Η Ιαπωνία επέστρεψε, η Κίνα τελείωσε. Μόλις πριν από λίγα χρόνια, ένας τέτοιος ισχυρισμός θα είχε απορριφθεί χωρίς συζήτηση. Η δεύτερη βρισκόταν στο δρόμο προς την οικονομική κυριαρχία και η πρώτη μαράζωνε, χαρακτηριζόμενη από ατελείωτα μέτρα τόνωσης που παρήγαγαν ελάχιστα απτά οφέλη και καταδικασμένη από τη συρρίκνωση του πληθυσμού. Αυτή η αφήγηση ήταν πια πεπαλαιωμένη και χρειαζόταν διόρθωση – και επιτέλους η εναλλακτική έφτασε. Δυστυχώς, μοιράζεται μερικά από τα ελαττώματα της παλιάς αφήγησης.

Αλήθειες και υπερβολές

Ο σύγχρονος “έρωτας” με την Ιαπωνία έχει πολλά επιχειρήματα όταν την επαινεί. Οι μισθοί αυξάνονται, ο χρηματιστηριακός δείκτης Nikkei 225 ξεπέρασε πρόσφατα το ιστορικό υψηλό του, στο οποίο είχε φτάσει στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν η χώρα θεωρείτο ότι είχε κάποια μαγική συνταγή που καθοδηγούσε την ανάδυσή της και η κεντρική τράπεζα ετοιμάζεται να τερματίσει το τελευταίο πείραμα αρνητικών επιτοκίων που απομένει στον κόσμο. Ακόμη και τα δύσκολα δημογραφικά στοιχεία φαίνονται λογικά σε σχέση με τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα – και την Κίνα. Όπως συμβαίνει κλασικά με τις επιτυχίες στις αγορές, λίγοι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να μιλήσουν άσχημα για τη νέα δροσερή Ιαπωνία.

Η όρεξη για καλά νέα έχει φτάσει σε σχεδόν παράλογα επίπεδα. Οι αξιωματούχοι της κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας αποκαλούνται “γεράκια” επειδή επιθυμούν να ωθήσουν το κόστος δανεισμού από λίγο λιγότερο από 0% σε περίπου μηδέν, αλλά με θετικό πρόσημο. Ένα τέτοιο βήμα, το οποίο μπορεί να έρθει την επόμενη εβδομάδα, είναι πλούσιο σε συμβολισμούς. Η ανάπτυξη απέχει επίσης χιλιόμετρα από τον κύκλο αυξήσεων που ξεκίνησε από τη Federal Reserve ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ναι, ο αποπληθωρισμός είναι παρελθόν και ο πληθωρισμός κινείται πλέον γύρω από τον στόχο του 2%. Αυτό ωστόσο είναι ήπιο σε σύγκριση με το επίπεδο των αυξήσεων των τιμών στις ΗΠΑ, το οποίο ξεπέρασε το 9% σε ένα σημείο το 2022. Στοιχεία αυτού του είδους δεν λαμβάνουν αρκετή προσοχή. Οι προκλήσεις για την Ιαπωνία δεν έχουν εξαφανιστεί, όπως και το γεγονός ότι η χώρα δεν ξεβράστηκε εντελώς στα βράχια κατά τις λεγόμενες χαμένες δεκαετίες.

Προβλήματα

Τα προβλήματα στην οικονομία της Κίνας έχουν δημιουργηθεί εδώ και λίγο καιρό. Η χώρα άντεχε μια μακροπρόθεσμη επιβράδυνση ακόμη και πριν οι προσπάθειες για τον έλεγχο του Covid προκαλέσουν μια σπάνια μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος τους πρώτους μήνες του 2020. Οι άνθρωποι, ωστόσο, είχαν ερωτευτεί μια Κίνα που διέθετε μοναδικά χαρακτηριστικά και είχε απολαύσει μια ιστορική άνοδο βιοτικού επιπέδου. Χρειάστηκε χρόνος για να εκτοπιστεί αυτό το όραμα. Όταν η ιδέα μιας ανίκητης Κίνας κατέρρευσε πέρυσι, το έκανε με εκδίκηση.

Ένα πρόσφατο στατιστικό “γεγονός” για τη Γερμανία και την Ιαπωνία αποκαλύπτει την τρέχουσα διάθεση. Όταν το Τόκιο ανέφερε για πρώτη φορά τους αριθμούς του ΑΕΠ για το δ’ τρίμηνο του 2023, τα στοιχεία έδειξαν όχι μόνο ότι η Ιαπωνία διολίσθησε σε ύφεση, που στη συνέχεια βέβαια αναθεωρήθηκε, αλλά ότι η χώρα είχε παραχωρήσει τη θέση Νο. 3 στο παγκόσμιο οικονομικό “πρωτάθλημα” στη Γερμανία. Η αλλαγή χαρακτηρίστηκε ως επιπόλαια αναφορά σε πολλά ρεπορτάζ, πιθανώς επειδή κανείς δεν εντυπωσιάζεται από την τρέχουσα μορφή της εμπορικής δύναμης της Ευρώπης. Η Γερμανία γνώρισε αρκετά στάσιμη ανάπτυξη τον τελευταίο καιρό.

Συγκρίνετε τα παραπάνω με τις φανφάρες όταν η Κίνα πέρασε μπροστά από την Ιαπωνία το 2010 καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση πίσω από τις ΗΠΑ. Ο διακόπτης θεωρήθηκε ως η αποκορύφωση των τεκτονικών δυνάμεων που ωθούσαν αδυσώπητα την Κίνα προς τα εμπρός. Σίγουρα, ήταν θέμα χρόνου να χάσει η Αμερική τον μανδύα της πρωτιάς. Ωστόσο, τα προβλήματα δημιουργήθηκαν. Στην είδηση του Bloomberg για την έκλειψη της Ιαπωνίας, ο Kenneth Rogoff, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, προειδοποίησε για μια κατάρρευση της κινεζικής αγοράς ακίνητης περιουσίας. Τα σκυλιά του αποπληθωρισμού κυνηγούν την Κίνα.

Μήπως η τρέχουσα διάθεση υπερβάλλει ως προς τις αδυναμίες της Κίνας και δίνει άραγε αρκετό χώρο σε πράγματα που κάνει καλά; Η ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι πιθανό να είναι άνω του 4% φέτος, οι εξαγωγές ανεβαίνουν ικανοποιητικά και η χώρα μετατρέπεται σε μια δύναμη στον κλάδο καθαρής τεχνολογίας. Αυτή όμως είναι η ομορφιά – και το μειονέκτημα – των αφηγήσεων. Τείνουν να υπεραπλουστεύουν πολύπλοκα θέματα, να ελαχιστοποιούν τις αποχρώσεις και ζουν ακόμη κι όταν περάσει τη χρησιμότητά τους.

“Μυστήριο”

Ορισμένες συναρπαστικές οικονομικές αποδόσεις εμφανίζονται “μυστηριωδώς και χωρίς προφανή λόγο”, αναφέρει ο βραβευμένος με Νόμπελ Robert Shiller στο βιβλίο του “Narative Economics: How Stories Go Viral and Drive Major Economic Events”. Μεταξύ άλλων, τονίζει, βρισκόταν η ιδέα ότι τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια στη Δύση μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers σήμαιναν μια μακρά αδιαθεσία, παρόμοια με την εμπειρία της Ιαπωνίας τη δεκαετία του 1990.

“Η Ιαπωνική ιστορία των “χαμένων δεκαετιών” είναι μόνο ένα παράδειγμα, μόνο μία παρατήρηση – και ως εκ τούτου δεν έχει στατιστική σημασία, αλλά ήταν αρκετά μεταδοτική σε όλο τον κόσμο για να αναζωπυρώσει τις αφηγήσεις της Μεγάλης Ύφεσης και πυροδότησε σοβαρούς φόβους για “γενική στασιμότητα”, γράφει ο Shiller.

Οι ιδέες μπορούν να έρχονται, να φεύγουν και να έρχονται ξανά. Η μανία για την Ιαπωνία μπορεί να υποχωρήσει αν το τρέχον φωτεινό σημείο της είναι στην πραγματικότητα μια “ψεύτικη αυγή”. Η Κίνα μπορεί απλώς να βιώνει την εμφάνιση οικονομικών κύκλων που επηρεάζουν κάθε μεγάλη οικονομία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στο Πεκίνο δεν είναι οι πρώτοι που παλεύουν με τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό ή τις επιπτώσεις μιας ύφεσης του κλάδου ακινήτων, ούτε θα είναι οι τελευταίοι. Θυμάστε τις δηλώσεις – και μάλιστα με σιγουριά – στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ότι οι μέρες της υπεροχής του δολαρίου ήταν περιορισμένες; Το πράσινο νόμισμα εξακολουθεί να κάθεται άνετα στον θρόνο του

Λοιπόν, ας αγαπήσουμε τον σκεπτικισμό. Η Ινδία διακηρύσσεται πλέον ευρέως ως το νέο καυτό “σημείο”, μια αντικατάσταση της Κίνας ως εμπορικής οικονομίας. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά με αυτή την αφήγηση; Επαναλάβετέ την αρκετά συχνά και μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Μέχρι να έρθει η επόμενη.

Πηγή: Bloomberg, capital.gr