Πηγή φωτογραφίας: Μηχανή του Χρόνου

Η προτομή του ήρωα Δημάρχου Λεμεσού, Χριστόδουλου Σώζου, στα Ιωάννινα

Λάζαρος Α. Μαύρος

ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ και πολυτιμότερα δεν είναι όσα με οφειλόμενη ευγνωμοσύνη και με εθνική υπερηφάνεια λέγονται και όσα γράφονται σήμερα 21.2.2024, στην 111η επέτειο της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.
Λευτερά την οποία πέτυχαν, 21η Φεβρουαρίου 1913, μετά από εκατόμβες θυσιών, σε σκληρότατες αλλεπάλληλες μάχες, οι μονάδες του Ελληνικού Στρατού, της υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο επιτευχθείσας τότε πανεθνικής πανστρατιάς των Βαλκανικών Απελευθερωτικών Πολέμων του 1912 – 1913, που υπερδιπλασίασαν τα εδάφη του ελλα-δικού μας κράτους ελευθερώνοντας από τον μακραίωνα τουρκικό ζυγό την Ήπειρο, τη Μακεδονία, την Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου.

ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ και πολυτιμότερα είναι όσα έλεγαν και τα έγραφαν οι ίδιοι οι ηρωικοί πολεμιστές Βαλκανιομάχοι του 1912-1913, κατά την διάρκεια εκείνων των εννέα πολεμικών μηνών, από τον Οκτώβριο 1912 μέχρι και τον Ιούλιο 1913, για την μεγαλύτερη μετά από την Επανάστασή μας του 1821, απελευθερωτική εξόρμηση του ελληνικού έθνους.

– Ανάμεσα τους και πολλοί από τους 1.800 περίπου Κυπρίους οι οποίοι έπλευσαν τότε με εθνική ορμή από την αγγλοκρατούμενη Κύπρο και κατετάγησαν Εθελοντές Πολεμιστές στον εξορμήσαντα για την απελευθέρωση Ελληνικό Στρατό.

– Σαράντα εκ των οποίων, τουλάχιστον, εντοπίστηκαν ονομαστικά ανάμεσα στους ηρωικώς θυσιασθέντες.

– Με κορυφαία την ηρωική μορφή του 40ετούς Δημάρχου Λεμεσού Χριστόδουλου Σώζου ο οποίος έσπευσε Εθελοντής Πολεμιστής και θυσιάστηκε 6 Δεκεμβρίου 1912 μαχόμενος ως απλός τυφεκιοφόρος στον Προφήτη Ηλία της Αετοράχης Μπιζανίου στις επιχειρήσεις απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.

– Η προτομή του ήρωα Δημάρχου Χριστόδουλου Σώζου βρίσκεται στα Ιωάννινα, πλάι στην προτομή του 20χρονου Κύπριου φοιτητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχαήλ Στιβαρού από τον Πεδουλά, Εθελοντή Πολεμιστή, που θυσιάστηκε σις μάχες στο Μπιζάνι 5.12.1912.

ΑΥΤΑ λοιπόν τα σπουδαιότερα και πολυτιμότερα είναι τα 165 κείμενα, 59 Κυπρίων Εθελοντών Βαλκανιομάχων, γραμμένα από τους ιδίους εν πολέμω. Και τα οποία διασώζονται, με επιστημονική επιμέλεια, στο μνημειώδες βιβλίο 518 σελίδων του νυν καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Πέτρου Παπαπολυβίου, το οποίο εξέδωσε στη Λευκωσία το 1999 το Κέντρο Επιστημονικών Μελετών με τον τίτλο «Υπόδουλοι Ελευθερωταί Αδελφών Αλυτρώτων – Επιστολές, Πολεμικά Ημερολόγια και Ανταποκρίσεις Κυπρίων Εθελοντών από την Ήπειρο, και την Μακεδονία του 1912-1913».

ΕΛΑΧΙΣΤΟ δείγμα περιεχομένου, παραθέτουμε εδώ, από τις επιστολές που έστελνε ο Δήμαρχος Σώζος, στην σύζυγό του Ερμιόνη, στους γονείς του και σε φίλους, μετά που, αφικνούμενος στην Αθήνα έγινε δεκτός από τον Πρωθυπουργό και Υπουργό των Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο, τον οποίο έπεισε να διατάξει την εθελοντική κατάταξή του σε μάχιμη μονάδα των πρόσω:

ΧΡ. ΣΩΖΟΣ: «Εάν είμεθα ηγέται των υποδούλων λαών, οφείλομεν δια του παραδείγματός μας και της θυσίας μας να τους παιδαγωγώμεν, όπως και εκείνοι γίνωσιν άνθρωποι συναισθανόμενοι τα καθήκοντά των… Καθήκοντα τα οποία έχομεν προς την πατρίδα, τας υποχρεώσεις τας οποίας έχομεν προς αυτήν. Τι αξίαν έχουσιν αι συνδρομαί και άλλαι ενδείξεις του πατριωτισμού όταν ένας υγιής άνθρωπος δεν προσφέρη τον ευατόν του… Ημείς οίτινες έχομεν ακόμη την ηλικίαν της δράσεως εν όπλοις έπρεπε να δείξωμεν το καλόν παράδειγμα εις τον λαόν τον οποίον θέλομεν να ποδηγετήσωμεν δια μεγαλύτερα… Ενεδύθην χθες την τιμημένην στολήν του Έλληνος στρατιώτου του Α΄ Πεζικού Συντάγματος κατόπιν διαταγής του Βενιζέλου τον οποίον είδα επί ημίσειαν ώραν στο Υπουργείον. Συνεκινήθη και εγέμισαν τα μάτια του από δάκρυα, όταν είδε την απόφασίν μας. Διέταξεν αμέσως να μας οπλίσουν και να αναχωρήσωμεν εντός δύο ημερών δια τα σύνορα του πολέμου»… (25 Οκτωβρίου 1912).

Λάζαρος Α. Μαύρος 21.2.2024