Στις περιπλανήσεις μου στην Ευρώπη, οι άνθρωποι με ρωτούν συχνά πώς οι Αμερικανοί μπορούν να ψηφίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ. Τι συνέβη, αναρωτιούνται, στη μεγάλη σας χώρα που ο μισός πληθυσμός της ερωτεύτηκε τόσο βαθιά αυτή την απεχθή φιγούρα; Στην Ουάσιγκτον, δεν υπάρχουν καλές απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα. Είναι ένα κακώς κρυμμένο μυστικό που ακόμη και οι περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι στην Ουάσιγκτον τον μισούν και αγωνίζονται να καταλάβουν πώς τους έκλεψε το κόμμα τους. Μεταξύ της πολιτικής ελίτ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, η αντοχή του Τραμπ παραμένει ένα μεγάλο πολιτικό παζλ της εποχής μας.

Αλλά για πολλούς ανθρώπους πέρα από τη ζώνη της Ουάσιγκτον, ακόμη και να κάνουν αυτή την ερώτηση, δεν μπορούν να κατανοήσουν τις ΗΠΑ. Βλέπουν τον φόβο και την απέχθεια που δημιουργεί ο Τραμπ στους θεσμούς “κατεστημένο” από τους New York Times μέχρι τη Γερουσία των ΗΠΑ ως απόδειξη ότι έχει κάτι. Οι 91 ποινικές κατηγορίες του Τραμπ, οι αναρίθμητες αστικές αγωγές εναντίον του και οι αποκαλυπτικές προβλέψεις ότι η επανεκλογή του θα καταστρέψει τη Δημοκρατία είναι κατά την άποψη αυτή εκδηλώσεις τυφλού και αδιάκοπου μίσους. Το σημαντικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι γιατί τον ψηφίζουν, αλλά γιατί το πολιτικό κατεστημένο τον μισεί τόσο πολύ.`

Ο Κέβιν Ρόμπερτς, ο πρόεδρος του συντηρητικού think tank του Ιδρύματος Heritage στην Ουάσιγκτον, έχει μια συνοπτική απάντηση σε αυτή την ερώτηση. “Η πολιτική ελίτ μισεί τον Ντόναλντ Τραμπ”, είπε σε μια ομάδα ευαγγελικών ραδιοφωνικών σταθμών στο Τέξας τον Φεβρουάριο, “επειδή αποτελεί απειλή. Αποτελεί απειλή για την ατζέντα τους. Είναι απειλή για τα προνόμιά τους. Αποτελεί απειλή για τις φιλοδοξίες τους. Και πάνω από όλα, αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο είναι ότι αποτελεί απειλή για τη δύναμή τους”.

Αυτή είναι μια απάντηση που πρέπει να καταλάβουν οι Ευρωπαίοι. Όχι μόνο για να κατανοήσουν τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και για να αναλογιστούν τους πολιτικούς αγώνες τους με πολιτικές δυνάμεις που μοιάζουν με τον Τραμπ στο εσωτερικό των χωρών τους. 

Ο αγγελιοφόρος

Συχνά, ο αγγελιοφόρος είναι και το μήνυμα. Ο Ρόμπερτς έφτασε στο Heritage ως αουτσάιντερ της DC και πέρασε τα δύο τελευταία χρόνια μεταμορφώνοντάς το σε ένα νέο είδος think tank κατά της ελίτ. Η αποστολή του Heritage δεν είναι πλέον μόνο να παρέχει ιδέες για τις πολιτικές των Ρεπουμπλικανών. Είναι τώρα και η αστυνόμευση του διαχωρισμού μεταξύ των κυβερνώμενων και των κυβερνόντων.

Από τη μία πλευρά, όπως είπε ο Ρόμπερτς στους New York Times τον Ιανουάριο, το έργο του Heritage είναι να “θεσμοποιήσει τον Τραμπισμό”. Σε συνεργασία με άλλες ομοϊδεάτισσες οργανώσεις, το ίδρυμα έχει δημιουργήσει την “Εντολή για ηγεσία”, έναν τεράστιο οδηγό 800 και πλέον σελίδων για το πώς μια νέα Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να διοικήσει τη χώρα. Γεμάτη με συντηρητικές πολιτικές ιδέες. Αλλά πιο ουσιαστικά το μήνυμά της είναι ότι οι άνθρωποι και οι θεσμοί έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις ιδέες.

Φυσικά, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα έχει στείλει εδώ και καιρό ένα μήνυμα κατά της ελίτ. Σε κάποιο βαθμό, κάθε Ρεπουμπλικανός πρόεδρος τουλάχιστον από τον Ρόναλντ Ρίγκαν, και πολλοί Δημοκρατικοί επίσης, έχουν θέσει υποψηφιότητα ως αουτσάιντερ της Ουάσιγκτον. Ο Τζορτζ Μπους τζούνιορ κατάφερε ακόμη να κάνει αυτό το κόλπο στην προεκλογική του εκστρατεία το 2000.

Σπάνια όμως κυβερνούσαν έτσι. Η κύρια αποτυχία της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ ήταν, κατά την άποψη του Ρόμπερτς και πολλών άλλων υποστηρικτών του Τραμπ, να πιστέψει ότι θα μπορούσε να κάνει επανάσταση χρησιμοποιώντας τις ίδιες παλιές ελίτ. Για αυτούς, οι συντηρητικές πολιτικές του Τραμπ πολύ συχνά εμποδίζονταν από την εδραιωμένη γραφειοκρατία του διοικητικού κράτους, τη βαθιά φιλελεύθερη προκατάληψη των μέσων ενημέρωσης και των πολιτιστικών ιδρυμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, ακόμη και από τις απάτες των πολιτικών διορισμένων του κατεστημένου του Τραμπ.

Μια νέα θητεία θα είχε την ίδια μοίρα αν πρώτα δεν κατέστρεφε αυτή την ελίτ και την αντικαθιστούσε με αυτούς που δεν μισούν κρυφά τον Τραμπ. Έτσι, το Heritage συγκεντρώνει επίσης μια βάση δεδομένων με δεκάδες χιλιάδες πιθανούς κυβερνητικούς διορισμένους που, ελπίζει ο Roberts, θα σπάσουν επιτέλους την εξουσία των ελίτ που κυβερνούν την Ουάσιγκτον για τόσο καιρό. “Ο Πρόεδρος Τραμπ πρόκειται να αφαιρέσει την εξουσία από τις ελίτ”, είπε ο Ρόμπερτς στους συγκεντρωμένους στο Νταβός αυτόν τον Ιανουάριο, προσθέτοντας ότι “πολλοί άνθρωποι σε αυτήν την αίθουσα είναι μέρος του προβλήματος”.

Η “εντολή για ηγεσία” είναι επομένως επίσης ένα σχέδιο για την εξάλειψη του διοικητικού κράτους, “των δύο εκατομμυρίων μη εκλεγμένων, ομοσπονδιακών γραφειοκρατών… που”, σύμφωνα με τον Ρόμπερτς, “αντίστάθηκαν παράνομα και αντισυνταγματικά στη συντηρητική μεταρρύθμιση”. Και η μάχη θα δοθεί πολύ πέρα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Μια νέα κυβέρνηση Τραμπ θα “επιτεθεί άμεσα στο βιομηχανικό συγκρότημα. Όλες οι αριστερές ελίτ που αντλούν τη δύναμή τους, το κύρος τους, τον πλούτο τους από τη χειραγώγηση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού”.

Αυτή η προσέγγιση παρέχει στον Ρόμπερτς μια έτοιμη εξήγηση για το γιατί το κατεστημένο, ακόμη και το ρεπουμπλικανικό κατεστημένο, μισεί τον Τραμπ. “Το κατεστημένο αντιτίθεται σε αυτήν την ατζέντα όχι επειδή φοβάται ότι θα είναι αυταρχική ή σκληρή, αλλά επειδή φοβάται ότι θα λειτουργήσει… επιστρέφοντας τη δημοκρατική εξουσία στον αμερικανικό λαό από τις ελίτ που τους την έχουν κλέψει”.

Τον αγαπάμε γιατί τον μισείτε

Έτσι, ίσως οι ψηφοφόροι του Τραμπ να μην τον αγαπούν τόσο όσο αντιπαθούν τις ελίτ. Ένα σημαντικό μέρος της απήχησης του Τραμπ είναι ξεκάθαρα το μίσος που προκαλεί το κατεστημένο της Αμερικής, τόσο των Ρεπουμπλικάνων όσο και των Δημοκρατικών. Κάθε κατηγορητήριο, κάθε επίθεση από Ρεπουμπλικάνους που ποτέ δεν θα ψήφιζαν Τραμπ ή από φιλελεύθερες πολιτιστικές ελίτ, χρησιμεύει μόνο για να ενισχύσει την πεποίθηση των ψηφοφόρων του ότι ο Τραμπ κάνει κάτι σωστά.

Οι ψηφοφόροι του Τραμπ που συμμετέχουν σε πολιτικές ομάδες συχνά αποκαλύπτουν ότι βλέπουν ξεκάθαρα τα ελαττώματά του, αλλά όπως σημειώνει η Ρεπουμπλικανική δημοσκόπος Σάρα Λόνγκγουελ, “το μίσος για τις πολιτικές ελίτ είναι απλώς ένα τόσο κοινό θέμα”. Όπως είπε ο Ρόμπερτς στους συγκεντρωμένους Ευαγγελικούς στο Τέξας, “εκλέγουμε πρόεδρο και όχι πάστορα. Δεν πρέπει να αφήσουμε ανθρώπους που… μισούν τη θρησκεία μας, που μισούν την ελευθερία μας να την ασκούμε και μισούν το δικαίωμά μας να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με την πίστη μας να μας πουν πώς πρέπει να ψηφίζουμε στην κάλπη”. Με άλλα λόγια, η απέχθεια που προκαλεί ο Τραμπ στο κατεστημένο είναι χαρακτηριστικό της πολιτικής του και όχι κάποιο σφάλμα.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι μάλλον είναι καιρός οι φιλελεύθεροι Ευρωπαίοι να σταματήσουν να ρωτούν πώς μπορούν οι Αμερικανοί να ψηφίσουν τον Τραμπ και αντ’ αυτού να αναρωτηθούν γιατί οι ψηφοφόροι του Τραμπ διασκεδάζουν τόσο πολύ με το μίσος των ελίτ. Μπορεί κανείς να δει μια παρόμοια δυναμική εντός της Ευρώπης, στην οποία η καταδίκη των ελίτ από τα λαϊκιστικά κόμματα φαίνεται να αυξάνει τη δημοτικότητά τους στους ψηφοφόρους. Ο αντιελιτισμός γίνεται γρήγορα η καθοριστική πολιτική ιδεολογία της Δύσης και εκφράζει το βαθύ χάσμα που έχει ανοίξει μεταξύ των κυβερνώμενων και των κυβερνώντων. Οι ψηφοφόροι προφανώς δεν χρειάζεται πραγματικά να συμπαθούν τους υποψηφίους ή τις πολιτικές που ψηφίζουν. το μόνο που χρειάζεται είναι να μισούν αυτό που καταψηφίζουν.

*Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου

Αναδημοσίευση από το capital.gr