν ο δρ Φαζίλ Κιουτσιούκ. Ο Ραούφ Ντενκτάς ήθελε να πάρει τον θώκο από τα χέρια του. Έθεσε υποψηφιότητα. Και άρχισε μια κούρσα ανάμεσα στους δρα Κιουτσιούκ και Ντενκτάς. Ο δρ Κιουτσιούκ έβαλλε κατά του Ντενκτάς στην εφημερίδα «Χαλκίν Σεσί», της οποίας ήταν ιδιοκτήτης. Έβγαζε στη φόρα τα άπλυτά του. Κινητοποιήθηκε η Άγκυρα. Και ευθυγράμμισε τον δρα Κιουτσιούκ, ο οποίος καυχιόταν ότι «το δικό μου το κρέας δεν ψήνεται ακόμα και σε χύτρα ταχύτητος». Ανάγκασε τον δρα Κιουτσιούκ να αποσύρει την υποψηφιότητά του λέγοντας, «μας χρειάζεται άνθρωπος επιθετικός».

Τώρα ας έρθω σε αυτά που διηγήθηκε ο φίλος μου. Τότε ο κ. Κεμάλ ήταν ένθερμος υποστηρικτής του CTP. Και ήξερε πολύ καλά τι συνέβαινε μέσα στο κόμμα. Ο πρόεδρος του κόμματος ήταν ο Αχμέτ Μιτχάτ Μπερμπέρογλου, ένας από τους ιδρυτές του CTP. Έθεσε και εκείνος υποψηφιότητα σε αυτές τις εκλογές. Συζητήθηκε στο κόμμα κατά πόσον θα ήταν υποψήφιος και στο τέλος αποφασίστηκε να είναι υποψήφιος. Κατόπιν τούτου, κλήθηκε στην πρεσβεία της Τουρκίας. Ο Μπερμπέρογλου πήγε στην πρεσβεία μαζί με μερικούς φίλους του. Πρέσβης ήταν ο Ασάφ Ινχάν. «Αποφάσισε το κόμμα μου, είμαι υποψήφιος σε αυτές τις εκλογές», είπε ο Μπερμπέρογλου. Μόλις το είπε αυτό, ο πρέσβης Ασάφ Ινχάν σήκωσε το χέρι με οργή και του έδωσε ένα χαστούκι. Ανάμεσα σε εκείνους που πήγαν στην πρεσβεία με τον Μπερμπέρογλου ήταν ο Νατζί Ταλάτ, ο Φαντίλ Τσαγντά και ο αγαπητός μου φίλος Κεμάλ Νιγιαζί, ο οποίος μου διηγήθηκε το γεγονός. Δεν μπόρεσα να το πιστέψω. «Πράγματι τον χτύπησε;», τον ρώτησα. «Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια», μου είπε. Τρεις μέρες μετά το γεγονός αυτό, ο Μιτχάτ Μπερμπέρογλου ανακοίνωσε ότι αποσύρει την υποψηφιότητά του.

Όπως εμποδίστηκαν οι Μιτχάτ Μπερμπέρογλου και δρ Κιοτσιούκ να κατέλθουν υποψήφιοι για την αντιπροεδρία απέναντι στον Ντενκτάς, είχε εμποδιστεί και η υποψηφιότητα του δικαστή Ζεκιά Μπέη το 1968 απέναντι στον δρα Κιουτσιούκ. Ο δρ Κιουτσιούκ επιτέθηκε στον Ζεκιά Μπέη στην εφημερίδα του και τον κατηγόρησε ως υποστηρικτή των Ελληνοκυπρίων προφασιζόμενος μια δήλωσή του. Σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα «Αγών» της εποχής, ο Ζεκιά Μπέη είχε υποστηρίξει την ανάγκη συνεργασίας Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων. Ο Ζεκιά Μπέη ήταν άτομο πολύ αγαπητό εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων. Για το χωριό του Ζεκιά Μπέη έλεγαν «το χωριό του Ζεκιά Μπέη». Ο Μακάριος είχε πει το εξής για τον Ζεκιά Μπέη, ο οποίος εκπροσώπησε με επιτυχία την Κυπριακή Δημοκρατία και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: «Μόνο ένα άτομο φοβάμαι ότι θα με νικήσει σε εκλογές σε αυτό το νησί. Και αυτός είναι Ζεκιά. Διότι θα τον ψηφίσουν και Ελληνοκύπριοι, όχι μόνο Τουρκοκύπριοι». Όταν έθεσε υποψηφιότητα, κάλεσαν και τον Ζεκιά Μπέη στην πρεσβεία, όπως έκαναν με τον Αχμέτ Μιτχάτ Μπερμπέρογλου. Όμως, δεν τον χαστούκισαν. Πρέσβης ήταν ο Ερτζιουμέντ Γιαβούζαλπ. Στα απομνημονεύματα που έγραψε μετά, ο κ. Ερτζιουμέντ αναφέρει πώς κάλεσαν τον Ζεκιά Μπέη στην πρεσβεία και προσπάθησαν να τον πείσουν να αποσύρει την υποψηφιότητά του. Ο Ζεκιά Μπέη συμπεριφέρθηκε ευγενικά στην πρεσβεία, λέει. Είπε το εξής: «Αν η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν θέλει, αν πει πως δεν με θεωρεί κατάλληλο η μητέρα πατρίδα, και θα αποσυρθώ». Ο δε Ερτζιουμέντ Γιαβούζαλπ του είπε πως δεν θα ήταν σωστό να πει κάτι τέτοιο, ότι θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Τουρκία και ότι αυτό θα αποτελούσε υλικό για τους Ελληνοκύπριους. Τότε ο Ζεκιά Μπέη του είπε το εξής: «Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι θα ήταν επιβλαβής για την κοινότητά μας σε αυτό το στάδιο μια εκλογική αναμέτρηση με πολλούς υποψήφιους. Για τον λόγο αυτό, αποσύρω την υποψηφιότητά μου».

Έτσι ήρθαμε στο σήμερα. Άραγε πόσοι στην κοινότητά μας τα ξέρουν αυτά; Σίγουρα δεν είναι πολλοί. Οι Τουρκοκύπριοι ουδέποτε θεωρήθηκαν άνθρωποι της Τουρκίας. Πάντα μειώνονταν. Πάντα προσβάλλονταν. Αυτό συνεχίζεται το ίδιο και στις μέρες μας. Αυτές τις μέρες διαβάζω το βιβλίο του Καγιά Τουρκμέν, που ήταν ένας από τους πρέσβεις κατά τις πρόσφατες περιόδους. Ήταν ένας από τους πιο πολιτισμένους πρέσβεις, με τη μεγαλύτερη κατανόηση που πέρασαν από το νησί. Είχε επισκεφτεί μόνος του και την εφημερίδα μας. Όταν μπήκε μέσα τον ρωτήσαμε: «Πώς να σας προσφωνούμε; Κυβερνήτη ή πρέσβη;» «Επικεφαλής του ΔΝΤ», μας είχε πει χαμογελώντας. Στο βιβλίο του περιγράφει και αυτή τη στιγμή. Και επικρίνει την προσβλητική συμπεριφορά της κυβέρνησης της Τουρκίας έναντι των Τουρκοκυπρίων. Περιγράφει με τις εξής φράσεις τον Τζεμίλ Τσιτσέκ, τότε αναπληρωτή Πρωθυπουργό: «Ο Τζεμίλ Τσειτσέκ πάντα επέκρινε, πρόσβαλλε τους Κύπριους, χρησιμοποιούσε μια ρητορική που έλεγε ‘δεν θα γίνουν άνθρωποι’. Όταν μιλούσε σηκωνόταν όρθιος και μιμούνταν τους Κύπριους, λέγοντας ‘αυτοί οι Κύπριοι, αν τους πείτε άντε περπατήστε, θα κάνουν ότι περπατούν, θα σηκώσουν και θα κατεβάσουν τα πόδια τους, όμως δεν θα προχωρήσουν ούτε χιλιοστό’».

Ιδού, έτσι μας έφεραν στο σήμερα. Χαστουκίζοντάς μας. Χαστουκίζοντάς μας συνεχώς.

Πηγή: Πολίτης