Έχει αγοράσει ισχυρά ρωσικά οπλικά συστήματα και ο πρόεδρός της Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ασκήσει ανοιχτά κριτική τους ηγέτες των συμμαχικών δυτικών χωρών, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το CNBC. Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης είναι τουλάχιστον τεταμένες.

Αλλά με την απόφαση να επιτραπεί η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ στα τέλη Ιανουαρίου -μια κίνηση που απαιτούσε ομόφωνη έγκριση και από τα 31 μέλη της συμμαχίας- είναι σαν να γύρισε ένας διακόπτης. 

Μέσα σε λίγες ώρες από την απόφαση της Άγκυρας, οι ΗΠΑ ενέκριναν την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία αξίας 23 δισ. δολαρίων, η οποία είχε καθυστερήσει από το 2021. Η Βικτόρια Νούλαντ του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι η Τουρκία θα αρχίσει αμέσως να λαμβάνει κιτ εκσυγχρονισμού για τα F-16 της και ότι η Ουάσινγκτον θα ήταν “ευτυχής” να καλωσορίσει την Τουρκία πίσω στο πρόγραμμα F-35 για το πιο προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος του ΝΑΤΟ, μόλις οι σύμμαχοι λύσουν το ζήτημα των αγορών ρωσικών οπλικών συστημάτων από την Τουρκία.

Σημειώνεται ότι η Ουγγαρία δεν έχει ακόμη εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και παραμένει το μόνο μέλος της συμμαχίας που στέκεται εμπόδιο στην ένταξη της σκανδιναβικής χώρας. 

“Καμία χώρα εντός της δυτικής τροχιάς δεν έχει κάνει τόσα πολλά προβληματικά βήματα μόνο και μόνο για να την υποδεχτούν ξανά με ανοιχτές αγκάλες”, ανέφερε ο David Lepeska, αρθρογράφος για θέματα Τουρκίας και Ανατολικής Μεσογείου στο The National των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Η Τουρκία φαίνεται ότι έχει μια μοναδική θέση που της επιτρέπει να ξεπερνά τα όρια και να ξεπερνά τις γραμμές με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ. Και έγινε ευπρόσδεκτη πίσω με ανοιχτές αγκάλες μετά από μία μόνο αλλαγή θέσης, παρά τις εκκλήσεις για αυστηρότερη λογοδοσία από ορισμένους Αμερικανούς αξιωματούχους. 

“Η έγκρισή μου για το αίτημα της Τουρκίας να αγοράσει F-16 εξαρτήθηκε από την έγκριση της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αλλά μην κάνετε λάθος: Δεν ήταν μια απόφαση την οποία πήρα με ελαφρά τη καρδία”, ανέφερε σε δήλωσή του ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Μπεν Κάρντιν, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.

Ο γερουσιαστής Κρις Βαν Χόλεν δήλωσε ότι χαιρετίζει την επικύρωση της Τουρκίας, αλλά πρόσθεσε: “Συνεχίζω να έχω σοβαρές ανησυχίες για τις συνεχιζόμενες επιθέσεις του προέδρου Ερντογάν εναντίον των Κούρδων συμμάχων μας στη Συρία, τις επιθετικές του ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο και τον ρόλο που έπαιξε στην υποστήριξη των στρατιωτικών επιθέσεων του Αζερμπαϊτζάν εναντίον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ … Είναι σαφές ότι πρέπει να παρακολουθούμε στενά την Τουρκία τις επόμενες εβδομάδες και μήνες – οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια”.

Κρίσιμος στρατηγικός σύμμαχος

Όσο περισσότερο χρειάζονται οι σύμμαχοι μια χώρα σε στρατηγικό ή οικονομικό επίπεδο, τόσο περισσότερο της επιτρέπεται να ξεπερνά τις γραμμές, επισημαίνουν γεωπολιτικοί αναλυτές. 

Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ, η αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ αποτελεί κομβικό σημείο απογείωσης για τη δίοδο της Δύσης στη Μέση Ανατολή, όπως οι πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών πάνω από τη Συρία και το Ιράκ κατά τη διάρκεια της εκστρατείας κατά του Ισλαμικού Κράτους, και φιλοξενεί ακόμη περίπου 50 αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές. 

“Ιστορικά, η Τουρκία ήταν ένα κρίσιμο μέλος του ΝΑΤΟ, δεδομένης της γεωστρατηγικής της θέσης που εκτείνεται μεταξύ Ευρώπης και Ασίας και ελέγχει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα”, δήλωσε στο CNBC ο Hakan Akbas, ανώτερος σύμβουλος στην Albright Stonebridge Group.

Η χώρα ελέγχει τα Στενά του Βοσπόρου, μια κρίσιμη θαλάσσια οδό για το παγκόσμιο εμπόριο τροφίμων και γεωργικών προϊόντων και τη στρατιωτική εφοδιαστική αλυσίδα. Είναι επίσης “ουσιαστικός εταίρος σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις και αποστολές που λειτουργούν μαζί με τις ΗΠΑ”, πιο πρόσφατα στο Αφγανιστάν, δήλωσε ο Akbas.  

Αλλά η στρατηγική αξία της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ υπερβαίνει τον στρατιωτικό της ρόλο. “Χρησιμεύει ως βασικός παίκτης στην περιφερειακή ασφάλεια, συνορεύοντας με τη Ρωσία, τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν και ως χώρα διέλευσης για ενεργειακούς αγωγούς που είναι κρίσιμοι για τις παγκόσμιες αγορές”, πρόσθεσε ο Akbas. “Αυτή η θέση δίνει στην Άγκυρα σημαντικό μοχλό πίεσης στις επαφές της με άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, επιτρέποντάς της μεγαλύτερη ευχέρεια από ό,τι θα μπορούσαν να απολαμβάνουν μικρότερα ή λιγότερο στρατηγικά μέλη”.

Η φιλική σχέση της Τουρκίας με τη Ρωσία προκαλεί ανησυχία σε πολλά μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά ταυτόχρονα της επιτρέπει να κάνει πράγματα όπως η διαμεσολάβηση για τη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα και η ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. 

Η απόφαση της Ουάσινγκτον να προχωρήσει γρήγορα στην πώληση των F-16 στην Τουρκία “μπορεί να θεωρηθεί ως χειρονομία καλής θέλησης από τις ΗΠΑ και αναγνώριση του κρίσιμου ρόλου της Τουρκίας εντός της συμμαχίας”, δήλωσε ο Akbas, “κρατώντας την περισσότερο απέναντι στη Ρωσία, εξισορροπώντας τις ανάγκες ασφαλείας της με τις ευρύτερες ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα”.

“Όλο αυτό υπογραμμίζει την ισχυρή και παράλληλα προσαρμοστική φύση των σχέσεων ΝΑΤΟ-Τουρκίας”, πρόσθεσε, “όπου οι στρατηγικές ανάγκες συχνά οδηγούν σε ενδεχόμενους συμβιβασμούς και παραχωρήσεις από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές”.

Παραμένουν οι εντάσεις 

Η Τουρκία και οι σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ, ειδικά ς οι ΗΠΑ, εξακολουθούν να συγκρούονται σε διάφορους ευαίσθητους τομείς. 

Η αγορά από την Άγκυρα του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια των αμυντικών συστημάτων του ΝΑΤΟ, λέει η Ουάσινγκτον, σε τέτοιο βαθμό που η αγορά το 2019 είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστεί η Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το οποίο θα συμμετείχε στην κατασκευή και απόκτηση των προηγμένων stealth αεροσκαφών.   

Εν τω μεταξύ, η Άγκυρα καταδικάζει ανοιχτά την υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία, τις οποίες θεωρεί μέρος μιας κουρδικής τρομοκρατικής ομάδας που απειλεί την Τουρκία. Οι στρατιωτικές εκστρατείες της εναντίον αυτών των ομάδων στη Συρία έχουν οδηγήσει ακόμη και σε σποραδικές έμμεσες συγκρούσεις με τις αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή.

Ο Ερντογάν έχει επίσης εκφράσει την υποστήριξή του προς τη Χαμάς, η οποία διοικεί τη Λωρίδα της Γάζας και παρέχει ασφαλές καταφύγιο σε ορισμένους από τους ηγέτες της, οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως τρομοκράτες από τις ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας σχετικά με τις θαλάσσιες διαφορές με άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, την Ελλάδα και την Κύπρο, έχουν επίσης προκαλέσει επικρίσεις από τη συμμαχία. 

“Οποιοδήποτε από αυτά τα ζητήματα θα μπορούσε γρήγορα να κλιμακωθεί, ανάλογα με τις εσωτερικές πολιτικές ή οικονομικές εξελίξεις στην Τουρκία, τις αλλαγές στο τοπίο της περιφερειακής ασφάλειας ή τις αλλαγές στις πολιτικές των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ”, δήλωσε ο Akbas.

“Ο γεωπολιτικός χαρακτήρας στις περιοχές σημαίνει ότι, ενώ ορισμένες διαφορές μπορεί να επιλυθούν προσωρινά ή να αποκλιμακωθούν, μπορούν να επανεμφανιστούν ως σημαντικές προκλήσεις για τη συνοχή και τη συνεργασία της συμμαχίας”, πρόσθεσε.

capital.gr